Filozofia kontra świat

Wydanie najczęściej poszukiwanego tekstu Arystotelesa!

Podstawowe dzieło moralne wydane po śmierci Filozofa przez jego syna Nikomacha. Arystoteles zawarł w nim zasady ludzkiego postępowania według wskazań moralnych, uznając, iż dobro i szczęście są najwyższymi wartościami. Człowiek powinien dążyć do osiągnięcia tego stanu przez harmonię, umiarkowanie i cnotę (arete).

Coraz nowocześniejsze technologie, poszerzające się granice i definicje demokracji, współczesne ruchy społeczne, mobilność społeczna czy globalizująca się gospodarka sprawiają, że przedstawiciele zachodnich społeczeństw – w tym także Polacy – coraz bardziej przywiązani są do swej indywidualnie rozumianej samorealizacji. Z drugiej jednak strony ten nowoczesny, coraz bardziej różnorodny i w jakimś sensie coraz bardziej „samotny” tłum, ciągle skazany jest na współpracę, kooperację, debatę i wspólne podejmowanie trudnych politycznych decyzji. Przeciętny Smith, Blanc czy Kowalski, inaczej niż ich poprzednicy, na swej codziennej drodze spotykają setki nieznanych sobie ludzi, często odmiennych kultur, religii czy tożsamości. I to właśnie z nimi budować musi elementarny społeczny kompromis i elementarne społeczne zaufanie.

Oddając do rąk czytelników pracę pt. Etyka w życiu publicznym, można żywić nadzieję, że przyczyni się ona nie tylko do debaty na temat roli i miejsca norm moralnych we współczesnym demokratycznym społeczeństwie, ale posłuży także refleksji na temat kondycji obywatelskiej sfery publicznej, bez której żadna demokracja obejść się nie może.

Publikacja powstała we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim i Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Arthur Schopenhauer (1788-1860) – jeden z najwybitniejszych niemieckich filozofów, choć w zasadzie nigdy nie stworzył żadnej filozoficznej szkoły, a jednak wywarł wielki wpływ na takich myślicieli jak Bergson (ze swoim intuicjonizmem), Nietzsche (ze swoją filozofią życia), a czerpali z niego także neokantyści i pragmatycy. Zwykło się nazywać Schopenhauera twórcą pesymizmu filozoficznego. Jak pisze Jan Garewicz jego pesymizm nie miał nic wspónego z katastrofizmem, a negacja postępu z zaprzeczeniem rozwoju nauki i techniki Uczył rezygnacji bez pokory, współczucia bez miłości bliźniego, buntu bez działania. Schopenhauer z jednej strony neguje świat, ale z drugiej strony uznaje ten świat za jedyny z możliwy. I czyni tak z powodu przyjęcia pewnych zasad aksjologicznych, przy czym jak w innym miejscu pisze Garewicz etyka Schopenhauera jakkolwiek normatywna, nie posługuje się pojęciem obowiązku. Powiada czym jest dobro, ale nie usiłuje nikogo skłonić do dobrego postępowania. Cóż zatem jest podstawą moralności skoro wedle Schopenhauera nie ma wartości obowiązujących powszechnie, ale są różnorodność, indywidualność, a wreszcie wiedza podpowiada niemiecki filozof.

„Bastiat stawia niezwykle ważną kwestię, od rozstrzygnięcia której zależą wybory ideologiczne. Słusznie krytykując i mnogość i nieuniknioną w tej sytuacji sprzeczność oczekiwań wobec państwa, wzywa do zastanowienia, czy państwo, ze względu na to, czym jest naprawdę, jest w ogóle zdolne do ich spełnienia. Mimo upływu ponad 150 lat od ogłoszenia tego artykułu, wezwanie Bastiata do odpowiedzi na pytanie »Czym jest państwo?«, nie tylko nie straciło, ale nawet zyskało na aktualności z dwóch co najmniej powodów. Po pierwsze dlatego, że w naukach społecznych coraz mniej chodzi dziś o ustalenie prawdy, a coraz bardziej o realizowanie misji »pedagogicznej«, przybierającej niekiedy postać moralizatorstwa. Stąd też przewaga definicji postulatywnych, które są raczej katalogiem właściwości pożądanych, a nie rzeczywiście istniejących. Powód drugi, to wynikająca nie tyle z pedagogiki, co z przezorności, intencja ukrycia kryminalnych aspektów funkcjonowania współczesnych państw i pasożytniczego charakteru elit politycznych, wytkniętych nieubłaganym palcem Murraya Newtona Rothbarda. Tymczasem państwo jest po prostu monopolem na przemoc”. – fragment Przedmowy

Publikacja jest efektem konkursu literackiego Mój pierwszy i sto pierwszy dzień w Polsce. Zrodziła się z potrzeby tworzenia literackich reprezentacji ukraińskiego doświadczenia migracyjnego w Polsce. Zawiera 14 nagrodzonych i wyróżnionych w konkursie prac. Całość wzbogacona została o materiały z projektu badawczego Kamili Juruć Miejsca w mieście. Tom zawiera wybrane teksty, które najpełniej reprezentują złożoność doświadczenia, jakie stało się udziałem ukraińskich migrantów w Polsce. Część z nich powstała w języku polskim, natomiast teksty ukraińskojęzyczne ukazują się w tłumaczeniu.

Uczestniczenie w losie Drugiego to nie tylko bycie blisko niego, gdy łączy nas świat wartości i podobny sposób myślenia, ale również wspólne mierzenie się z pytaniami, na które każdy szuka odpowiedzi. Są to pytania najprostsze i najważniejsze zarazem – o początek i koniec życia, stosunek do własnego ciała, rolę sumienia w podejmowaniu decyzji. Odpowiedzi na nie Ignacy Dudkiewicz szuka w inspirującej rozmowie z ks. prof. Andrzejem Szostkiem.