Cogito 5/2020

„Alternatywy w edukacji” pod red. Bogusława Śliwerskiego i Andrzej Rozmusa, to publikacja naukowa w której wybitni pedagodzy i entuzjaści edukacji dzielą się swoim refleksjami na temat problemów współczesnej szkoły i szans rozwoju alternatywnych form kształcenia.

Arteterapia dla dzieci i młodzieży. Scenariusze zajęć może stanowić cenną pomoc dla nauczycieli, pedagogów, metodyków, arteterapeutów oraz studentów wielu specjalności pedagogicznych, edukacji artystycznej i arteterapii. Z tej publikacji, jak z przewodnika, mogą korzystać wszyscy, którzy prowadząc różne grupy zajęć, poszukują prostych i atrakcyjnych metod pracy, dających uczestnikom radość tworzenia i zwiększających efektywność działań twórczych.
Książka składa się z dwóch części. Pierwsza ma charakter teoretyczny i wprowadzający – pozwala na poszerzenie i usystematyzowanie wiedzy dotyczącej arteterapii. Natomiast część druga zawiera scenariusze zajęć wraz z dokumentacją fotograficzną, ujęte w trzech blokach tematycznych: Zmysły, Cztery pory roku i Interakcje. Uczestnikami proponowanych warsztatów mogą być dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz młodzież licealna.

Problematyka bezpieczeństwa zdrowotnego coraz szerzej pojawia się we współczesnej literaturze naukowej oraz popularnonaukowej jak również staje się przedmiotem zainteresowania osób, decydujących o kształcie polityki państwa i ekspertów z zakresu zdrowia publicznego. Może to świadczyć o wzrastającej świadomości na temat roli promocji zdrowia, profilaktyki chorób czy też edukacji zdrowotnej w społeczeństwie, zarówno naszego kraju jak również innych państw europejskich. Zgodnie z definicją, zawartą w Konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zdrowie to całkowity dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny, a nie jedynie brak choroby lub kalectwa. Poziom dobrostanu jest wyznacznikiem postępu i rozwoju społecznego. Można go analizować w oparciu o takie zmienne jak przeciętne trwanie życia, umieralność, przyczyny zgonów, czynniki ryzyka, obciążenie chorobami i wiele innych. Należy mieć jednocześnie na uwadze różnice poziomu dobrostanu w rozumieniu definicji WHO, jakie występują w poszczególnych populacjach oraz krajach.
Analizując tę problematykę w ramach Europejskiego Regionu WHO, obejmującego 53 kraje i około 900 mln osób, warto wspomnieć, że średnia długość życia w okresie 1990-2010 r. zwiększyła się o 5 lat, przy czym w poszczególnych krajach w roku 2010 wynosiła od 68,7 do 82,2 lat, co stanowi różnicę aż 13,5 lat. Rozbieżności te pogłębiają się przy podziale według płci lub podregionów Europejskiego Regionu WHO. Duże zróżnicowanie w poszczególnych grupach krajów widoczne jest w aspekcie umieralności, jednakże budujący jest fakt, że od roku 1990 stale zmniejsza się umieralność dzieci we wszystkich krajach europejskich, należących do Światowej Organizacji Zdrowia. Na trendy umieralności wpływa niewątpliwie starzenie się społeczeństwa Europy, przy czym w grupie wieku powyżej 65 lat umieralność spadła w okresie 1980-2010 r. o 25%. Najczęstsze przyczyny zgonów na początku XXI wieku to choroby układu krążenia, nowotwory, a w dalszej kolejności przyczyny zewnętrzne w postaci urazów lub zatruć.1
Poza opisanymi wyżej, niektórymi zaledwie trendami, obrazującymi stan zdrowia mieszkańców Europy, należy pamiętać o podstawowych przyczynach chorób, w tym głównie czynnikach ryzyka (m. in. palenie tytoniu, szkodliwe spożycie alkoholu) oraz czynnikach społecznych i ekonomicznych (zwłaszcza brak dostępu ludności do efektywnych usług zdrowotnych, m.in. z powodu zamożności, płci czy statusu zawodowego). Ich analiza i rozumienie jest istotne w procesie kształtowania polityki zdrowotnej, funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej czy też opracowywania programów z zakresu profilaktyki chorób. Jest to bezcenne źródło wiedzy, wskazujące obszary interwencji, takie jak aktywność fizyczna, żywienie, zmniejszenie spożycia substancji psychoaktywnych i wiele innych.

Prezentowana publikacja dotyczy uniwersalnych zagadnień wartości kultury fizycznej w procesie kształcenia i wychowania, pedagogicznych i historycznych przejawów idei olimpijskiej, współczesnych problemów promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, a także zdrowotnych uwarunkowań aktywności ruchowej. Autorzy - specjaliści z zakresu pedagogiki, nauk medycznych i nauk o kulturze fizycznej - podejmują m.in. problematykę związaną z pozytywnym wpływem ruchu na ludzki organizm w różnych okresach życia: począwszy od wczesnego dzieciństwa, poprzez życie dorosłe, aż po starość.

Książka „Cechy indywidualne i czynniki środowiskowe a autonomia uczenia się" skierowana jest do nauczycieli, badaczy oraz wszystkich osób zainteresowanych samodzielnym uczeniem się. W projektowaniu badań i redagowaniu pracy korzystano z aktualnych teorii wykorzystywanych w psychologii i dydaktyce. W pracy uwzględniono potrzeby praktyki, zwłaszcza w zakresie diagnozowania poziomu autonomii w uczeniu się. W publikacji omówiono zagadnienie autonomii w uczeniu się oraz jej uwarunkowania. Przedstawiono pojęcia autonomii, autonomii uczenia się, samoregulacji, metapoznania oraz strategii uczenia się. Dokonano przeglądu wybranych z literatury badań związków płci, wieku, temperamentu oraz wspomagania autonomii przez środowisko rodzinne i szkolne z autonomią oraz autonomią uczenia się. Zamieszczono także propozycję klasyfikacji sposobów, które nauczyciele mogą wykorzystać, by wspierać rozwój autonomii swoich uczniów w nabywaniu wiedzy i umiejętności. W części książki prezentującej badania własne, opisano stworzone dla potrzeb badań narzędzie do pomiaru poczucia trudności autonomicznego uczenia się. Zaprezentowano również wyniki weryfikacji modelu tłumaczącego trudność odczuwaną podczas samodzielnego nabywania wiedzy i umiejętności. W modelu uwzględniono cechy temperamentu, wsparcie środowiska szkolnego i rodzinnego, poziom, w jakim osoba preferuje wspieranie jej samodzielności w uczeniu się, jej autonomię ogólną, motywację oraz poczucie własnej skuteczności. Uzyskane wyniki badań skrótowo i przystępnie podsumowano. Treść pracy stwarza osobom pracującym w edukacji okazję do pogłębienia własnej wiedzy na temat możliwości stymulowania autonomii młodych ludzi. Przedstawiony w pracy autorski kwestionariusz umożliwia zarówno diagnozę potrzeb uczniów dotyczących wspierania ich w samodzielnym nabywaniu wiedzy i umiejętności, jak i przeprowadzenie badań związków i uwarunkowań trudności samodzielnego uczenia się.

„Mamy prawo do swoich opinii i wyborów, do podejmowania decyzji, spełniania marzeń. Mamy prawo podążać za nimi” – mówi Zuzanna Zabadała z LO im. St. Staszica w Warszawie. „Liczy się samorozwój! Dzięki niemu osiągamy szczęście” – stwierdzają dziewczyny z projektu cv360life, którego celem jest pomoc młodym w wejściu na rynek pracy. Czy tylko to? A może nasza autentyczność i to, czy chce się nam zajrzeć w siebie, poświęcić trochę czasu temu, by się dowiedzieć, co nam sprawia radość,
w czym jesteśmy dobrzy. Pisze o tym Ewa Nowak, pedagog-terapeuta. „Warto na pewno pielęgnować swoją autentyczność, a nawet dziwność” – przekonuje Fiann Paul, mentor i psychoanalityk. Problem w tym, że często powielamy pewien szkodliwy wzorzec myślowy, myśląc sami o sobie: „Jestem niewystarczający. Jeśli chcę być kochanym i wartościowym człowiekiem, muszę zasłużyć, mieć osiągnięcia”. Jak nie ulegać syndromowi oszusta
pisze dr Marlena Stradomska. A my życzymy Wam, by ten rok 2023 był Waszym Rokiem. Niech się dzieje wszystko, co dobre. Jesteście wystarczający!
Spełniajcie swoje marzenia!