Filozofia 1 Podręcznik Zakres podstawowy

Biographia literaria (1817) Samuela Taylora Coleridge’a to zbiór szkiców o tematyce filozoficznej i krytycznoliterackiej, ujętych w ramy autobiografii intelektualnej. Dzieło powstało z połączenia dwóch tekstów, pierwotnie planowanych jako osobne książki.
Pierwsza z nich miała być esejem filozoficznym – krytyką anglosaskiej, asocjacjonistycznej filozofii umysłu (Locke’a, Hume’a, Hartleya) z pozycji idealizmu transcendentalnego (Kanta i Schellinga), z którym Coleridge zapoznał się w Niemczech; druga – obszernym podsumowaniem stosunku Coleridge’a do twórczości i programu literackiego jego wielkiego przyjaciela i poety, Williama Wordswortha, wskazaniem jego mocnych i słabych punktów. Z tego połączenia filozofii i krytyki literackiej zrodziły się oryginalne pomysły, takie jak rozróżnienie wyobraźni i fantazji jako dwóch różnych władz umysłu oraz idea „zawieszenia niewiary” jako zasady tworzenia fikcji literackiej.
Całość wzbogacają erudycyjne dygresje oraz barwne anegdoty ukazujące panoramę społeczeństwa brytyjskiego w okresie wojen z rewolucyjną, a następnie napoleońską Francją.

Blask ciemnieje to książka autora nie tylko znanego, lecz także niepowtarzalnego, łączącego najwyższą jakość merytoryczną z tonem osobistym. Harmonijnie współgrają tu wartości poznawcze i walory estetyczne; elegancja wywodu i dramatyzm stawianych pytań fundamentalnych. Jest to książka serio (w głębokim, Norwidowskim znaczeniu tego słowa), książka poszukująca metafizycznych fundamentów pustki i ogołocenia, niewiary i rozpaczy, utraconej obecności Boga.
Jacek Leociak

Już w Lekcjach ciemności widać było, że ten antropolog nie zajmuje się drobiazgami. Dariusz Czaja wszedł na niebezpieczną drogę badań kwestii fundamentalnych: niepokój metafizyczny, mowa i milczenie Boga, moc i niemoc sekularyzującej się kultury. A już Dante i Hamlet ostrzegali, by w naszej „wątłej łupinie” nie zapuszczać się na głębię „skąd nikt nie wraca”. Tutaj tajemnice nie rozświetlają się, odwrotnie: raczej ciemnieją! Kogo zaś nurtuje pytanie, jak możliwy jest w tekstach kultury związek wiary i niewiary – niech też czyta.
Michał Klinger

Twórczość filozoficzna Aleksandra Ochockiego nie oszałamia, jeśli oceniać ją li tylko po ilości monografii i artykułów, ale pod względem oryginalności i rozmachu myślowego niewiele osiągnięć polskiej filozofii przełomu XX i XXI stulecia – tak sądzimy – może się z nią równać. Wizję filozofii uprawianej przez Ochockiego można naszkicować, poczynając od ukazanego przezeń rozszczepienia filozoficznej tradycji u samego zarania na dwie zasadnicze linie rozwojowe, sygnowane imionami Platona i Arystotelesa. Formy, jakie każda z tych linii przybierała w historii idei, ich rozchodzenie się i dialektyczne interferencje są przedmiotem szczególnego namysłu naszego autora przy okazji takich kryzysów dziejowych jak pierwotna akumulacja kapitału, rewolucje francuska, amerykańska i bolszewicka oraz w analizach dzieł Machiavellego, Hegla, Marksa czy Lenina. Linia Platona to – wbrew podręcznikowej wizji filozofa idealisty zanurzonego głową w niebie idei – linia „filozofa-króla”, który aktywnie przekształca otaczającą go rzeczywistość na modłę swoich wyobrażeń, ale degeneruje się w procesie dziejowym do postaci populistycznego krwawego dyktatora. Linia Arystotelesa to linia filozofii „naukowej”, której rozwój prowadzi filozofa do statusu „eksperta”, „konsultanta”, degenerującego się jednak w roli przebywającego w eterze abstrakcji „profesora na posadzie”.

Jacek Migasiński, Jakub Nikodem



Wszystkie teksty tego tomu są na odpowiednim poziomie akademickim, w znakomitej większości dobre lub bardzo dobre zarówno od strony merytorycznej, jak i warsztatowej. Wydaje się, że ta książka, pomyślana jako swego rodzaju trybut wobec Profesora Aleksandra Ochockiego, składany przez grono ludzi zawdzięczających mu jakiś rodzaj inspiracji w działalności profesjonalnej, sprawiłaby mu radość, a na pewno sprawi przyjemność wszystkim, którzy go znali i cenili.

Z recenzji prof. dr. hab. Kazimierza Ślęczki

Książka Cztery eseje metafizyczne zawiera cztery prace finalistów pierwszej edycji konkursu na esej metafizyczny zorganizowanego przez Fundację na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi. Prace te prezentują różne i oryginalne podejścia do problematyki metafizycznej, podejmując kwestie stosunku metafizyki do innych nauk, do historii filozofii, do myślenia i do miłości.
(…) próbując naśladować polskiego astronoma, inicjuje Kant w filozofii „przewrót kopernikański”, którego następnie nie potrafi doprowadzić do końca.
Lukács, Derrida. Zrozumieć ich relację z Heglem to w pewnym sensie zrozumieć obecność metafizyki w świecie post-metafizycznym.
(…) kto osiągnął zrozumienie tej najbardziej złożonej wypowiedzi w historii myśli ludzkiej, jaką jest Wojna peloponeska, osiągnął zarazem granice zrozumienia wszystkiego na temat bytu ludzkiego i nieludzkiego (…).
Narodziła się bowiem późno, w świecie (…) pod istotnymi względami bliższym nam współczesnemu niż temu, w którym filozofia powstała i święciła swe złote czasy (…). Jest więc bardziej aleksandryjska, nawet późno-aleksandryjska, niż jońska czy ateńska (…).
Zebrane w tym tomie prace to:
Marek Kozłowski – Przewrót kopernikański 2.0
Maciej Sosnowski – Przejścia metafizyki. Dwa eseje po Heglu
Szymon Wróbel – Powrót Alkibiadesa. Opowieść o stłumieniu Erosa
Krzysztof Żółtański – Subiektywne wprowadzenie do metafizyki

Czwarty tom „Dzieł zebranych” Feliksa Konecznego, obejmujący prace z lat 1902-1903, zawiera dwie ważne popularyzatorskie publikacje – „Dzieje Polski” oraz „Dzieje Polski za Piastów”. Pisząc je Feliks Koneczny miał na celu upowszechnienie wiedzy o chwalebnej przeszłości Polski oraz uświadomienie narodowe niższych warstw społeczeństwa.
Ponadto w niniejszym tomie można odnaleźć artykuły Konecznego, w których podejmuje wątek czeskiego odrodzenia narodowego. Krakowski historyk w broszurze „W sprawie górnośląskiej” zajął z kolei stanowisko wobec sporu, który pojawił się wśród Polaków na Górnym Śląsku w sprawie odpowiedniej taktyki walki politycznej z niemieckim zaborcą. Koneczny jawi się w niej jako krytyk wczesnej działalności Wojciecha Korfantego. Z kolei w tekstach „Konserwatyzm chłopski” i „Spór o folklor” rozwija swoje poglądy na temat warstwy ludowej, wchodząc w polemikę z ówczesnymi popularnymi koncepcjami. Tom zawiera również recenzje sztuk wystawianych na deskach krakowskiego teatru.

Dlaczego ozdoba zdobi? Przed dziesięcioma laty prof. dr. hab. Jan Kurowicki- skądinąd poeta, członek Związku Literatów Polskich, a w swej specjalności akademickiej estetyk- wydał zbiór esejów pod takim właśnie tytułem. Rewelacyjnym, bo sprowadzonym do prostego, naiwnego pytania, ale treść tytułowego eseju wnikliwie objaśnia istotę rzeczy, jaką wszyscy mijamy bez zastanowienia. "Estetyczne przesłony rzeczywistości" to tym razem wybór esejów filozofa, które powstały w minionym ćwierćwieczu. Ich układ i wniesione poprawki pozwalają zobaczyć stworzoną przez niego perspektywę badawczą. Na początku książki pada fundamentalne zdanie, które jest kluczem do dalszych dywagacji: "Od wielu już lat zajmuje mnie estetyka, która nie skupia się tylko na wyżynach sztuki". Dla teoretyka estetyki gra ona swoją rolę niemal zawsze i wszędzie, co dla większości z nas brzmi odkrywczo. I właśnie ta książka to uświadamia i tłumaczy. Główną jej ideą nie jest estetyczność oczywista, widziana gołym okiem, lecz dotarcie do społeczno-historycznej ewolucji, która ten walor rozwijała, modyfikowała i mnożyła. Autor tym samym rozwija i uszczegóławia swoje ustalenia z poprzednich prac, m.in. z "wartości estetycznych fotografii" (2001), "Dlaczego ozdoba zdobi" (2006), "Zerowość estetyczna" (2008) oraz z "Estetyczności środowiska naturalnego" (2010).