Fajdros

Fryderyk Nietzsche (1844-1900) – jeden z najważniejszych filozofów niemieckich, także filolog, poeta. Człowiek, którego poglądy znacząco wpłynęły na całą późniejszą filozofię, myślenie o człowieku, kulturze, religii. Głosił upadek cywilizacji zachodniej, opartej na myśli greckiej, sokratejskiej i etyce chrześcijańskiej. Tej apollińskiej postawie przeciwstawiał dionizyjską, witalną (połączoną z ideą woli mocy i pojęciem nadczłowieka). Krytykował chrześcijaństwo, ale jednocześnie podziwiał Chrystusa. Jego myśl doczekała się setek interpretacji i omówień. Nie sposób sobie wyobrazić współczesną filozofię bez przemyślenia jego wpływu, wpływu intelektualnego jego idei. "Antychryst" to oprócz "Yako rzecze Zaratustra" jedna z najważniejszych jego - mimo niewielkich rozmiarów - książek. Jest bowiem "Antychryst" zasadniczą rozprawą niemieckiego filozofa nie tylko z chrześcijaństwem, ale wręcz szerzej z całą tradycją judeochrześcijańską (dla przyszłych antysemitów to niestety była jedna z zasadniczych nietzscheańskich tez - ta o nafatalniejszym ludzie w historii). Ma jednak Nietzsche problem z samą postacią Chrystusa, negując jego postawę typu miłość bliźniego, nadstawianie drugiego policzka, traktuje go jednak z niekłamanym szcunkiem. Traktuje go jako postać historyczną i przypisuje mu krańcowo przeciwstawne żydowskiej hierarchii i tradycji - intencje. ba wręcz traktuje Chrystusa jako uosobienie buntu - z czym się solidaryzuje - przeciwko wszelkim dotychczasowym hierarchiom i porządkom. Warto poznac ten niezwykle interesujący, dekonstruujący dotychczasowe osądy punkt widzenia tego geniusza niemieckiej, europeskiej myśli filozoficznej.

Biographia literaria (1817) Samuela Taylora Coleridge’a to zbiór szkiców o tematyce filozoficznej i krytycznoliterackiej, ujętych w ramy autobiografii intelektualnej. Dzieło powstało z połączenia dwóch tekstów, pierwotnie planowanych jako osobne książki.
Pierwsza z nich miała być esejem filozoficznym – krytyką anglosaskiej, asocjacjonistycznej filozofii umysłu (Locke’a, Hume’a, Hartleya) z pozycji idealizmu transcendentalnego (Kanta i Schellinga), z którym Coleridge zapoznał się w Niemczech; druga – obszernym podsumowaniem stosunku Coleridge’a do twórczości i programu literackiego jego wielkiego przyjaciela i poety, Williama Wordswortha, wskazaniem jego mocnych i słabych punktów. Z tego połączenia filozofii i krytyki literackiej zrodziły się oryginalne pomysły, takie jak rozróżnienie wyobraźni i fantazji jako dwóch różnych władz umysłu oraz idea „zawieszenia niewiary” jako zasady tworzenia fikcji literackiej.
Całość wzbogacają erudycyjne dygresje oraz barwne anegdoty ukazujące panoramę społeczeństwa brytyjskiego w okresie wojen z rewolucyjną, a następnie napoleońską Francją.

Autorka prezentuje podstawy systematycznej koncepcji myśli mających treść, czyli reprezentacji umysłowych. Wykorzystuje przy tym przykłady z praktyki naukowej kognitywistów: psychologów, neuronaukowców, specjalistów od sztucznej inteligencji czy filozofów umysłu. Uzasadnia przyjęte rozstrzygnięcia teoretyczne, posługując się listą wymagań wobec koncepcji reprezentacji umysłowych – najważniejsza jest tu, jej zdaniem, możliwość stwierdzenia, że dana reprezentacja jest błędna, oraz ustalenia, na czym ten błąd polega. Ponieważ żadna z dotychczas zaproponowanych koncepcji nie spełnia tego wymogu w sposób zadowalający, autorka broni własnej koherencyjnej koncepcji błędności reprezentacji.

Czym są myśli?
Dzięki czemu mogą mieć treść?
Co to znaczy, że odpowiadają rzeczywistości?
Na te fundamentalne pytania próbują szukać odpowiedzi filozofowie umysłu, a od niedawna także kognitywiści – przedstawiciele interdyscyplinarnej grupy dyscyplin naukowych badających procesy poznawcze.

Autorka dokonuje systematycznego przeglądu dotychczasowych koncepcji reprezentacji umysłowych pod kątem przedstawionych wymagań oraz praktyki kognitywistycznej, zatem publikacja może też posłużyć jako podręcznik dla osób zainteresowanych współczesną filozofią umysłu i kognitywistyką.

******

I err, therefore I think. What is misrepresentation?

The publication is concerned with the issue of thought content, interpreted in contemporary studies as mental representation. The author focuses on describing the content of false or inaccurate thoughts, i.e. on misrepresentation, and proposes her own coherence-based model of representational error. The monograph also includes a survey of other contemporary theories of mental representations. Keywords Cognitive studies, mental representations, misrepresentation, teleosemantics

Celem monografii jest konceptualizacja poznania integralnego w oparciu o koncepcję doświadczenia estetycznego Johna Deweya. Poznanie integralne stanowi alternatywę dla jednostronnego poznania intelektualnego. Nie ogniskuje się ono na intelekcie, ale wymaga uwzględnienia i pielęgnowania sfery estetycznej, czyli ciała, zmysłów, uczuć, wyobraźni i intuicji. Kluczowym czynnikiem w poznaniu integralnym jest świadomość, która skupia się nie tylko na umyśle, ale również uczuciach, zmysłach i ciele. Poznanie integralne wymaga uwzględnienia nie tylko znaczeń pojęciowych, ale również znaczeń jakościowych. Praktykowanie tego rodzaju poznania prowadzi nie tylko do nabywania wiedzy, ale także do polepszania jakości życia i doświadczania, kształtowania człowieka będącego jednością psychofizyczną, harmonii wewnętrznej, radości i spełnienia. Poznanie integralne nie jest czymś danym. Wymaga ono kształcenia i stanowi współcześnie ważne wyzwanie.

Na piąty tom „Dzieł zebranych” Feliksa Konecznego składają się prace opublikowane przez krakowskiego historyka w latach 1903-1905. Znajdziemy wśród nich książkę „Dzieje Polski za Jagiellonów”, w której w sposób przystępny przedstawił losy Polski w czasach panowania litewskiej dynastii. Warto zwrócić szczególną uwagę na broszurę „Geografia historyczna”. Koneczny syntetycznie przedstawił w niej historię ziem Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego, usiłując tym samym pobudzić rodaków do szerszego spojrzenia na sprawy polskie. Tom zawiera również ostatnie recenzje sztuk teatralnych wystawianych na deskach krakowskiego teatru, a także „Nowiny z historiografii polskiej”, gdzie prezentował swój punkt widzenia na rezultaty ówczesnych badań historycznych.

W roku 1905 Feliks Koneczny został redaktorem naczelnym „Świata Słowiańskiego”. Miesięcznik miał na celu propagowanie idei słowiańskiej wśród Polaków oraz nawiązywanie stosunków kulturalnych z elitami pobratymczych narodów. W niniejszym tomie można odnaleźć artykuły Konecznego z pierwszego rocznika tego czasopisma.

W szóstym tomie „Dzieł zebranych” Feliksa Konecznego można odnaleźć jego publikacje z lat 1905-1909. Krakowski historyk opublikował wówczas znaczącą popularyzatorską pracę „Dzieje Polski opowiedziane dla młodzieży”, w której w sposób przystępny dla młodego czytelnika opowiedział o losach ziem polskich od czasów najdawniejszych. Książka zyskując uznanie wśród dzieci i młodzieży doczekała się kolejnych wydań. Z kolei swoje refleksje na temat polskiego katolicyzmu Koneczny przedstawił w odpowiedzi na ankietę zorganizowaną przez „Przegląd Powszechny”. Akcentował w niej pilną potrzebę sformułowania katolickiej teorii nowoczesnego państwa podkreślając, że Polska powinna wziąć w tych pracach znaczący udział.
Największą część niniejszego tomu stanowią artykuły Feliksa Konecznego z redagowanego przezeń „Świata Słowiańskiego”, gdzie opisywał między innymi rozwój idei słowianofilskiej i przeciwdziałanie rosyjskiej próbie organizacji ruchu słowiańskiego, polsko-rusińskie spory w Galicji Wschodniej czy też partykularne problemy Czechów, Słowaków i Słoweńców.