Edukacja - partycypacja - zmiana w doświadczeniach i wyobrażeniach działaczy lokalnych

Jubileuszowy tom, ukazujący się w 80 lat od daty publikacji pierwszego zeszytu „Chowanny”, poświęcony został problematyce modalnych aspektów kształcenia. Zbiór otwiera artykuł okolicznościowy, którego autor omawia dzieło filozofa i pedagoga Bronisława F. Trentowskiego, twórcy tryptyku pedagogicznego Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży. Pozostałe teksty zostały zgrupowane w pięciu częściach wokół następujących zagadnień: pojmowania modalności, modalnościowych aspektów systemów edukacji, statycznych i dynamicznych aspektów treści kształcenia, pytań i modyfikacji treści w komunikacji edukacyjnej, edukacyjnych aspektów modalności znaku i znaczenia.

Punktem wyjścia prezentowanej publikacji jest treść i zakres pojęcia „terapia pedagogiczna”. To termin autorstwa Ottona Lipkowskiego, który terapię pedagogiczną rozumie jako wszelkie działania pedagogiczne mające zlikwidować lub ograniczyć zaburzenia rozwojowe oraz umożliwić jak najpełniejszy rozwój jednostkom z odchyleniami od normy. Terapia, o której mowa, to jeden z procesów znaczących dla realizacji procesu wychowania, podobnie jak rewalidacja, resocjalizacja, czy rehabilitacja. Cel postawiony w terapii pedagogicznej może być osiągnięty dzięki właściwie dobranym metodom, technikom i środkom, ale też dzięki tworzeniu odpowiedniego klimatu terapeutycznego.
W prezentowanych opracowaniach, których autorami są w przeważającej mierze nauczyciele akademiccy – pracownicy Katedry Pedagogiki Specjalnej Wydziału Pedagogiki i Psychologii, skupiono uwagę m.in. na wpływaniu na sfery uczuciowe dziecka, wykorzystywaniu pożytecznych form działania, wyzwalaniu się zahamowań i blokad, działaniu twórczym oraz normowaniu zaburzeń.

Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Alicja Żywczok

Intencją redaktora części monograficznej ("Kierunki rozwoju etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego", red. Alicja Żywczok) było włączenie się w dyskusję dotyczącą funkcji oraz przedmiotu badań etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego w obecnych warunkach społecznych, kulturowych, cywilizacyjnych i ekonomicznych, z nadzieją, że dyskusja zainspiruje odbiorców kultury do refleksji nad tradycyjnymi i nowoczesnymi zasobami kultury etycznej, wzorcami postępowania, jakością życia moralnego i stylem wychowania moralnego. Część ta tworzona była z przekonaniem o istotnej funkcji etyki w konstruktywnej zmianie obyczajów, poprawie relacji międzyludzkich, samokontroli i samodoskonaleniu. Strukturę części tworzy siedem artykułów przedstawicieli różnych nauk (pedagogiki, psychologii, filozofii) i ośrodków uniwersyteckich, zarówno naukowców znanych w kraju, jak i młodszych pracowników naukowych, jednak mających już w swej dziedzinie pewne osiągnięcia. Zastosowanie dedukcyjnego układu treści pozwala czytelnikowi przeanalizować w pierwszej kolejności artykuły o dużym znaczeniu teoretycznym, by następnie zwrócić uwagę na szczegółowe kwestie pedagogiczne przydatne zwłaszcza nauczycielom, wychowawcom, opiekunom i pedagogom; treść zainteresować również przedstawicieli nauk pokrewnych pedagogiki: filozofów, antropologów, socjologów i psychologów.

Tematyka części tekstów tematycznie rozproszonych tomu oscyluje wokół takich zagadnień, jak: młodzież i kara pozbawienia wolności, wykorzystanie metafory stołu dla poszerzania myślenia andragogicznego, kategoria duchowości w pedagogice kontemplatywnej, percepcja wsparcia społecznego pacjentów z zaburzeniami odżywiania, psychologiczne mechanizmy moralności czy sens życia jako wyznacznik zdrowia oraz kategoria badawcza.

Szkoła to jednostka o charakterze edukacyjnym. Powoływana bywa na podstawie aktu założycielskiego lub wpisu do ewidencji. Polska szkoła działa na podstawie przepisów ustawy o systemie oświaty, a od 1 września 2017 r. także na mocy Ustawy Prawo Oświatowe oraz Przepisy wprowadzające ustawę – prawo oświatowe. Szkoła prowadzi kształcenie określonego rodzaju i na określonym poziomie.
Każda działa w oparciu o statut. Ze szkołą łączeni są dyrektorzy szkół, nauczyciele, uczniowie i ich rodzice.
Sięgając do etymologii pojęcia ,,szkoła” (gr. schole – spokój; wolny czas przeznaczony na naukę), można zaryzykować tezę, że współczesna szkoła nie ma niczego wspólnego ze spokojem, czy tym bardziej – czasem wolnym. Wręcz przeciwnie. W szybko zmieniającym się świecie szkoła przyjmuje nowe role w kontekście potrzeb czy też istniejących problemów. W takiej perspektywie ta publikacja idealnie wpisuje się swoim tytułem #szkoła w aktualną przestrzeń edukacyjną. Właśnie w epoce deficytu czasu i w związku z tym stosowaniu skrótów, hasztag jest użyteczny. W tym opracowaniu hasztag na stronie tytułowej jest niejako symbolem na zaznaczenie własnego, indywidualnego śladu każdej osoby, która podejmuje dyskurs.
Podejmowane w tym tomie zagadnienia z zakresu zarówno szkoły, jak i zagadnień z nią bezpośrednio czy też pośrednio związanych, podjęli nie tylko pracownicy naukowi uczelni wyższych i innych instytucji związanych z kształceniem, ale także, co niezwykle cenne, osoby studiujące lub absolwenci uczelni wyższych.

Ze względu na fakt sytuowania się podstaw edukacji, celem książki jest ukazanie miejsca, rangi i roli tej drugiej w kształceniu pedagogów na poziomie wyższym.

Niniejsze opracowanie zostało poświęcone problemowi aktywności uczniów szkół zawodowych. Część teoretyczna pracy dotyczy zagadnień związanych z aktywnością człowieka. Rozpatrywano ją z punktu widzenia takich nauk, jak psychologia, socjologia i pedagogika. Scharakteryzowano także koncepcje pedagogiczne nawiązujące do problemu aktywizacji uczniów. Część druga to prezentacja badań przeprowadzonych w 2008 i 2013 roku wśród uczniów szkół zawodowych z powiatów ełckiego, oleckiego, gołdapskiego i kętrzyńskiego. Ich celem była diagnoza i analiza poziomu zaangażowania uczniów w zakresie nabywania wiedzy i umiejętności zawodowych, a także ich aktywności w obszarze społecznym szkoły. Rozdział trzeci poświęcony jest metodyce kształcenia zawodowego. Zaprezentowano w nim zasady i szeroką gamę metod aktywizujących. Część ta stanowi swoisty przewodnik metodyczny, z którego korzystać mogą studenci, nauczyciele i inne osoby zajmujące się dydaktyką.