Celan Dla Początkujących I Zaawansowanych. Wiersze Wybrane Z Lat 1940 - 1969

Nazywając książkę poetycką Algometria, Iryna Wikyrczak bez wątpienia otwiera bardzo produktywny kierunek rozmyślań, interpretacji, introspekcji i autoanalizy. Algometria to odkrywanie wrażliwości na ból poprzez naciskanie punktów bólu, ocena progów sensorycznych pod działaniem pewnych bodźców, dział medycyny ratunkowej, pole do dyskusji dla lekarzy, psychologów, neurologów oraz neurofizjologów. Pojęcie „algometrii” niesie za sobą ciekawą i produktywną metaforykę terminologiczną na wzór pojęć „próg bólu”, „przedział tolerancji bólu”, „szok bólowy”, „lustro bólu”, itp. „Co to za terminy, które nie mogą się wyłonić z metaforycznej łupiny i stać się bardziej precyzyjne oraz jednoznaczne, jak tego wymaga dowolna nauka?” – zapyta daleki od poezji pragmatyk. „Po co nam to w poezji?” – zapyta czytelnik, który oczekuje od wierszy tylko niezwykłości i trącania delikatnych strun piękna. Bo tak naprawdę, to po co?

Tom Dzieci natury poświęcony jest osobom bliskim poetce – pokoleniu jej rodziców i dziadków, ich hartowi ducha w zmaganiu z brutalną rzeczywistością komunizmu. Przesłaniem zbiorku, wyrażonym w tytule, jest afirmacja wewnętrznej, naturalnej siły człowieka, zdolnego do przeciwstawienia się temu, co nieludzkie. Człowiek odrzucony przez świat i Boga żyje w rzeczywistości, która ogołaca go z każdego marzenia, troski i tajemnicy – i która jednocześnie staje się surowym testem charakteru. Jedyną siłą, która motywuje pokolenie żyjące w skrajnej nędzy i w politycznym strachu, jest wyzwanie rzucone samemu sobie: przeżyć fizycznie, a przede wszystkim moralnie. To właśnie godność nadaje sens ich egzystencji, a ów sens odnajduje się w zwykłym życiu – w narodzinach, miłości i śmierci. W Dzieciach natury wolność znaczy tożsamość. Poszukiwanie, kształtowanie i obrona siebie, własnego „ja” przed kolektywistyczną filozofią komunizmu czyni człowieka wolnym.

ZBIÓR CZTERDZIESTU LEGENDARNYCH BALLAD W ORYGINALE I POLSKICH PRZEKŁADACH DOROTY TUKAJ
Te najsłynniejsze to „The Irish Rover” w wykonaniu The Dubliners z grupą The Pogues i „Scarborough Fair” w interpretacji duetu Simon & Garfunkel. Ale jest i kilkadziesiąt innych historycznych ballad znanych z wykonań Joan Baez, Loreeny McKennitt czy z młodszego pokolenia The Unthanks, Lankum i Ye Vagabonds. I jeszcze pieśń pamiętna z filmu „Wiatr buszujący w jęczmieniu” Kena Loacha.
A wszystko w tłumaczeniach Doroty Tukaj - mającej już w swym dorobku przekłady poezji Branwella Brontë, Emily Brontë, Johna Keatsa, Edny St. Vincent Millay.

Na zadane pytanie: "Czym jest dialog i w jaki sposób może nawiązać się między dwoma nieznajomymi"? - odpowiedział: "Naprzód jest przed-dialog, będący naszym powolnym albo gorączkowym przygotowaniem do dialogu. Nie wiemy, oczywiście, jak się potoczy, ani jaką przybierze formę, nie mogąc go wszakże wyrazić, z góry jesteśmy przekonani, że już się nawiązał: milczący dialog z nieobecnym rozmówcą. E.J.

Sándor Petőfi żył krótko, niespełna 27 lat. Zginął jako adiutant gen. Józefa Bema w okrutnej bitwie z przeważającymi wojskami rosyjskimi pod Szegeszwarem, w gorący lipcowy dzień 1849 roku. Ten młody bohater nie odszedł jednak w zapomnienie, bowiem pozostawił po sobie obfitą spuściznę literacką, która do dziś stanowi tyleż patriotyczną, co romantyczną inspirację Węgrów. Zważywszy na wiek poety bogactwo jego twórczości jest zdumiewające. Szybko zdobył europejską sławę tak męstwem w boju, jak i talentem poetyckim. Współczesny mu znany tłumacz i dyplomata brytyjski John Bowring pisał: „Petőfi jest największym lirykiem świata. Według mnie ucieleśnia on lepiej ducha węgierskości niż jakikolwiek inny poeta ducha swego narodu”.
Jerzy Snopek, wybitny współczesny tłumacz z języka węgierskiego, stwierdził, że „Dla wielu twórców literatury, od współczesnych Petőfiemu po naszych współczesnych, ów bard i męczennik węgierskiej rewolucji stał się żywym symbolem i mitem zarazem. Zdumiewające, że tylu poetów – od mniej znacznych po wybitnych – opiewało Petőfiego jako doskonałe ucieleśnienie ideałów spod znaku lutni i miecza”.
Tłumaczenie poezji wymaga nie tylko wiedzy językowej, ale w jeszcze większym stopniu zdolności literackich, a w przypadku poezji romantycznej dodatkowo talentu lirycznego. Wszystkie te cechy posiada właśnie Jerzy Snopek. Dzięki jego najnowszym tłumaczeniom polski czytelnik zyskuje pełny dostęp do piękna i głębi poezji węgierskiego wieszcza. Dzięki jego przekładom Petőfi zachwyca i wzrusza, jak 170 lat temu, budząc niezmiennie aktualne refleksje nad dziejami narodów oraz losem pojedynczego człowieka.

Ivan Sogel w tomie „O morskiej mowie” swoje dialogi wewnętrzne prowadzi najczęściej z bliską kobietą, ale niejednokrotnie polemizuje też z samym sobą. Centralnym punktem jego liryki jawi się przeżywana intymnie chwila – najlepiej we dwoje. Radość płynąca z bliskości pozwala mu zapomnieć o problemach, pomaga wydostać się z labiryntu zagubienia, daje oczekiwaną wolność. Poeta w naturalny sposób łączy lekkość i powagę wypowiedzi z dystansem do opisywanej rzeczywistości. Atutem tych wierszy jest celna analiza relacji nie tylko między kobietą a mężczyzną, ale też pomiędzy nimi, a resztą świata.


O AUTORZE
Ivan Sogel urodził się w 1953 roku w Trebišovie na Słowacji. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Pavla Jozefa Šafárika w Preszowie (obecnie Uniwersytet Preszowski) na kierunku pedagogika i edukacja dorosłych. Przez krótki czas pracował jako redaktor Radia Czechosłowackiego w studiu Košice, a następnie przez trzy lata był członkiem zespołu aktorskiego Teatru Jonáša Záborskiego w Preszowie. Kolejno, już jako aktor wszedł w skład zespołu Teatru Lalek w Koszycach (Bábkové Divadlo v Košiciach, BDK). Od 35 lat pełni tam funkcję dyrektora artystycznego sceny lalkowej oraz sceny dramatycznej Jorik, której jest również współzałożycielem. Od 2007 roku w BDK jest kierownikiem literackim. Należał do zespołu inicjującego powstanie Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Dni teatru lalkowego i zabaw dla rodziny VIRVAR”, którego został dyrektorem. Jest też współautorem książek „Od Guliwera do Filipka” („Od Gulivera k Filipkovi”, 2009), poświęconej 50-letniej historii BDK, oraz „Świat na nici” („Svet na niti”, 2019), wydanej z okazji 60-lecia BDK. Napisał kilka prac teoretycznych o teatrze lalkowym.
W latach 70. i 80. XX wieku publikował poezję w antologiach Wydawnictwa Wschodniosłowackiego („Poszukiwanie”, „W krajobrazie”), w regionalnych antologiach, oraz w prasie. Jego wiersze były prezentowane również na antenie Radia Czechosłowackiego. W ostatnim czasie ukazywały się w czasopismach „Romboid” i „Vertigo”.