Dywan wschodni. Arabia

Prezentowana książka opisuje dzieje ludności niemieckiej zamieszkującej ziemie czeskie, począwszy od roku 1848, gdy po raz pierwszy dały tam o sobie znać konflikty narodowościowe, aż po wysiedlenie Niemców w 1948 roku.

Autor porusza następujące zagadnienia:
- konflikty czesko-niemieckie przed I wojną światową i próby ich rozwiązania,
- sytuacja mniejszości niemieckiej w międzywojennej Czechosłowacji,
- rola Niemców czeskich w polityce okupacyjnej III Rzeszy,
- przebieg wysiedleń po 1945 roku.

Piotr Majewski koncentruje swą uwagę przede wszystkim na I wojnie światowej i dwudziestoleciu międzywojennym, który to okres omówiony jest w głównej mierze na materiałach źródłowych. Czasy habsburskie oraz wydarzenia po 1938 roku, opisane są natomiast na podstawie innych opracowań.

Książka otrzymała Nagrodę KLIO 2008 na XVII Targach Książki Historycznej w Warszawie.

W polskiej literaturze naukowej brakowało dotąd tak dokładnego przedstawienia tematu. [...] Praca jest napisana bardzo dobrze. Imponuje znajomością szczegółów – zarówno faktów (wydarzeń), jak i przepisów prawnych i ich interpretacji. Autor słusznie przywiązuje wielką wagę do kwestii językowych, zgrabnie wykorzystując cytaty ze źródeł, co rusz dotyka mentalności Niemców i Czechów. Praca imponuje także wstrzemięźliwością i wyważeniem ocen: historyk związany z ziomkostwami uzna ją zapewne za proczeską, czeski nacjonalista – za filogermańską. I bardzo dobrze. (Z recenzji prof. dr. hab. Włodzimierza Borodzieja)

W przypadku książki Piotra M. Majewskiego o Niemcach sudeckich mamy do czynienia z doskonałą pracą o wysokich walorach naukowych. Krąg jej odbiorców wykracza zarazem daleko poza środowisko zawodowych historyków. Godna odnotowania jest zwłaszcza umiejętność syntezy, jaką wykazuje się autor, omawiając nie tylko wydarzenia XIX i XX wieku, lecz także sięgając do ich prehistorii w epoce nowożytnej. [...] Podkreślić trzeba również, że książka nie ogranicza się wyłącznie do historii Niemców sudeckich, ale konsekwentnie przedstawia ją na tle dziejów państwa Habsburgów, a następnie Czechosłowacji, a więc z uwzględnieniem kontekstu czeskiego ruchu narodowego. Dzięki temu Piotrowi M. Majewskiemu udało się dojść do wielu bardzo dobrze wyważonych ocen na temat możliwości, ograniczeń i niewykorzystanych szans polityki Niemców sudeckich. (Z recenzji prof. dr. hab. Martina Schulze Wessela, przewodniczącego Wspólnej Czesko-Niemieckiej Komisji Historyków)

*********

Dr hab., prof. ucz. Piotr Maciej Majewski (ur. 1972) (ORCID 0000-0001-9672-2283) – pracownik Zakładu Historii XX wieku w Instytucie Historycznym na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego, redaktor miesięcznika „Mówią wieki”. Doktoryzował się na Wydziale Historycznym UW w 2000 roku, tu też habilitował się w 2008 roku, a w 2020 roku uzyskał stanowisko profesora uczelni. W latach 2009-2017 zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, gdzie odpowiadał za przygotowanie wystawy głównej. Zajmuje się historią najnowszą Europy Środkowej i Wschodniej, m.in. stosunkami czesko-niemieckimi w XIX i XX wieku, polityką zagraniczną PRL, przymusowymi migracjami ludności w XX wieku oraz kulturą pamięci w Polsce i Czechach po 1945 roku.

Autor monografii: "Edvard Beneš i kwestia niemiecka w Czechach" (Warszawa 2001), "Nierozegrana kampania. Możliwości obronne Czechosłowacji jesienią 1938 roku" (Warszawa 2004), "Niemcy sudeccy" 1848–1948. Historia pewnego nacjonalizmu" (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007), "Zmarnowana szansa? Możliwości obrony Czechosłowacji jesienią 1938 roku" (Muzeum II Wojny Światowej, Gdańsk 2016), "Bojovat, či ustoupit?: Možnosti obrany Československa na podzim 1938" (Conditio humana, Gdańsk 2018), "Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu" (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2019), "Niech sobie nie myślą, że jesteśmy kolaborantami. Protektorat Czech i Moraw 1939-1945" (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2021). Opublikował również tom "Polskie Dokumenty Dyplomatyczne. Rok 1973" (Warszawa 2006) oraz (wspólnie z P. Burasem) antologię polskich, czeskich i niemieckich tekstów dotyczących wysiedlenia ludności niemieckiej po II wojnie światowej pt. "Pamięć wypędzonych: Grass, Beneš i środkowoeuropejskie rozrachunki" (Warszawa 2003).

„Średniowiecze Polskie i Powszechne” jest jednym z niewielu w Polsce czasopism prezentujących teksty poświęcone tylko tej epoce, za to w bardzo szerokiej formie, obejmującej zarówno historię średniowieczną Polski, jak i powszechną. Na jego łamach publikują mediewiści z prawie wszystkich ośrodków naukowych w kraju, a także z zagranicy (Czechy, Ukraina, Niemcy), dzięki czemu potencjalny czytelnik ma możliwość zapoznania się z przeglądem badań i różnorodną tematyką, ograniczoną jednak do interesującej go epoki. Ten tom zawiera artykuły autorów z macierzystego ośrodka katowickiego, ale także z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a także teksty autorów z Ukrainy i Islandii. Poruszane w niniejszej publikacji zagadnienia mają rozmaitą tematykę – od sag skandynawskich poczynając, na czasach Kazimierza Jagiellończyka kończąc. Każdy mediewista znajdzie tu zatem coś dla siebie. Warto również nadmienić, że powrócono do działu recenzji, który od teraz planowany jest w każdym tomie.

Wspomnienia Mietka Pachtera to niecodzienny dokument. Autor urodził się w Warszawie w 1923 r., w kochającej się żydowskiej rodzinie. W getcie pracował przy rozbiórce domów i jednocześnie zajmował się szmuglem, by wyżywić najbliższych. Po wywiezieniu młodszego brata i rodziców do Treblinki w styczniu 1943 r. przeżył ze starszym bratem Wilkiem powstanie w getcie, następnie zaś wywózkę do Treblinki i Majdanka, skąd przeniesiono ich do obozu HASAG w Skarżysku, a potem w Częstochowie, gdzie doczekali wyzwolenia. Bracia Pachterowie nie zostali w Polsce, wprawdzie na krótko osiedli na Dolnym Śląsku, ale wkrótce wyjechali do Niemiec, do obozu DP. Stamtąd Wilek udał się do Palestyny, a Mietek – chory na gruźlicę – do szwajcarskiego sanatorium. Tam, osamotniony i chory, spisał swoje wspomnienia.

Jego fenomenalna pamięć, niezwykła osobowość i dar opowieści dały w efekcie niepospolitą książkę, bezcenny opis życia i umierania w czasie Zagłady. Wspomnienia Mietka to opowieść o miłości – tej do rodziców, która pomogła mu przeżyć getto, oraz tej do brata Wilka, która pomogła mu przeżyć obozy.

„Bierzemy, powiedzmy, narzędzia stolarskie od pierwszego lepszego fachowca i idziemy na wachę. Dochodzimy do niemca i mówimy, że zostaliśmy przysłani z gminy żydowskiej i mamy mu zrobić szafę lub coś innego w budzie – czy by nie chciał być tak łaskawy i wejść z nami do budki, pokazać nam, co mamy zrobić i w jakim stylu itp. Gdy dodaliśmy jeszcze kilka pochlebnych słów dla niego, zachęcając go tym, ten bez namysłu wchodził do budki. Ja z Wilkiem wchodzimy też, ja trzymam narzędzia i staję przy okienku, by mnie widział, a nie okno, a Wilek pokazuje mu odpowiednie ściany i określamy w fantazji szafę i [co] tam jeszcze dusza zapragnęła. Ja, stojąc przy okienku, słyszę, ile wozów przeszło, tu panuje współpraca. Gdy się bierze na «ścianę» niemca, to mają przejechać wszystkie wozy, wszystko jedno czyje. Wiedząc, że robota nasza skończona, dajemy mu kartkę do podpisania z obstalunkami – pisaną po żydowsku – ten podpisuje i my mamy pójść do gminy po zatwierdzenie […]”.

Niniejszy tom stanowi pokłosie panelu poświęconego dziejom Polaków na Syberii w XVIII-XIX w., stanowiącego część IV Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie, który obradował w dniach 4-7 września 2014 r. w Krakowie. Na tom składa się jedenaście artykułów, spośród których najliczniejszą grupę stanowią te dotyczące dziejów polskiej zsyłki na Syberię w XIX w. – zarówno w okresie międzypowstaniowym, jak i po powstaniu styczniowym.

This monograph analyses the way that Jews were portrayed in various scholarly journals and lay gazettes published in French in the United Provinces of the Netherlands, mostly by Huguenot refugees. Many of these sources have previously escaped scholarly attention, and as such are valuable sources for exploration. The scholarly journals are mostly focused on the discussion of historical and theological aspects of Jewish people and Judaism, the origins of their language and its influence on others, and their customs and nuances related to worship. The lay gazettes discuss gossip and contemporary events, portraying the Jews as their editors see them. Jews were depicted in these sources in several unique ways which are identified in this study. Particular attention is given to the dimension of privacy, which provides an additional tool of analysis aimed at better understanding how these constructs were created. The final part of this book examines how Muslims in general and Turks in particular, as well as the Siamese, were portrayed in the same sources, in order to investigate whether they were treated differently than the Jews.

Andruszkowice - monografia podsandomierskiej wsi. Książka omawia zagadnienia z przeszłości osadnictwa wiejskiego na terenie Sandomierszczyzny, położenie geograficzne opisywanej miejscowości, etymologię jej nazwy, jej dzieje do rozbiorów, w dobie niewoli narodowej, w Polsce niepodległej, w PRL-u i obecnie. Zawiera wiele starych fotografii, mapy, plany i tabele.