Dziecko- trauma, wsparcie i rozwój. Drogowskaz

Artykuły zamieszczone w tomie „Chowanny” zatytułowanym Edukacja a marginalizacja i wykluczenie społeczne oscylują wokół szeroko pojętej tematyki marginalizacji społecznej. Wśród poruszonych w kontekście marginalizacji zagadnień znalazły się między innymi takie oto: wykształcenie a indywidualny i globalny rozwój społeczny, problem marginalizacji w środowisku dzieci i młodzieży, wykluczenie edukacyjne, uczestnictwo osób niepełnosprawnych intelektualnie w otwartym rynku pracy. Zagadnienia poruszone w niniejszym tomie mogą zainteresować socjologów, pedagogów społecznych oraz polityków społecznych.

Red. naczelny Ewa Syrek, red. części monograficznej Beata Dyrda Podjęcie problematyki rozwoju ludzkich potencjalności w zawartych w części monograficznej tomu „Chowanny” artykułach wpisuje się w nurt publikacji z obszaru psychopedagogiki pozytywnej, zorientowanej na problemy dotyczące poznania i zrozumienia tych czynników jednostkowych i uwarunkowań środowiskowych, które wiążą się z wykorzystaniem zasobów i cnót ludzkich. Problematyka rozwoju ludzkich potencjalności związana jest z coraz bardziej szeroką i śmiałą obecnością publikacji wywodzących się z nurtu nowego paradygmatu psychologii mocnych stron człowieka i postulatów psychologii pozytywnej, która reorientuje zainteresowania badawcze z ludzkich słabości na ludzką siłę, poszukuje odpowiedzi na podstawowe pytania ludzkiej kondycji i egzystencji w kontekście pełniejszego wykorzystania potencjału ludzkiego (ang. human potentials), a także z pedagogiką rozwoju (pedagogiką pozytywną), która koncentruje się na zasobach człowieka, jego zdolnościach, uzdolnieniach, kreatywności i mądrości życiowej. Tak jak głównym przedmiotem zainteresowań psychologii pozytywnej jest opisanie i wyjaśnienie czynników, które gwarantują człowiekowi dobre i szczęśliwe życie, tak zadaniem pedagogiki i edukacji pozytywnej jest wspieranie człowieka w rozwoju jego potencjalnych i urzeczywistnionych zdolności i uzdolnień, cnót obywatelskich, osobistych. Poruszenie tych zagadnień w tekstach tomu czasopisma pozwala spojrzeć na ludzkie potencjalności przez szeroki wachlarz pojęć i znaczeń, które wiążemy z zaletami, cechami i możliwościami człowieka, a które mogą zostać skutecznie wykorzystane jedynie w określonych warunkach środowiskowych. Na część tekstów rozproszonych tomu składają się artykuły, w których autorzy rozważają między innymi tematykę skupioną na przemocy wobec dzieci, roli wykształcenia matki w kontekście strategii rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i zdolności dzieci, refleksyjności w rozwoju człowieka dorosłego, poczuciu osamotnienia u dzieci zdolnych czy edukacji globalnej (planetarnej).

Książka jest analizą dotychczas podejmowanych badań poświęconych samotnemu rodzicielstwu oraz analizą procesu socjalizacji jako istotnego czynnika warunkującego rolę kobiety-matki w rodzinie. Ponadto prezentuje ona wyniki badań przeprowadzonych przez autorkę publikacji drogą wywiadu wśród samotnych matek znajdujących się w różnych sytuacjach życiowych. W efekcie przeprowadzonych badań wygenerowana została teoria klasyfikująca i opisująca przyczyny, które sprawiają, że wiele samotnych matek nie usamodzielnia się ekonomicznie oraz mieszkaniowo i coraz mocniej uzależnienia się od szeroko zakrojonych działań pomocowych. Dokonano także typologizacji samotnych matek korzystających obecnie bądź w przeszłości ze zróżnicowanych świadczeń systemu pomocowego oraz opisano strategie działania kobiet w życiu codziennym. Istotne było także wskazanie czynników umożliwiających kobietom samotnie wychowującym dzieci uzyskanie jednostkowej niezależności oraz pełne uczestnictwo społeczne. Interpretatywny charakter badań jest swoistym novum w odniesieniu do podjętej w publikacji tematyki i tym samym z innej niż dotychczas perspektywy ukazuje kwestię samodzielności życiowej samotnych matek lub też ich zależności od szeroko pojmowanych form pomocy i wsparcia. Tak ujęte i zrealizowane badania wpisują się w problematykę pedagogiki społecznej i przyczyniają się do jej rozwoju.
Specyficzne ujęcie samodzielności życiowej kobiet samotnie wychowujących dzieci w kontekście ich dostępu do zasobów oraz umiejętności i wykorzystania pozwoliło wyłonić czynniki umożliwiające podjęcie działań zmierzających do maksymalnego usamodzielnienia tej grupy społecznej.
Publikacja skierowana jest przede wszystkim do: naukowców podejmujących problematykę wychowania dzieci i młodzieży w środowisku rodziny niepełnej, naukowców wykorzystujących w badaniach teorię ugruntowaną jako metodę zbierania i analizy materiału badawczego, pracowników szeroko rozumianych służb pomocowych pracujących z nie w pełni samodzielnymi matkami wychowującymi dzieci, pedagogów szkolnych, kuratorów, a także studentów kierunków pedagogicznych.

Podręcznik przedstawia analizę agresywnych zachowań młodzieży oraz odrzucenia rówieśniczego, które mogą przyczynić się do zaburzeń w rozwoju dziecka, w tym do problemu niedostosowania społecznego.

Autor omawia:

- genezę zachowań agresywnych i odrzucenia rówieśniczego w nieformalnych i formalnych grupach młodzieży;
- zależności między agresją a odrzuceniem;
- wpływ tych zjawisk na inne zachowania dewiacyjne i niedostosowanie społeczne;
- profilaktykę i resocjalizację dzieci i młodzieży.

Książka jest przeznaczona dla studentów i pracowników naukowych resocjalizacji, pedagogiki, psychologii i innych nauk społecznych. Niezbędna w pracy wychowawców ogólnych, profilaktyków i pedagogów resocjalizacyjnych oraz kuratorów.

Prezentowane treści są materiałem szczególnie przydatnym dla praktyki pedagogicznej zwłaszcza w kontekście aplikacyjnym rozdziału piątego, który w mojej ocenie jest ukoronowaniem poznawczo-społecznej teorii osobowości w terapii i resocjalizacji. Praca znakomita. (...) Jest propozycją ukazującą wieloznaczność, wydawać się może, prostych i już opisanych zjawisk.



Prof. dr hab. Adam Stankowski

Występowanie barier psychicznych jest jednym z tych problemów, z którymi nauczyciel spotyka się każdego dnia. Książka niniejsza oparta jest na wieloletnich obserwacjach autorki. Mimo zwiększonego zainteresowania tematyką barier psychicznych w nauczaniu języków obcych nadal brak jest informacji, które pozwalałyby przeciwdziałać ich powstawaniu lub ograniczyć ich negatywny wpływ na proces zdobywania wiedzy i umiejętności. Świadomość istnienia barier psychicznych, których rola niestety bywa przez nauczycieli niezauważana, ma znaczenie również z punktu widzenia jak najpełniejszego rozwoju umiejętności językowych uczniów. Zrozumienie jak przebiega proces uczenia się języka obcego i namysł nad barierami psychicznymi pojawiającymi się u uczniów wzbogaci wiedzę i wskaże twórczym nauczycielom kierunki poszukiwań własnych sposobów na pokonywanie przeszkód.
Książka ta może zachęcić psychologów, pedagogów oraz nauczycieli do podjęcia jeszcze większego trudu planowania procesu nauczania - uczenia się w taki sposób, aby ograniczyć działanie barier psychicznych i umożliwić uczniom pełne wykorzystanie ich potencjału. Książka adresowana jest głównie do naukowców i badaczy. Nie zawiera wskazówek metodycznych i nie jest przewodnikiem dla nauczycieli, natomiast wskazuje, w jaki sposób można wplatać techniki w proces nauczania dostosowując je do programu nauczania, i zakresu tematycznego realizowanego na podstawie określonego podręcznika.

Zróżnicowanie tematyczne tekstów niniejszej książki nie jest duże, dotyczy bowiem tylko jej bezpośredniej warstwy. W swej głębi i istocie artykuły należą do obszaru myśli pedagogicznej, o której można powiedzieć, że łączy dwie wielkie tradycje - realizmu i chrześcijaństwa.
Chrześcijaństwo, jako niejednorodna wizja człowieka i świata, przejawia się tutaj w kulturze katolickiej (nieobecna jest tradycja bizantyjsko-prawosławna i protestancka). Autorzy podejmują jej wybrane wątki i dokonują ich oglądu, własnej interpretacji, prób oceny - czynią to z perspektywy młodego, współczesnego pedagoga usiłującego znaleźć uzasadnienie dla - najczęściej własnej - misji wychowania człowieka.

(Ze Wstępu)