Duża solidarność mała solidarność Biografia Henryki Krzywonos

„Uwolnienie kobiecości nie oznacza uwolnienia ciała. Celem jest uwolnienie boskości ciała, boskich, archetypowych, podobnych do boga aspektów ciała.” Niezwykła podróż w głąb ludzkiej duszy i kultury, pozwalająca odkryć to, co czasem najgłębiej schowane.

Przywołana w książce klasyczna rumuńska baśń staje się punktem wyjścia do opowieści o ludzkiej duszy, zanurzonej w kulturze. Autorka odczytuje bogaty i skomplikowany język symboli jako język ludzkiego doświadczenia na drodze do poznania. Powiązanie motywów baśniowych, mitologicznych i religijnych jest często zaskakujące i nad wyraz aktualne dla rozumienia zachodzących w świecie przemian, ale też – jak każda opowieść psychoanalityczna – w odczytywaniu własnego życia i jego znaczeń.

„W tak zwanym życiu cywilizowanym, odpędzamy noc za pomocą światła elektrycznego i sądzimy, że jesteśmy „oświeceni”, chronieni wewnątrz i na zewnątrz przed takim rzeczami, ale jeśli tylko mieszkacie na wsi, gdzie, by wrócić do domu, musicie przejść kawał drogi w ciemnościach, drzewa szumią, ciemno choć oko wykol, a wy wypiliście jeden czy dwa kieliszki za wiele, wszystko jeszcze może się wam przydarzyć! Tak samo, jak zawsze działo się to w dawnych czasach. Tak więc, w podaniach znajdujemy spotkania z nieświadomym, które opowiedziane są dokładnie tak, jak się zdarzyły.”

Marie Louise von Franz (1915 – 1998), doktor filologii klasycznej swoje życie naukowe związała z Carlem Gustavem Jungiem, współpracę z nim rozpoczęła już w roku 1934 i towarzyszyła mu aż do jego śmierci w roku 1961, a następnie, przez niemal czterdzieści lat, rozwijała myśli własne i mistrza prowadząc praktykę psychoanalityczną i wydając bibliotekę książek poświęconych zagadnieniom kultury, takim jak między innymi alchemia chrześcijańska, archetypy, symbole (w tym seria Jungiana).

Ciało jako inny, obcy, wykluczony, ciało jako przestrzeń napięcia między toż-samością a innością, ciało poza innością i tożsamością. Ciało-tekst – otwarte. Ciało o zmiennej intensywności, bez ustanku pulsujące między tym, co obce a tym, co toż-same. Ciało ustanawiające granice, by w kolejnym kroku je znieść, mówiące: „ja”, by zaraz temu zaprzeczyć, tworzące wnętrze i rozpływające się w zewnętrzności pofałdowanej powierzchni. Ciało radykalnie zróżnicowane, to zwierzęce, to ludzkie, to przestrzenne, to wirtualne, to duchowe, to materialne, to kobiece, to męskie, to dojrzałe, to dziecięce, migocące różnicami, stające-się-innym, a w efekcie niedostrzegalne, zlewające się ze światem w działaniu. Ciało tętniące życiem, ciało różnicujące świat i jednocześnie go zmieniające. Ciało będące podstawą myślenia o tożsamości, inności, podmiotowości, wspólnocie, etyce czy polityce i otwierające te kategorie na to, co nadchodzi.

Leksykon „Do domu!!!”, autorstwa profesora Jerzego Bralczyka, to kolejny po „Jeść!!!” i „W drogę!!!” przewodnik po słowach i ich znaczeniach. Znany i lubiany językoznawca zaprasza do domu na niezwykle pouczający i zarazem dowcipny spacer po pomieszczeniach, okraszony wieloma powiedzonkami i cytatami z klasyki polskiej literatury. Czytelnicy zwiedzą salon, kuchnię i jadalnię, ale też alkowę i buduar, zajrzą do spiżarni i lodówki, ocenią, co jest bardziej wygodne: kanapa, tapczan czy wersalka, będą podziwiać żyrandole i etażerki, a na koniec wyjdą na balkon, a może taras lub werandę – z pewnością jednak nie będą się snuli z kąta w kąt!

George Steiner należy do grona nieprzeciętnych intelektualistów ostatniego półwiecza. To uważny badacz literatury oraz równie przenikliwy obserwator wszelkich przejawów kultury wysokiej – muzyki, malarstwa – ale i polityki, przenikającej świat kultury. Jego eseje poświęcone są znaczącym pisarzom, takim jak Jorge Luis Borges, George Orwell, Thomas Bernhardt, Karl Kraus czy Aleksander Sołżenicyn, ale i autorom zapoznanym, takim jak Salvatore Satta, a także postaciom tyleż nieprzeciętnym, co kontrowersyjnym, jak sir Anthony Blunt czy Louis-Ferdinand Céline. Ten pierwszy zasłynął bowiem zarówno jako krytyk sztuki, jak i szpieg na usługach KGB, ten drugi – jako pisarz i zajadły antysemita. W efekcie zebrane w tej książce eseje, napisane w latach 1967–1997 na zamówienie opiniotwórczego „New Yorkera”, ukazują szeroką panoramę kultury Europy i tradycyjnie pojmowanego świata zachodniego.

W tym numerze zajmujemy się współczesnymi przemianami na rynku prasy. Dlaczego nakłady wszystkich poważnych tytułów spadają na łeb na szyję? Dlaczego zamiast czytać poważne eseje w gazetowych działach opinii wolimy czytać 140-znakowe wiadomości na Twitterze albo oglądać zdjęcia kotków w internecie. Czy serwisy w rodzaju Wykopu czy Reddita pełnią dziś rolę, którą dawniej odgrywały dzienniki? Czy właśnie doświadczamy zmierzchu dziennikarstwa i narodzin fenomenu, który został już określony mianem „ciennikarstwa”? A może lamenty w związku z upadkiem „prasy papierowej” są przesadzone, w końcu cyfrowa zmiana oferuje jednak całkiem poważne korzyści dla czytelników i medialnych twórców? Rozmawiamy o tym wszystkim z dziennikarzami i teoretykami mediów, a wszystkie te przemiany pokazujemy na szerszym tle przeobrażeń społeczno-gospodarczych i politycznych – w Polsce i na świecie. Wśród autorów m.in. Astra Taylor, Artur Domosławski, Nic Newman (twórca internetowego serwisu BBC), Evgeny Morozov, Jakub Dymek, Miłada Jedrysik, Maciej Gdula, Aleksandra Przegalińska, Anna Wójcik czy Karolina Mikołajewska-Zając. Poza głównym tematem numeru Slavoj Zizek mierzy się z problemem kryzysu uchodźczego, zajmujemy się też tematem pomnika Sprawiedliwych, który miał stanąć na warszawskim Muranowie – głos oddajemy twórcom koncepcji, która wygrała międzynarodowym konkurs na to upamiętnienie, ale nigdy nie zostanie zrealizowana. Przyglądamy się temu, jak wyglądałaby ekspozycja w Muzeum Historii Żydów Polskich, gdyby wyłączono tam prąd. Całość uzupełniają rozmowy Michała Sutowskiego z Andrzejem Lederem i Małgorzatą Mazurek (kierowniczką Katedry Studiów Polskich na Columbia University w Nowym Jorku) oraz wywiad Magdy Majewskiej z Grażyną Walczewską-Klimczak o niewykorzystanym potencjale bibliotek szkolnych. Jak zawsze zapraszamy też do lektury dziennika Cezarego Michalskiego oraz cyklu Adelajdy Truścińskiej.

Bronisław Geremek był wybitnym historykiem i wybitnym politykiem niepodległej Polski. Zasiadając w Parlamencie Europejskim, odgrywał istotną rolę w polityce Unii. Te dokonania nie tłumaczą jednak, jak sądzę, poruszenia, jakie jego śmierć wywołała w Europie; hołdów, które składano, niezależnie od kolorów politycznych i ideowych, jego pamięci. Oczywiście, jak w przypadku zgonu każdej ważnej postaci międzynarodowej, hołdy były gestem czynionym wobec jego ojczyzny. Oznaczały: wyrażamy szacunek dla waszego kraju, uczestniczymy w waszej żałobie. Ale też hołdy Europy i nie tylko Europy wynikały z niezwykłego połączenia różnych przymiotów i cech osobistych, które czyniły z Geremka postać wybitną i zarazem dla Europy symboliczną. Bronisław Geremek, jak żaden inny polityk europejski, był w pełnym tego słowa znaczeniu Europejczykiem początku naszego wieku. Nie kwestionując historycznych zasług wielu wybitnych postaci z Polski i innych krajów regionu, tylko Geremek mógł być w pełni utożsamiany z ideą europejską po obu stronach historycznego, europejskiego podziału.

Aleksander Smolar, fragment Wstępu