Bruno Schulz w oczach świadków

W tym na poły onirycznym, na poły codziennym, a przecież właściwie koszmarnym światoodczuciu nie dziwi utrzymujący się nastrój utraconego raju, przeżywanego na ziemi niemal biblijnej, bo na „łez padole”. Zdegradowany i zdegenerowany świat właściwie nie zasługuje na nic lepszego niż niebyt i zapomnienie. Jak w takim świecie żyć? I co może poeta (chciałoby się powiedzieć: „w czasie marnym”, ale zbyt to oklepany cytat)? Odpowiedź znajduje się w wierszu sposoby wysyłania listów:

podróż od śmierci różni się powrotem

i sposobami wysyłania listów

[…]

listy z podróży mają długą drogę,

listy ze śmierci nigdy się nie kończą

Tyle skrótowej informacji o wyobraźni Romana Honeta, o której mówią, że jest ośmielona lub wyzwolona. Reszta w szczegółowych recenzjach z tomów, w omówieniach i interpretacjach wierszy.

(Ze wstępu Józefa Marii Ruszara)

Ta niezwykła książka o cudownym świecie starych, opowiadanych przez wieki baśni i o głębokich prawdach ludzkich, jakie nam ów świat przekazuje, urzekła już niejednego czytelnika. Każdy, kto ją czyta, przekonuje się, jak głęboki jest jej osobisty oddźwięk, i nieraz do niej wraca. Bo emanuje urokiem baśniowych opowieści znanych nam z dzieciństwa, a zarazem wprowadza nas w coś zupełnie nowego, nieoczekiwanego. Książka Bettelheima to pełen konkretnych treści, czerpanych z różnych opowieści baśniowych, żywy, a nie akademicki, swoisty elementarz psychoanalityczny dla wszystkich. Osobiście poruszający, bo mimo że postacie są baśniowe, to jednak, dla naszej wyobraźni, są z ciała i krwi, dzięki czemu łatwiej też owe pojęcia i twierdzenia odnieść do siebie, powiązać z własnymi przeżyciami, zwłaszcza z wczesnych, najważniejszych i zarazem najtrudniejszych okresów życia.
Fragment „Wprowadzenia” Danuty Danek

"Czytanie językami. Praktyki interpretacyjne dla uczniów i studentów" to zbiór błyskotliwych i nowatorskich interpretacji najważniejszych tekstów kanonu lektur szkolnych. Autorzy udowadniają, że utwory tak dokładnie "wyczytane" przez polonistykę jak "Ludzie bezdomni" czy "W malinowym chruśniaku" wciąż skrywają w sobie nieoczywiste znaczenia. Publikacja jest znakomitą pomocą dla wszystkich nauczycieli polonistów oraz studentów kierunków filologicznych.

To książka wyrastająca ze sztuki interpretacji. Odwołuje się do fundamentalnej dla polonisty praktyki: uważnej, niespiesznej, wnikliwej i silnie subiektywnej lektury. Za tą strategią filologiczną kryje się umiłowanie słowa – przyciągającego uwagę, wywołującego skojarzenia, pobudzającego do poszukiwań. Autorzy szkiców sięgają do tekstów niemal kanonicznych, obecnych bodaj w każdym rozkładzie materiału kształcenia literackiego – do utworów Adama Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza, Marii Konopnickiej, Bolesława Leśmiana, Mirona Białoszewskiego, Haliny Poświatowskiej czy Zbigniewa Herberta. Przedstawione w niniejszej publikacji refleksje i wnioski są jednak rezultatem niekoniecznie oczywistych metod badawczych. Stąd tytułowe „języki”, przywodzące na myśl praktykę indywidualnego czytania, a zarazem kojarzone z metodologią, w której zakorzeniona jest interpretacja. Wachlarz proponowanych ujęć jest imponujący: od hermeneutyki i aksjologii po antropologię przedmiotu i muzyczność literatury. Autorzy pragną ożywić szkolny i akademicki dyskurs, przypominając poniekąd o prawdziwym powołaniu filologii, o sztuce interpretacji.

Wydaje się, że po okresie wzmożonej uwagi krytyków i badaczy literatury obejmującej dzieła Wierzyńskiego i Skamandra […] twórczość skamandrytów nie cieszy się obecnie szczególnym zainteresowaniem, zwłaszcza młodszego pokolenia badaczy. Nie wnikając w przyczyny takiego stanu rzeczy […], trzeba z satysfakcją stwierdzić, że zredagowany przez Wacława Lewandowskiego i Jakuba Osińskiego zbiór interpretacji utworów Kazimierza Wierzyńskiego przerywa niejako naukowo-krytyczne „milczenie” o skamandrytach i w jakimś sensie na nowo wprowadza do zbiorowej świadomości twórczość wybitnego poety grupy. Że okazja jest rocznicowa (125 lat od urodzin poety, 100 lat od jego debiutu, 50 od śmierci), nie ma w moim przekonaniu żadnego znaczenia. Po prostu się Wierzyńskiemu taki tom interpretacji należał.

Z recenzji prof. dr. hab. Józefa Olejniczaka (Uniwersytet Śląski w Katowicach)

Czytanie Wierzyńskiego wpisuje się […], po pierwsze, w tradycje podobnego rodzaju przedsięwzięć – jako projekt badawczy przynosi plon w postaci kilkunastu studiów, odczytujących fragmenty znaczącego w literaturze dorobku, sytuuje się zatem w kontekście znanych od dawna praktykowanych przedsięwzięć naukowych czy naukowo-dydaktycznych […]. Po drugie, […] książka spełnia autentyczne oczekiwania najlepiej pojętego „wydawnictwa jubileuszowego”.

Z recenzji dr. hab. Mariusza Zawodniaka, prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Stanisław Lem jako krytyk literacki… nigdy nienapisanych książek!

Nowe wydanie jednego z najważniejszych dzieł publicystycznych wybitnego myśliciela i twórcy literatury science fiction

Przeczytać książkę i napisać jej recenzję, nic trudnego. A co, gdyby stworzyć analizę książki, która nigdy nie powstała? Podjął się tego Stanisław Lem, dając kolejny dowód, jak nietypowymi drogami wędrowały jego myśli.

Doskonała próżnia to zbiór mistrzowskich tekstów, w których krakowski pisarz z niezwykłą erudycją, głęboką refleksją ontologiczną, a także ironią (a jakże!) pisze o fikcyjnych tekstach, próbując skomentować i uporządkować współczesne zdarzenia. Recenzja to tylko pretekst do zagłębienia się w rozważania filozoficzne, które nurtowały Lema przez całe życie.

„Pisanie powieści to forma utraty swobód twórczych. (...) Z kolei recenzowanie książek to katorga jesz-cze mniej szlachetna. O pisarzu da się przynajmniej powiedzieć, że sam siebie zniewolił — obranym tematem. Krytyk jest w gorszym położeniu: jak katorżnik do swych taczek, tak do dzieła omawianego przykuty jest recenzent. Pisarz traci wolność we własnej, krytyk — w cudzej książce. (…) Literatura opowiadała nam dotąd o fikcyjnych postaciach. My pójdziemy dalej: będziemy opisywali fikcyjne książki. Oto szansa odzyskania swobód twórczych, a jednocześnie zaślubiny dwóch sprzecznych duchów — beletrysty i krytyka”. (fragment książki)

Co z tych zaślubin wynikło? Lem w najlepszej możliwej formie – błyskotliwy, głęboki, zaskakujący i bardzo zabawny.

Książka jest pierwszą monografią dotyczącą twórczości Stefana Szymutki – filologa i eseisty, nominowanego w 2001 r. do Nagrody Literackiej „Nike”. Jej celem jest wydobycie i interpretacja autorskiej sygnatury wpisanej w prace śląskiego badacza i pisarza. Nadrzędną ramę problemową publikacji tworzy refleksja nad mechanizmami kształtowania historii literaturoznawstwa, dzięki czemu praca wpisuje się w debaty toczone we współczesnej humanistyce – m.in. te dotyczące zwrotu filologicznego, zwrotu archiwalnego, zwrotu biograficznego – i oferuje oryginalne rozwiązania metodologiczne.

******

The Local Philology – the Locality of a Philologist. Literary and Scientific Practice of Stefan Szymutko

The book is the first monograph on the works of Stefan Szymutko – a philologist and an essayist nominated for “Nike” Literary Award in 2001. The book aims to show and interpret an individual signature present in the works of the Silesian researcher and writer. The paramount problem of the publication is the reflection on the mechanisms of the literary history, which makes this work part of the debates in contemporary humanism such as those on the philological, archival, biographical turns and which also offers original methodological solutions.