Chopin. The Man, his Work and its Resonance

Cztery ballady Chopina zaliczane są w poczet najbardziej znaczących dzieł fortepianowych XIX wieku. Jim Samson w szeroko zakrojonej, szczegółowej rozprawie poświęconej balladom Chopina łączy rozważania z perspektywy historycznej i analitycznej. Rozpoczyna od zbadania społecznego i kulturowego podłoża unikalnego stylu kompozytora. Następnie opisuje źródła rękopiśmienne i szereg wydań ballad, dalej zaś rozważa kwestię krytycznej recepcji ballad a także przytacza różnorodne interpretacje znanych XIX-wiecznych i XX-wiecznych pianistów.

Dwa kolejne rozdziały książki poświęcone zostały zagadnieniom teoretyczno-analitycznym i opatrzone szeregiem przykładów nutowych. Pojawiają się w nich czytelnie zaprezentowane schematy formalne i analizy harmoniki każdej z ballad. Autor poświęca też uwagę Chopinowskiej koncepcji znaczenia tytułu „ballada”, a także rozumieniu owego tytułu w kontekście gatunku muzycznego. W ostatnim rozdziale skupia się zaś na zagadnieniu narracyjności i bada wpływ poezji romantycznej na tenże aspekt Chopinowskich ballad.

Jest to angielska wersja publikacji Ignacy Jan Paderewski. Listy. Korespondencja kompozytora stanowi świadectwo jego żywego intelektu i nietuzinkowej osobowości. Na kartach listów artysta relacjonował m.in. przebieg swych studiów kompozytorskich i pracy twórczej, dlatego też nierzadko są one jedynym źródłem informacji na temat nieznanych wcześniej czy też niezachowanych do naszych czasów kompozycji […]. Treść listów artysty ujawnia także wiele interesujących faktów o współczesnych mu osobach, w tym wybitnych muzykach, kompozytorach, wykonawcach i pedagogach.

Z zachowanych dokumentów wyłania się złożony portret psychologiczny człowieka, który z pełną determinacją – pomimo rozlicznych przeciwności – kreuje swój artystyczny los. Droga Paderewskiego wiodła od mało satysfakcjonującej – w jego mniemaniu – działalności pedagogicznej, poprzez niekwestionowane i szczególnie przezeń upragnione osiągnięcia kompozytorskie, do zapewniającej mu fortunę kariery uwielbianego przez tłumy wirtuoza.

ze Wstępu, Małgorzata Perkowska-Waszek

tłum. John Comber

The composer’s correspondence attests to his keen intellect and remarkable personality. In his letters, Paderewski writes about such things as his composition studies and creative work; hence they are not infrequently the sole source of information about such previously unknown or lost compositions [...]. The contents of the letters also reveal many interesting facts about the composer’s peers, including outstanding musicians, composers, performers and teachers.

Emerging from these documents is a psychological portrait of a man who, despite numerous setbacks, forged his artistic destiny with the utmost determination. Paderewski’s path led from teaching work that gave him little satisfaction, through his undeniable compositional achievements, which he particularly craved, to the career of a virtuoso loved by the crowds, which made his fortune.

from the Introduction, Małgorzata Perkowska-Waszek

Maja jest już całkiem dużą dziewczynką,a nie wie, kim był Fryderyk Chopin. Jej babcia, nauczycielka muzyki, pianistka postanawia ich sobie przedstawić. Odwiedzają Żelazową Wolę, podróżują palcem po mapie Europy, podążając śladami młodego Frycka. Dzięki załączonej do książki płycie CD z audiobookiem, razem z Mają czytelnik słucha utworów Chopina. Wiedzę młodego czytelnika uporządkuje umieszczone na końcu książki kalendarium i album rodzinny Chopinów.

Stanisław Moniuszko (1819–1872), herbu Krzywda, nie bez powodu nazywany jest ojcem polskiej opery narodowej, choć duchem patriotycznym przesiąknięta była cała jego twórczość, także liczne pieśni, kantaty, operetki, utwory symfoniczne. Do dziś wykonywane są dzieła kompozytora z dwunastu „Śpiewników domowych” zawierających 268 pieśni do słów różnych wybitnych poetów romantycznych, polskich i obcych tłumaczonych na nasz język, a także do utworów ludowych. Moniuszko żył dość krótko, 53 lata, ale niezwykle intensywnie. Poświęcił się bez reszty muzyce i rodzinie (miał dziesięcioro dzieci). Gdy zamieszkał w Wilnie, został organistą i wciąż komponował, ale także nauczał, organizował życie muzyczne w mieście. W 1858 r. osiadł z rodziną w Warszawie, gdzie objął stanowisko dyrektora Opery. Kilka lat później został także wykładowcą w Instytucie Muzycznym.

Niezapomnianą sławę i miejsce w panteonie polskiej sztuki przyniosły mu przede wszystkim opery „Halka” i „Straszny dwór”. Jak entuzjastycznie były przyjmowane te utwory, najlepiej świadczy fakt, że Paulina Rivoli, odtwórczyni roli Halki, musiała po premierze 17 (!) razy bisować. Wówczas jednak sława i sukcesy artystyczne niekoniecznie przekładały się na materialne. Stanisław Moniuszko w zasadzie całe życie zmagał się z niedostatkiem. Jak to życie wyglądało i od strony sceny, i od kulis, opowiada barwna powieść biograficzna znakomitego muzykologa, literata oraz publicysty Władysława Fabry’ego.

Uchwałą Sejmu i Senatu rok 2019 ustanowiony został, w 200-lecie urodzin kompozytora,
Rokiem Stanisława Moniuszki.

Praca, którą oddaję Czytelnikom, powstała w 2004 roku jako dysertacja doktorska w Instytucie Muzykologii na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego.

Książkę dedykuję Koleżankom i Kolegom z Zakładu Muzykologii Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz Uczestniczkom i Uczestnikom Forum Badaczy i Entuzjastów Muzyki XIX wieku.
Grzegorz Zieziula
od Autora

Jak pisze Ian Bostridge – autor Podróży zimowej Schuberta – „książka ta jest owocem kilku lat pisania i kilku dekad obsesji na punkcie "Winterreise", wykonywania jej – chyba więcej razy niż cokolwiek innego w moim repertuarze – i poszukiwania nowych środków wyrazu, rozumienia i przedstawiania tego utworu. W książce tej pragnę wykorzystać każdą z pieśni jako punkt wyjścia do zbadania jej historii, osadzenia dzieła w kontekście historycznym, a także odkrycia nowych, niespodziewanych powiązań ? teraźniejszych i zamierzchłych – ze sferą literacką, wizualną, psychologiczną, naukową i polityczną. Analiza muzyczna będzie nieodłączną częścią mojego ujęcia, ale nie stawiam sobie za cel systematycznego opracowania Podróży zimowej, gdyż takich prac nie brakuje. Za pomocą masy rozmaitych materiałów będę się starał naświetlić, wyjaśnić i pogłębić naszą wspólną reakcję na tę muzykę; zintensyfikować przeżycia tych, którzy już znają to dzieło, i zachęcić tych, którzy nigdy go nie słuchali, albo nawet nie słyszeli o nim. Centralnym punktem zawsze pozostanie sam utwór – jak go wykonujemy?, jak powinniśmy go słuchać? – ale umieszczając go w o wiele szerszym kontekście, uzyskamy nieznane, nieoczekiwane perspektywy, które – mam nadzieję – okażą się fascynujące”.

Ukończony w ostatnich miesiącach życia młodego Schuberta cykl pieśni "Winterreise" stał się jednym z największych, a także najbardziej zagadkowych utworów w historii muzyki. Złudnie proste wiersze, zaaranżowane na głos i fortepian, są wciąż wykonywane w największych salach koncertowych na całym świecie.
Młody człowiek, odrzucony przez ukochanego, opuszcza dom, w którym mieszkał, wychodząc w śnieg i ciemność. Gdy wędruje z wioski do pustej krainy, doświadcza lawiny emocji: straty, smutku, gniewu, samotności, nadziei, a na samym końcu rozpaczy.

Ian Bostridge – jeden z najlepszych interpretatorów twórczości Schuberta – rozwiązuje tajemnice każdego z dwudziestu czterech tekstów, odkrywa świat, w którym egzystował
kompozytor, a także pozwala wejrzeć w jego umysł i pracę.