„Chowanna” 2018. T. 1 (50): Perspektywy edukacji małego dziecka w kontekście zmian oświatowych

Wojna jest współcześnie tematem „gorącym” społecznie, nawet w miejscach, w których od drugiej wojny światowej panuje pokój. Świadomość zagrożenia wojną konstruowana jest w rozmaitych doświadczeniach kulturowych – z udziałem przekazów medialnych, historycznych, filmów, literatury, opowieści naocznych świadków. Takie doświadczenia dotyczą także polskich dzieci, które dowiadują się o konfliktach wojennych – toczących się, kiedyś czy obecnie, na całym świecie, także tuż za naszą granicą – z telewizji, Internetu oraz z rozmów i opowieści dorosłych. Fikcjonalne i historyczne obrazy wojny dziecko znajduje w książkach (m.in. lekturach szkolnych), filmach, grach komputerowych, sztuce ikonicznej. Wszystkie te złożone doświadczenia wykorzystywane są w kreacjach dziecięcych, takich jak zabawa, rysunek czy opowieści.

[...] My proponujemy przyjrzeć się tym dziecięcym interpretacjom, by móc odnieść się do nich w propozycjach edukacyjnych. Warto zadać pytanie, czy w szkole bierze się pod uwagę te dziecięce obrazy świata i jaka jest edukacyjna odpowiedź na horyzont oczekiwań kulturowych współczesnych dzieci [ze Wstępu].

Książka ma na celu przybliżenie idei integracji oraz miejsca dziecka niepełnosprawnego w świecie. Autorki skupiają uwagę przede wszystkim na pracy pedagoga specjalnego, która wymaga olbrzymiego zaangażowania i poświęcenia.

Obok przedstawienia charakterystyki upośledzenia umysłowego z najczęściej spotykanymi przyczynami trudności w uczeniu się książka porusza tematykę edukacji dzieci upośledzonych umysłowo w szkole masowej (nie zapominając o założeniach prawnych). Czytelnik zapoznaje się z ideą klas integracyjnych, założeniami i warunkami dobrej integracji. m.in. kwestią doboru dzieci do klas integracyjnych, ocenianiem uczniów niepełnosprawnych czy też rolą pracy w grupach, a także poznaje cele i zadania rewalidacji indywidualnej wraz z ramowym programem rewalidacji oraz wskazówki do pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo na tego typu zajęciach. Przejrzystość programu i podział na etapy rozwoju określonych umiejętności stanowi cenne źródło pomocy dydaktycznej dla pedagogów i innych osób zainteresowanych prowadzeniem terapii indywidualnej z dzieckiem niepełnosprawnym.

Praca zawiera przykładowe opracowania: dokumentów, standardów wymagań, rozkładów materiału dla uczniów, konspektów oraz przykładowych ocen opisowych, które w mniejszym, bądź większym stopniu towarzyszą pedagogom specjalnym w ich pracy. Książka stanowi skarbnicę informacji dla pedagogów prowadzących bądź zaczynających prowadzić zajęcia w klasach integracyjnych.

Kompendium wiedzy na temat zasad żywienia dzieci z alergiami i nietolerancją pokarmową uczęszczających do przedszkola. Publikacja zawiera omówienie przepisów prawnych, zasady postępowania dyrektora przedszkola, intendenta i nauczycieli zatrudnionych w przedszkolu, do którego przyjęto dziecko z alergiami lub nietolerancją pokarmową, oraz zasady żywienia dzieci wymagających stosowania diety eliminacyjnej. Publikacja jest źródłem wiedzy potrzebnej pracownikom przedszkola oraz rodzicom dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym.

Przedmiotem niniejszej pracy jest związek ambiwalencji postaw z przejawianiem się oporu względem instytucji edukacyjnej. Szkoła wraz z charakterystycznymi dla niej zjawiskami i relacjami społecznymi jest tym typem instytucji, z którym mało kto nie zetknął się w przebiegu własnej historii doświadczeń, a zatem mało kto nie ma ukonstytuowanych postaw wobec szkoły i szkolnego środowiska. Poza tym, jak każda organizacja społeczna, ma ona określone cele i funkcje, w związku z którymi formułuje wymagania i oczekiwania wobec jednostek w niej uczestniczących. Może to pozostawać w konflikcie z ich indywidualnymi interesami i wywoływać opór. Jednak postawa tych uczestników wobec źródła wymagań czy nacisków, która towarzyszy sprzeciwianiu się, nie musi przebiegać zgodnie z kierunkiem negatywnych przeżyć związanych z samym oporem. Może być bowiem zależna od wielu innych czynników i w rezultacie rozwijać się w ambiwalentną postać. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy uczestnictwo w tej instytucji jest dobrowolne, np. w przypadku nauczycieli, kandydatów do tego zawodu czy w ogóle studentów szkół wyższych.
[...] Prezentowane w pracy badania skoncentrowane są przede wszystkim na analizie relacji zachodzącej między instytucją edukacyjną a funkcjonującą w jej ramach jednostką. Ich przedmiotem jest więc, używając określenia Joanny Rutkowiak (2009), opór w aspekcie instytucjonalno-interakcyjnym (Ze Wstępu).

Książka ta ma pomóc w przygotowaniu bogatego, atrakcyjnego, pełnego humoru a zarazem tajemniczości wieczoru andrzejkowego.

W publikacji przedstawiono założenia, badania i ich wynik nad bazgrotą dzieci 2, 3-letnich. Celem badań była próba wyjaśnienia genezy bazgroty dziecięcej i jej przemiany przez stymulację percepcji wzrokowej. Bazgrotę dziecięcą można traktować jako rodzaj specyficznego doświadczenia dziecka. Najbardziej właściwe dla tej fazy rozwoju ekspresji plastycznej dziecka jest spojrzenie na tę aktywność poprzez dynamikę kształtowania się doświadczenia dziecka w toku przeprowadzonego przeze Autorkę eksperymentu.

Praca składa się z trzech głównych rozdziałów i trzech obszernych aneksów. Zagadnienie bazgroty w rozwoju ekspresji plastycznej dziecka zostało omówione w pierwszym rozdziale pracy, odnosząc się do koncepcji rozwoju twórczości plastycznej i percepcji wzrokowej szczególnie Rudolfa Arnheima i Victora Lowenfelda oraz innych badaczy. Opisano również rozwój wartości wizualno-plastycznych w bazgrocie dziecięcej, jak: linię, plamę barwną, koło i bryłę. Bazgrota dziecięca była inspiracją dla wielu artystów, dlatego omówiono ten wątek w tym rozdziale. Szukając odpowiedzi na te problemy Autorka zestawiła wybrane przykłady bazgrot dziecięcych i dzieł sztuki.

W rozdziale drugim pracy przedstawiono założenia badań, problemy badawcze, przyjęte hipotezy, charakterystykę grupy, procedurę badań, zmienne i wskaźniki. Do ich weryfikacji Autorka przyjęła metodę eksperymentu naturalnego pedagogicznego, technikę grup równoległych. Badania przeprowadzono w dwóch grupach eksperymentalnych i dwóch grupach kontrolnych w grupie dzieci przedszkolnych 2 i 3-letnich. W ramach badań przeprowadzono 15 ćwiczeń eksperymentalnych z dziećmi w oparciu o jakości wizualno-plastyczne (wzory percepcyjne). W rozdziale trzecim pracy została przedstawiona analiza ilościowa i jakościowa wyników badań, której materiał prezentuje Aneks 1 (analiza ilościowa), Aneks 2 (analiza jakościowa) i Aneks 3 ilustruje wyniki badań – prace plastyczne dzieci z przeprowadzonego eksperymentu. Całość pracy zamykają wnioski z badań jak i wnioski dla praktyki pedagogicznej.

Praca jest skierowana do nauczycieli, rodziców, opiekunów, artystów i osób zainteresowanych najwcześniejszym rozwojem twórczości plastycznej dziecka, jakim jest bazgrota i jej znaczenia dla dalszego rozwoju twórczości plastycznej dziecka.