Dobra myśl na dziś

Zamiast opisu fragment wiersza:
"miasto tworza ludzie
to od nich zależy
stopień nieczułości chciałbym
pisać jak hrabal o skarbach
świata całego"

Na "Album styczniowe", którym pragniemy uczcić 160 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego,składają się dwa eseje – autorstwa Tomasza Lubieńskiego i Jana Marii Kłoczowskiego – oraz antologia zamówionych z tej okazji wierszy tematycznie związanych z Powstaniem styczniowym autorstwa Krzysztofa Koehlera, Karola Samsela, Piotra Wojciechowskiego, Adriany Szymańskiej, Tomasza Łubieńskiego, Anny Piwkowskiej, Józefa Barana, Piotra Matywieckiego, Tadeusza Dąbrowskiego, Bogusława Kierca oraz ks. Jan Sochonia. Całość ilustrowana jest reprodukcjami z cyklu Polonia Grottgera oraz archiwalnymi fotografiami powstańców.
Otwierający "Album styczniowe" esej Tomasza Łubieńskiego to zaktualizowana na naszą prośbę wersja tekstu wyjętego z jego głośnej w latach 70.książki "Bić się czy nie bić". Namysł historyka nad fenomenem powstań, ich sensu i roli w kształtowaniu tradycji niepodległościowej jest dobrym wprowadzeniem do lektury wierszy powstańczych. Album zamyka esej Jana Marii Kłoczowskiego, który opowiada o żywej do dzisiaj tradycji Powstania Styczniowego w jego rodzinnym dworku w Bogdanach Wielkich na północnym Mazowszu.
Skonfrontowanie w naszej publikacji tych dwóch esejów, to próba szerokiego spojrzenia na etos powstania, ukazania, że w polskim doświadczeniu historycznym ten mit wciąż żywo rezonuje.

Czy można przedstawić współczesną sytuację społeczno-ekonomiczną w postaci wesołych, choć też czasem nostalgicznych i cierpkich rymowanych ballad? Marek Szewczyk udowadnia, że jest to jak najbardziej możliwe, wchodząc w buty uważnych komentatorów spektaklu współczesności. Emigracja, wypaczenia polityczne, wszechobecne bareizmy to tematy, które skrzą się w "Bajkach polskich" niczym egzotyczna, lecz tak dobrze znana gwiazda. Miłośnicy rymu, ulicznych ballad i spojrzenia na politykę z przymrużeniem oka powinni szybko wskoczyć na pokład, bo statek Szewczyka zaraz odpływa do całkiem innego świata!

W poezji Olsztyn nigdy nie został przedstawiony tak szeroko i głęboko. Książka zawiera pięć poematów, które są zapisem życia Olsztyna w szerokim sensie: kondycji intelektualnej współczesnego mieszkańca, jego uczuć, niepokojów, strachu, radości – wszystkiego, co się wiąże z jego życiem. Jest także zapisem olsztyńskich miejsc, ich wyglądu i codziennego dziania się. Wszystko to zyskuje dojrzałą formę poetycką w surrealistycznym ujęciu, którego tak brakuje w dzisiejszej poezji.

Kolejna książka Kierca otwierająca nas na Tajemnicę. Tajemnica lalki okazuje się tajemnicą człowieka, a teatralność człowieczeństwem. „Lubienie lalek ma swoje źródło w samej istocie bycia człowieka”. I w tym jest najgłębsza poezja, poezja zaskakujących, jakby głębinowych, poruszeń duszy. Kierc wraca do dzieciństwa, do pierwszych scen wciąż trwającej baśni. Animuje Andersenowską Księżniczkę na ziarnku grochu, uruchamia Opowieść, pierwotną narrację, w której jest wszystko: poezja, proza, dramat. Życie i śmierć.
A my chcemy w tym uczestniczyć, medytując nad wyjątkową oryginalnością i odrębnością tego człowieka poezji, człowieka teatru, człowieka Słowa Wcielonego. Może to już ostatni szaman wolnego pisarskiego ducha w czasach korporacji zarządzających życiem literackim. Nie wiem. Podziwiam i polecam.
Karol Maliszewski

Każdy z utworów zgromadzonych w tomie Chwila to krystalicznie czysty, precyzyjny i zwarty minitraktat: filozoficzny, metafizyczny, egzystencjalny. Szymborska mówi o sprawach najważniejszych w sposób skłaniający do odkrywczych medytacji i przemyśleń. Edycja specjalna tomu ilustrowana jest skanami rękopisów i maszynopisów poetki. Autorka Chwili nie lubiła i nie lubi hałaśliwego eksponowania przeżyć. (…) W centrum akceptowanego przez siebie sposobu widzenia świata umieściła poetka już dawno temu niepewność, zdziwienie i wiarę w to, iż pytania są istotniejsze od odpowiedzi. Marian Stala Szymborska postrzega świat jako fascynującą grę przypadku. (…) Nuta mistrzowska [tych wierszy] wiąże się (…) z dyskretnym, bezsłownym sposobem przywoływania śmierci. Jest ona wszechobecna i nieunikniona, przerażająca i całkiem swojska, skandaliczna i zupełnie naturalna – jak podróż powrotna, jak mara, jak sen, jak cień. Grażyna Borkowska