Dzieci natury

Gerion, wrażliwy skrzydlaty chłopiec o czerwonej skórze, zaczyna tworzyć swoją autobiografię, gdy ma pięć lat. Pewnego dnia, już jako zagubiony młodzieniec, natrafia na butnego włóczęgę Heraklesa. Ich spotkanie jest jak wybuch wulkanu. Istnieje wiele sposobów na opowiedzenie takiej historii – notuje Anne Carson. Jednym z nich jest grecki mit o nieustraszonym herosie oraz jego dwunastu pracach. Innym – stworzony przez poetę Stezychora poemat Gerioneida, opisujący życie skrzydlatego odmieńca, w spokoju doglądającego swej czerwonej trzody i zabitego przez gwałtownego grabieżcę, wysłannika cywilizacji. Carson sięga do antycznych historii, by opowiedzieć je na nowo: to zdumiewająco obrazowa i zarazem erudycyjna książka o zwyczajnej, po ludzku zwyczajnej,źle wybranej miłości, ale też refleksja o byciu innym. Autobiografia czerwonego jest powieścią-poematem, rozszczelniającą ramy gatunkowe i wyrastającą z praktyki przekładu literackiego, napisaną po Homerze i Stezychorze, po Emily Dickinson i Gertrude Stein – dowcipną, inteligentną, niepowtarzalną.

Czterdzieści dni to wiersz lament, poetycka kronika krzywd (doznanych przez matkę i syna ze strony sadystycznego ojca), która przekształca się w przejmujące świadectwo przepracowywania traum, w zapis bolesnej wędrówki z piekielnych czeluści pamięci, ze środka ropiejącej rany, ku niezmierzonym wodom litości i przebaczenia. Z nieufnością zwykle traktuje się sztukę, która nosi znamiona autoterapii. Cassar nic sobie z tych uprzedzeń nie robi, bo skala cierpienia, z jakim musi się zmierzyć, przewyższa literackie kalkulacje. Efektem jest swoisty poemat drogi: od nienawiści (również wobec samego siebie) do miłosierdzia, drogi w sensie metafizycznym i czysto dosłownym, ponieważ bohater codziennie uporczywie pokonuje pieszo kolejne kilometry. Wędruje przez życie i przez tekst, przez krajobrazy i historię literatury, cierpi jak Hiob i narażony jest na pokusy jak Chrystus podczas czterdziestu dni postu. Romantyczny patos i barokowa metaforyka są jego orężem przeciwko szaleństwu.

Giaur jest poetycką powieścią romantyczną angielskiego pisarza George’a Byrona. Powieść ukazała się po raz pierwszy w 1813 roku i od razu wpisała się do światowego kanonu literatury pięknej. Byron nadaje ton swojemu dziełu inwokacją do Grecji, kolebki cywilizacji Europejskiej, która w tamtym czasie podjęła walkę z turecką okupacją. Następnie, w kilku sugestywnych obrazach, opisuje losy młodego Wenecjanina, który podróżując po ówczesnym imperium tureckim, zakochuje się pięknej żonie muzułmańskiego baszy Hassana. Opowieść o niemożliwej do spełnienia i pełnej tragicznych zdarzeń miłości ma wiele znaczeń. Podobnie jak imię tytułowego bohatera Giaura, które w pierwotnym znaczeniu jest pogardliwym określeniem, jakim Turcy określali innowierców, a które Byron czyni synonimem romantycznego bohatera. Giaur został przetłumaczony na język polski przez Adama Mickiewicza, który podkreślił patriotyczny wydźwięk fragmentów powieści odnoszących się do sytuacji zniewolonej Grecji.

Lektura dla szkół średnich

Charles Stephen Kraszewski urodził się w 1962 roku w Stanach Zjednoczonych. Pisze głównie po angielsku; dotychczas wydał trzy tomiki wierszy: „Beast”(„Zwierzę”, 2013),”Diet of Nails”(„Gwoździ pokarm”, 2014) i „Chanameed”(2015). Poszczególne wiersze polskie wyszły w londyńskim”Pamiętniku literackim” i w wrocławskiej „Odrze”. Zbiór jego polskich wierszy, pod tytułem „Uzda”, czeka na wydawcę. Jest też tłumaczem literackim; głównie zajmuje się poezją i dramatem. Jego angielski przekład wszystkich części „Dziadów” Mickiewicza ukaże się w Londynie (wydawca: Glagoslav) w październiku 2016 r. „Hallo Sztokholm” to czwarty tomik wierszy Charles'a Stephena Kraszewskiego. Publikacja została wydana w ramach „Projektu Kontynuacje” organizowanego przez Instytut Literatury

Bukowski zaczął pisać wiersze w wieku lat trzydziestu pięciu, a więc gdy miał już dawno za sobą swój debiut prozatorski. Najbardziej płodnym poetycko okresem były lata sześćdziesiąte - opublikował w tym czasie kilka zbiorów. To właśnie poezja przyniosła mu rozgłos, zwróciła na niego uwagę krytyków, innych pisarzy i miłośników ambitnej literatury. Ten tom, uchodzący za jego najznakomitszą książkę poetycką, powstał w czasie, gdy był już pisarzem o wyrobionej marce, zapraszanym na spotkania autorskie i mającym grono wysoko ceniących go czytelników.
Między prozą a poezją Bukowskiego nie ma przepaści - wiele z jego liryków opowiada pewne fabuły. A ich podstawowym tworzywem są autentyczne przeżycia, których autor nie próbuje przekształcać ani sublimować. Także w imię prawdy używa w nich języka, którym mówią ludzie z jego otoczenia: potocznego, niewygładzonego, pełnego wyrażeń slangowych i wulgaryzmów. Wiersze mają często charakter dialogu i stanowią jakby miniaturowe dramaty. Bukowski pisze "krwią i bebechami" a nie intelektem, koncentruje się na konkrecie, detalu i obrazie, jak ognia unikając abstrakcji i metafor; nazywa rzeczy po imieniu. Pokazuje życie tak, jak ono biegnie, dzień po dniu, chwila po chwili; nie stroniąc od błahych wydarzeń ani trywialnych szczegółów. Dla niego wszystko okazuje się godne poezji.
Nie przypadkiem w tytule tego zbioru pojawia się słowo "miłość". Pragnienie miłości, pożądanie, seks, zazdrość, wszelkie skomplikowane relacje między kobietą i mężczyzną, stanowią jego rdzeń. Jest to przy tym galeria świetnych portretów kobiecych, choć, trzeba przyznać, portrety te mają często charakter karykaturalny.

O książce:

Spilnomowa, czyli wspólna mowa to projekt, którego owocem jest tomik dwujęzyczny stwarzający rzadką okazję do porównań translatorskich. Oto czytając krótkie teksty poetyckie (jakże aktualne, bo pisane często teraz przy okazji dramatycznych wydarzeń za wschodnią granicą), możemy przekonać się, jak bardzo nasze języki są podobne, a jedyną barierą może być i czasem jest… alfabet. 75% wyrazów w obu językach jest wspólnych, stąd łatwo zrozumieć, że ukraińskie „І пульсує країна маками” to polskie „I pulsuje kraj makami”. Brzmi to w obu językach niemal tak samo. Można zresztą zostawić słowo „kraina”, które jest obecne i w polszczyźnie, i języku ukraińskim. Podobną mamy kuchnię, historię, kulturę, a co z poezją? Prezentowany tomik wierszy w oryginale i tłumaczeniu daje na to odpowiedź.
Małgorzata Karolina Piekarska


Zasadne wydaje się pytanie, czy można wiarygodnie – i czy w ogóle można – pisać o wojnie, nie będąc jej uczestnikiem. W takim wypadku bardzo łatwo o niezamierzony fałsz, dramatyczne rozminięcie się z prawdą – zwłaszcza emocjonalną. W niniejszym tomie głos zabierają poetki ukraińskie, które doświadczyły wojny na własnej skórze. Wsłuchajmy się w ten głos, który nie jest lamentem (choć trochę jest) i nie jest oskarżeniem wobec oprawców (choć trochę jest). To przede wszystkim artystyczna, nie pozbawiona nadziei odpowiedź na nieakceptowalną rzeczywistość.
Andrzej Appel


O tłumaczach:

Bogdan Baran (ur. 1952 w Krakowie) - polski pisarz, eseista, autor książek i tłumacz ponad stu tytułów z humanistyki i literatury pięknej, wydawca, doktor filozofii UJ. Ukończył filozofię i matematykę na UJ (1976). Członek PEN Clubu, ZG SPP, prezes Zarządu Fundacji Domu Literatury w Warszawie.

Zbigniew Zbikowski (ur. 1952) - jako prozaik zadebiutował w 1977 r., rok później jako poeta. W latach 1978-2002 dziennikarz w prasie krajowej i emigracyjnej. W latach 2002-2012 nauczyciel akademicki w Instytucie Dziennikarstwa UW Autor 21 książek, publikuje w prasie literackiej prozę, poezję i przekłady z języka ukraińskiego.

FRAGMENT

* * *  

I teraz,
Kiedy milczę
Jak ściana płaczu,
Jak wyrwa,
Której osuwanie się słyszał cały świat,
Jak krzyż,
Przesiąknięty łzą i krwią –
Wwierca się we mnie:
„To było.
Wszystko to było!".
(...)

                    Julia Bereżko-Kamińska