Dociekania strefy

Czasem poezja pozwala na przejście niebezpiecznej drogi i odkrycie swoich głęboko schowanych lęków oraz myśli. Zbiór wierszy o zastanawiającym i lekko prowokującym tytule “A co jeśli Jezus miał depresję?” to nie tylko opis tej trudnej, egzystencjalnej eskapady, ale także przykurzona mapa. Odczytają ją ci, dla których kosmos jest groźną i mruczącą materią – możliwą jednak do przeniknięcia poprzez sprytnie dobraną wiązkę słów. A co jest wewnątrz? Pewnie drobny przebłysk, ale to już zależy od wolnej interpretacji czułego odbiorcy.

Prezentowany zbiór wierszy zawiera wspomnienia z dzieciństwa i młodości w Łodzi, opowieść o dorosłym życiu autorki i bliskich w Białymstoku. Pozorny chaos w układzie wierszy jest zamierzony, aby nie znużyć czytelnika ciągłością czasu, tematyki i nastroju.

Autorka, z bibliotekarską przeszłością, jest absolwentką Uniwersytetu Wrocławskiego, od lat na emeryturze. Po pierwszych, szkolnych próbach poetyckich, po kilkudziesięciu latach, powróciła do pisania wierszy. Od 5 lat są publikowane na jednym z portali poetyckich.

Bajki” Franciszka Dzierżykrąja-Morawskiego - pierwsza po 133 latach edycja bajek twórcy z pogranicza Oświecenia i Romantyzmu. literata z Wielkopolski, częstego gościa w Puławach książąt Czartoryskich, generała w powstaniu listopadowym, autora wierszy i utworów dramatycznych, znanego krytyka literackiego i teatralnego, ale przede wszystkim - poety bajkopisarza. W bajkach odnajdujemy wszystkie zalety pióra Morawskiego: dowcip, humor, delikatną satyrę oraz prosty i żywy język. Można z nich wyłuskać ziarno prawdy o ludzkiej naturze, czerpać naukę zamkniętą w celnym morale. Nie straciły swej aktualności również dzisiaj, bo i wady ludzkie są od wieków takie same. W jednych bajkach pobrzmiewa nuta patriotyzmu, w innych - liryzmu, niektóre rozwijają znane przysłowia ludowe. Motywy są tradycyjne, utrwalane w literaturze przez stulecia od czasów Ezopa, bohaterowie także ci sami: Wilk, Osioł, Małpa… A pod postacią zwierząt jak zawsze ukrywa się człowiek, wszak: „Bajka w ogólności wzięta, wszystkich naprawiać powinna...”

Tytułowe biel i czerń nie istnieją samoistnie. Przemieszczają się i relatywizują nasze doznania, uczucia czy postawy. Ale w ujęciu autora, to właśnie ten brak odróżnienia dobra od zła, jest największym zagrożeniem. Dlatego należy oddzielić ziarno od plew, pokazać, że takie działanie jest konieczne, bo ocala nasze nadzieje, niweluje lęki, pozwala żyć godnie i sprawiedliwie. Tomik jest w większości poświęcony takim właśnie zmaganiom. Ta swoista psychomachia znajduje odbicie w buntowniczych lirykach autora, takich choćby jak Wszędzie upadek, Widok trupów czy Lament Stańczyka. Ciekawe są w tej poezji nuty patriotyczne, dialog z historią. Interesujący i udany debiut.

Małe i duże radości, bezgraniczny smutek, absolutny zachwyt, chwilowa nostalgia. Szukanie czegoś bądź kogoś, odnalezienie siebie lub innego człowieka. Splątane myśli, proste historie. Taka paleta emocji towarzyszy każdemu z nas. Rzadko kto jednak potrafi o tym pisać. Marta Dżugaj bez wątpienia należy do tego wąskiego grona. Jej wiersze dotykają spraw najważniejszych, nie ma w nich jednak patosu – jest absolutna szczerość. To zaproszenie nie tylko do poznania świata autorki, ale do namysłu nad własnym „ja”.

Proponuję czytelnikom poezji książkę szczególną. Nie jest to tylko układanka wierszy czy próz poetyckich, urodzonych w rozmaitych „obcych” językach, z innych doświadczeń egzystencjalnych i cywilizacyjnych.

Prezentuję zbiór światów, uzbieranych w ciągu wielu lat, wielu poetyckich podróży te światy żyją tu i teraz, ożywione dzięki mojemu przylgnięciu do nich, a następnie zaproszeniu ich do polszczyzny.

Dzielę się więc rezultatem przedziwnej fascynacji czy zaintrygowania, zwieńczonego ostatecznie wyborem ? tekstów, doborem – słów, w niekończącym się pościgu za sensem i brzmieniem tamtych, oryginalnych, który sprawił, że ewidentnie cudze wiersze przeobraziły się w moje, zachowując jednak to coś do końca kulturowo nieoswojonego, co stanowi o ich atrakcyjności.

W ciągu przeszło półwiecza utwory te pojawiały się na różnych łamach gościnnych, najczęściej „Literatury na świecie”, ale także „Odry”, „Twórczości”, i od lat już – otwartego na wartościową poezję, także „obcą” – „Kwartalnika Artystycznego”.

Dla prezentowanej antologii wybrałam formę ronda: zaczyna się ona od przypomnienia prekortezjańskich „Hymnów” króla-poety Netzahualcoyotla i kończy prezentacją wierszy poetów, tworzących w rdzennych językach latynoskich narodów, których rozpoznawalna, zanurzona w mitologicznym odczuwaniu świata, w ścisłej więzi z przyrodą poezja upomina się o prawo do obecności i oddziaływania na wrażliwość współczesnego czytelnika.