Człowiek-ekologia-architektura. Zrównoważone miasto-idee i realia. Tom. 1

Monografia jest pierwszym tomem serii wydawniczej „Architektura i urbanistyka w badaniach młodych naukowców”.

Celem wydania I tomu publikacji z cyklu „Architektura i urbanistyka w badaniach młodych naukowców” poświęconego aktualnym sytuacjom kryzysowym w środowisku zbudowanym jest zaprezentowanie najnowszych badań doktorantów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej w tym zakresie. Główne obszary badawcze dotyczyły trzech wiodących tematów, odzwierciedlonych w odrębnych częściach monografii, czyli:

1. Urbanistyczne problemy współczesnego kształtowania miast.

2. Funkcjonalność mieszkalnictwa w Polsce w realiach pandemii.

3. Współczesne problemy dziedzictwa architektonicznego.

Książka poświęcona jest historii francuskich blokowisk. Twórczość trzech architektów: Le Corbusiera, Émile’a Aillauda i Ricarda Bofilla wytycza w wieku XX trzy węzłowe momenty w dyskusji o tym, jak ma wyglądać mieszkanie dla mas: począwszy od normatywnych, modernistycznych koncepcji Le Corbusiera (formułowanych już w okresie międzywojennym, a realizowanych po 1945 roku), przez idee Aillauda, który w modernistyczny model włącza dekorację architektoniczną (w latach 60. i70), po postmodernistyczne osiedla projektowane przez Bofilla we Francji (w latach 80). Analizując koncepcje społeczne i estetyczne prezentowanych twórców, autorka stara się podważać wizję masowego mieszkalnictwa jako zagadnienia wyłącznie funkcjonalistycznego. Obserwuje różne wątki znaczeniowe: dekoracje, nawiązania i cytaty z tradycji obecne w architekturze socjalnej od XVIII w., prezentując dyskusję o modelu bloku wielorodzinnego jako dyskusję o dziele sztuki. Jej elementami okazują się takie wątki jak relacja z naturą, motyw pierwotnej siedziby człowieka, tradycja śródziemnomorska, pojęcie archetypu. Elementy te łączą – pozornie bardzo odmienne – omawiane koncepcje osiedli mieszkaniowych.

Dr Dorota Jędruch – pracuje w Zakładzie Historii Sztuki Nowoczesnej Instytutu Historii Sztuki UJ. Współkuratorka z Instytutem Architektury wystaw architektonicznych, m.in.: Za-mieszkanie 2012 – miasto ogrodów, miasto ogrodzeń (Muzeum Narodowe w Krakowie, 2012), Figury niemożliwe/Impossible objects (Pawilon Polski na XIV Międzynarodowym Biennale w Wenecji, 2014), Wreszcie we własnym domu. Dom Polski w transformacji (Warszawa w budowie, 2016). Współzałożycielka Fundacji InstytutArchitektury. Stale współpracuje z kwartalnikiem „Autoportret”.
Jej zainteresowania badawcze to historia architektury po 1945 roku, muzealnictwo, krytyka sztuki.

Niniejsza praca jest próbą naukowego opisu kościołów rzymskokatolickich Krakowa zbudowanych w latach 1945–19891. Jej ramy czasowe wyznaczają wydarzenia historyczne od zakończenia II wojny światowej aż po powstanie III Rzeczypospolitej.
Celem książki, która stanowi pierwszą próbę całościowego spojrzenia na architekturę kościołów Krakowa w okresie PRL, jest ukazanie przemian architektury sakralnej na tle zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej w kraju, a także rozwoju architektury na świecie w niespokojnym i zróżnicowanym wieku XX

Prezentujemy Czytelnikom zbiór rozpraw dedykowany Profesorowi Krzysztofowi Stefańskiemu z okazji jubileuszu 40-lecia pracy naukowej i 65.rocznicy urodzin tego wybitnego badacza architektury XIX i XX wieku. Cenna artykuły napisane przez szerokie grono uznanych historyków sztuki są najlepszym, choć niedoskonałym, sposobem uczczenia wieloletniej pracy naukowej i dydaktycznej Jubilata. Inspiracją dla tytułu Księgi Pamiątkowej stał się głos z przeszłości, który można traktować niczym prognostyk. Dokładnie sześćdziesiąt pięć lat temu został opublikowany tekst wystąpienia profesora Bohdana Pniewskiego, który odnosząc się do doświadczeń okresu międzywojennego stwierdzał, że wówczas „prowadzono ze zmiennym szczęściem walkę między architekturą nowoczesną a tradycyjną, albo też między konstrukcją a formą, czy między kompozycją romantyczną a klasyczną, albo wręcz między twórczością świadomą a intuicyjną”. W naszym odczuciu ówczesna ocena kondycji architektury nowoczesnej znakomicie odzwierciedla ścieżki zainteresowań badawczych Jubilata.
Komitet Redakcyjny

Ufundowany przez biskupa Jana Konarskiego (zm. 1525) w katedrze wawelskiej nagrobek własny to najstarszy w Polsce wyrzeźbiony przez Włochów pomnik z figurą zmarłego. Nie został jednak dotąd systematycznie zbadany. Dlatego niniejsza książka wypełnia dotkliwą lukę w badaniach sztuki XVI wieku w Polsce. Czytelnik dowiaduje się najpierw o zasługach ordynariusza na polu fundacji artystycznych. Podobnie jak królowa Elżbieta Rakuszanka w kaplicy Jana Olbrachta, Konarski ograniczył się do gruntownej modernizacji średniowiecznej kaplicy, którą wyposażył w sprzęty liturgiczne, nastawę ołtarzową, rzeźbę nagrobną i inne dzieła. Nie próbował natomiast rywalizować ze wspaniałością wznoszonego obok mauzoleum króla Zygmunta. Starał się jednak przyćmić pomniki innych dygnitarzy, stawiane właśnie w katedrze. Wspomagany prawdopodobnie przez swojego bratanka Jana, który studiował w Bolonii, biskup doprowadził do wykonania dzieła nowatorskiego przez artystów włoskich. Towarzyszące temu okoliczności zostały tu po raz pierwszy przedstawione systematycznie. Inaczej niż sądzono dotąd, okazuje się, że struktura pomnika wywodzi się z nagrobków papieskich. Zidentyfikowano też włoskie i antyczne źródła poszczególnych ornamentów. Spłaszczona płaskorzeźba figuralna wykazuje niedostrzegane wcześniej podobieństwa do archaizujących płyt generałów dominikańskich w Rzymie z przełomu wieku XV i XVI, akceptowanych w kręgu przyszłego papieża Juliusza II. Niemało uwagi poświęcono też szczegółom stroju, formie insygniów oraz fizjonomii hierarchy, w znacznej mierze wyidealizowanym, choć niepozbawionym odniesień do rzeczywistości. Analizie formalnej towarzyszą rozważania nad treściami dekoracji kaplicy grobowej. Zidentyfikowano antyczne literackie źródła napisów widniejących niegdyś na tablicach ściennych. Przedstawienie śmierci NPMarii w ołtarzu zestawiono z katedralną tradycją urządzania wnętrz sepulkralnych, osnutą wokół wątku błogosławionej wizji, czyli dostąpienia przez zmarłego zaszczytu obcowania z Bogiem twarzą w twarz.

Książka prezentuje doświadczenia znanego gdańskiego architekta Andrzeja Macura, związane z konserwacją zabytków na Pomorzu oraz Warmii i Mazurach, a także z ochroną dóbr światowego dziedzictwa kultury w Estonii, Macedonii, Egipcie i Algierii. Autor ukazuje, jak kształtował się jego profil zawodowy, oraz przestawia wybrane projekty, omawiając historię obiektów, wyniki badań architektonicznych, przyjęte zasady i metody konserwatorskie, a także polemiki towarzyszące procesowi konserwacji. Prezentacja wybranych projektów nie ma charakteru rozprawki naukowej na temat doktryn konserwatorskich, ale ukazuje zdarzenia i koncepcje związane z możliwością uratowania niektórych obiektów zabytkowych przed całkowitą degradacją. Dokumentuje także proces poszukiwania najodpowiedniejszych współczesnych funkcji dla zachowanych obiektów zabytkowych.