Cudowne przegięcie

Nowe, uaktualnione wydanie znakomitego reportażu

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Polska cierpiała na gigantyczny głód mieszkaniowy. Problem ten przez całe dwudziestolecie próbowali rozwiązać różnego rodzaju zapaleńcy, społecznicy, ludzie z misją. Bezskutecznie.

Po 1989 roku Polska znów znalazła się w punkcie wyjścia. Tanich mieszkań jak nie było, tak nie ma. Kolejne pomysły na rozwiązanie problemu mieszkaniowego okazują się gorsze od poprzednich, a luki prawne w istniejącym systemie bezwzględnie wykorzystują banki, deweloperzy i czyściciele kamienic. Wielu obywateli radzi sobie więc, jak może, wegetując, oszukując, adaptując się. Umowy kredytowe podpisały prawie dwa miliony Polaków. Przyjęty z entuzjazmem projekt Mieszkanie Plus również okazał się mrzonką.

Słowo „dom” odmieniane przez wszystkie przypadki przez bohaterów tej książki nie kojarzy się im ze stabilizacją ani spokojem, a większość opowiedzianych tu historii jest tragiczna. Żeby ich wysłuchać, Filip Springer trafił do mieszkania w piwnicy, kontenerze, garażu i małej gastronomi na piątym piętrze kamienicy. I przekonał się, jak rzeczywistość może różnić się od marzeń.

Niniejsza publikacja to analiza ogólnopolskich badań socjologicznych przeprowadzonych w 2020 r. wśród uczniów liceów, techników i szkół branżowych. Po krótkim wprowadzeniu teoretycznym Autor oddaje głos młodzieży, aby poznać jej opinie na temat duszpasterzy – tych, z którymi mają kontakt na co dzień, i tych, którzy kierują Kościołem. Co młodzi ludzie cenią u księży, a czego nie tolerują? Jakie maja wobec nich oczekiwania? Czy można skuteczniej docierać do nich z przekazem Ewangelii? Które wartości promowane przez Kościół przyjmują, a które odrzucają? Jakie przybierają postawy wobec zinstytucjonalizowanej religii i czym je argumentują?

Wszyscy, którym zależy na tym, by proces emigracji młodzieży polskiej z Kościoła został zahamowany, powinni uważnie przeczytać tę książkę. Jest ona ważna z teoretycznego i empirycznego punktu widzenia, ale zawiera także – przynajmniej pośrednio – ważne rekomendacje wychowawcze dla duchowieństwa, a zwłaszcza dla katechetów.

(Z recenzji ks. prof. dr. hab. Janusza Mariańskiego KUL)

Za ciekawy zabieg metodologiczny należy uznać to, ze dużą część publikacji stanowią obszernie przytoczone wypowiedzi młodych ludzi na temat duchownych, natomiast własne komentarze Autor ogranicza do niezbędnego minimum. Można powiedzieć, że tym samym oddaje głos ludziom młodym, pozwalając, aby wypowiedzieli to, co myślą, własnym językiem, bez ograniczeń i niedomówień, z niekiedy brutalną szczerością. Niektóre z tych wypowiedzi mogą poruszać lub nawet oburzać, ale każda z nich skłania do refleksji. Jak słusznie zauważa Autor, młodzież określa w ten sposób wzór oraz „antywzór” kapłana. Warto przyjrzeć się każdemu z nich.

(Z recenzji dr hab. Agnieszki Zduniak, prof. UKSW)

Cztery ważne rozmowy z Zygmuntem Baumanem, jednym z najważniejszych socjologów i myślicieli XX wieku.
Rozmowy o miłości i zatracaniu zdolności kochania, o losie i historii, o doświadczeniu i pamięci, o społeczeństwie i odpowiedzialności, o przeszłości i teraźniejszości.
Rozważania o życiu i próbach kształtowania go, udaremnianych co jakiś czas przez los. I o staraniu, aby pozostać człowiekiem, który potrafi spojrzeć sobie w oczy.
Czytany na wszystkich kontynentach filozof, prorok postmodernizmu, w swojej pracy elementy polityczne i osobiste uważał za nierozłączne. Intelekt i zaangażowanie, władza i tożsamość, religia i fundamentalizm, szczęście i moralność, utopia i historia to tylko niektóre z tematów, które zajmowały go przez całe życie, i które pojawiają się w rozmowach z Haffnerem.

Patrick Deneen ? utalentowany krytyk kultury ? w książce, która stała się ostatnio jedną z najczęściej komentowanych po drugiej stronie Atlantyku, wskazuje na intelektualne i kulturowe tradycje kształtujące naszą codzienność oraz przedstawia klarowną, naukową analizę przyczyn i źródeł obecnego kryzysu zachodniej polityki. Wynik jego pracy, to ? powtarzając za Jacksonem Learsem ? „skuteczne antidotum na świątobliwych lewicowców i prawicowców, pokazujące jak uboga, dwubiegunowa koncepcja wolności spętała nasze życie publiczne, choć miała je uwolnić. Trudno o bardziej aktualny i konieczny sposób wzbogacenia naszego jałowego dyskursu politycznego”.

Zapadająca w pamięć opowieść o biedzie, wykluczeniu i nadziei. A także o tym, gdzie leży granica między pełnym empatii patrzeniem a egoistycznym voyeuryzmem. Czy taka granica istnieje? Onyx to ulica slumsów w Manili, stolicy Filipin; to miejsce niebezpieczne, brudne, głośne i przeludnione. Ludzie żyją tu z dnia na dzień, bo niczego nie mogą być pewni – ani tego, czy jutro będą mieli co jeść, ani tego, czy jutro będą żyć. Nędza jednakowo przygniata tu wszystkich, kobiety i mężczyzn, starców i dzieci, ale Eli, Eli nie poprzestaje na kreśleniu obrazów filipińskiego ubóstwa i portretów tonących w nim ludzi. To także opowieść o mieszkańcach Zachodu – białych turystach odwiedzających slumsy, reporterach dokumentujących biedę, odbiorcach ich książek. O nas. „Byłem na Filipinach. Spojrzenie Tochmana na ludzką nędzę jest pełne empatii. Zachwyciłem się tą książką. Zachęcam do przeczytania”. Wiktor Osiatyński „Bezwzględna próba rozprawy z zawodem reportera, z bezmyślnością turystów uprawiających poorystykę (bieda-wycieczki, zorganizowane wyprawy do slumsów, w programie m.in. fotografowanie ubóstwa i bliskie, choć nieprzesadnie bliskie, spoglądanie nędzy w oczy, «przez szybkę», przez szkło iPada) i wszystkich zachwyconych lub przerażonych «widokami cudzego cierpienia»”. Grzegorz Wysocki, Culture.pl

Autor analizuje społeczne skutki jednej z najbardziej spektakularnych inwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej: międzynarodowego koncernu Nokia w Rumunii. Przedstawia przebieg inwestycji w takich aspektach, jak kultura pracy, przemiany stylu życia, ewolucja lokalnego modelu gospodarki. Część empiryczna, przygotowana na podstawie szesnastomiesięcznych badań terenowych, opisuje zjawisko integracji społecznej w skali globalnej: od zmian w lokalnej przestrzeni przez nowe doświadczenia pracowników po dyskusję o narodowej tożsamości w kontekście nowoczesności i globalizacji. Publikacja stanowi ważny głos w aktualnej debacie dotyczącej przyszłości kapitalizmu, integracji polityczno-gospodarczej i światowych przemianach pracy. Adresowana jest do badaczy i studentów nauk społecznych, pracowników think-thanków i działaczy organizacji pozarządowych oraz osób śledzących społeczne skutki globalizacji.