Geographia. Studia et Dissertationes. T. 31

Przejawem dyskusji na temat nierówności w rozwoju poszczególnych części miasta jest m.in. model „dualnego miasta”, który ma swoje rozmaite interpretacje na gruncie badań społeczności izolowanych (grodzenie przestrzeni) czy odnowy miast (gentryfikacja, rewitalizacja). W związku z tym Łódź jest ciekawym przedmiotem badań nad zmianami w okresie socjalistycznym i w czasach współczesnych. Całość tych żywiołowych zmian doprowadziła do chaosu w zagospodarowaniu przestrzeni, zwłaszcza w centrum miasta. Łódź poszukuje dzisiaj nowej tożsamości, której podstawą staje się także jej przeszłość kulturowa. Otwarcie miasta na wpływy procesów globalizacji i modernizacji zmienia w sposób żywiołowy jego przestrzeń społeczną i materialną w kierunku narastania dysproporcji i różnic, które istnieją zarówno między bliskimi sąsiadami, jak i między sąsiednimi budynkami, ulicami czy całymi kwartałami miasta. Książka jest interesującym studium zjawisk miejskich początku XXI w. Postawiono w niej pytanie o kierunek i zakres (uwarunkowania, procesy tempo, efekty) różnicowania się przestrzeni miejskiej w okresie transformacji w kontekście oddziaływania procesów globalizacji i lokalnych. Chodzi tutaj o identyfikację różnych przestrzeni rozwoju, takich jak miejsca stojące na uboczu czy też obszary dynamicznego wzrostu i dobrobytu w mieście. Podstawowym celem jest wyjaśnienie, jakie czynniki wywołują powstawanie nowych lub utrwalanie dotychczasowych dysproporcji w przestrzeni miasta.

Niniejsza praca wyjaśnia istotę aglomerowania się miast w ujęciu fizykalistycznym. Podkreśla podstawową w tej kwestii rolę miastotwórczych sił dośrodkowych i odśrodkowych (ujęcie mechanicystyczne), które za pośrednictwem materii i energii miastotwórczych, a przy współudziale procesu entropii (ujęcie termodynamiczne) stanowią o możliwościach genetycznych miast i ich aglomeracji.
W publikacji omówiono rolę sił miastotwórczych w procesach aglomeracyjnych, opierając się na dotychczasowych badaniach naukowych oraz autorskiej próbie syntezy. Ważną kwestią było także ustalenie podstaw relacji między elementem mechanicystycznym (deterministycznym) a termodynamicznym (probabilistycznym). Podkreślono również, że geneza aglomeracji miast w ujęciu fizykalistycznym jest niezmienna w czasie i przestrzeni.

W monografii zaproponowano także systematyzację modeli genetyczno-rozwojowych miast. Konstrukcja przyjętej typologii opiera się na specyfice sił dośrodkowych i odśrodkowych, charakterze ich oddziaływań oraz relacji do takich zagadnień, jak entropia układu osadniczego. Wszystkie wyróżnione typy zostały zaprezentowane na przykładach modeli skupień miast istniejących na obszarze Polski w okresie od XIII do XX w.

Miasto odgrywa ważną rolę w badaniach genezy i rozwoju każdego społeczeństwa. Jest bowiem jednym z filarów cywilizacji, tworząc środowisko ludzkiej egzystencji oraz przestrzeń do realizacji potrzeb i pragnień człowieka. Książka Dobiesława Jędrzejczyka ukazuje zagadnienia miejskie w kontekście powstawania i rozwoju cywilizacji europejskiej. Kładzie nacisk na humanistyczne rozumienie przestrzeni, która od czasów Immanuela Kanta jest wyznacznikiem geografii jako nauki, tak jak historii - czas. Prezentuje różne koncepcje personalistycznego wymiaru przestrzeni miejskiej z punktu widzenia nie tylko geografa lecz także filozofa, socjologa, etnologa i teologa. Książka pomoże lepiej i wszechstronniej zrozumieć istotę przestrzeni i zamieszkującego ją człowieka. Dzięki takiemu ujęciu jest wartościową pomocą dydaktyczną i badawczą dla wielu dyscyplin naukowych.

Prezentowana monografia dotyczy jakości przestrzeni publicznej centrum miasta ocenianej z zastosowaniem autorskiej syntetycznej metody oceny. W celu jej wypracowania przeanalizowano koncepcje i procesy kształtujące współcześnie rozwój miast, a następnie przetestowano ją na sześciu miastach średnich regionu łódzkiego. Metoda ta umożliwiła diagnozę stanu istniejącego, sformułowanie propozycji poprawy jakości przestrzeni publicznej centrum i utworzenie rankingu miast. Wskazano ośrodki wiodące i cechy, które wpływają na ich wysoką ocenę. Syntetyczna metoda oceny jakości przestrzeni publicznej centrum - jako ważny materiał wspomagający procesy decyzyjne i konsultacje publiczne - jest przydatnym narzędziem dla planistów, władz lokalnych oraz społeczeństwa.
„Istotną wartość tej pracy stanowi autorska metoda oceny jakości przestrzeni publicznej centrum miasta podbudowana własną propozycją delimitacji centrum miasta w oparciu o zasięg kluczowej przestrzeni publicznej, a także wykazanie przydatności tej metody w procedurach badawczych stosowanych w urbanistyce. [...] Walor metody dr Anny Wojnarowskiej polega przede wszystkim na interesującym i nowatorskim skojarzeniu podejść charakterystycznych dla geografii miasta i gospodarki przestrzennej z elementami warsztatu badawczego stosowanego w takich dyscyplinach naukowych, jak architektura i urbanistyka”.
Z recenzji prof. dr. hab. inż. arch. Zbigniewa K. Zuziaka

Nowatorska książka o katastrofach przyrodniczych w Polsce i na świecie. Znajdują się w niej wszystkie najważniejsze informacje dotyczące trzęsień ziemi, erupcji wulkanicznych, fal Tsunami, sztormów oraz huraganów, tornad i cyklonów. Osobne rozdziały są poświęcone powodziom, osuwiskom, lawinom, zlodowaceniom, dziurze ozonowej i omawianemu powszechnie efektowi cieplarnianemu. Poruszone zostały także zagadnienia kwaśnych deszczy, El Nino oraz impaktów czyli upadków ciał kosmicznych.


Uwaga! Część ilustracji jest dostępna tylko w wersji drukowanej książki.

Krajobraz kulturowy, ów ludzki ślad na powierzchni Ziemi, stanowi przedmiot zainteresowania tak naukowców różnych dyscyplin, jak i zwykłych ludzi, którzy przecież w tym krajobrazie żyją. Książka ukazuje zmiany zakresu znaczeniowego terminu w nauce i w mowie potocznej, jego niejednoznaczność. Koncentrując się na geografii polskiej, praca zawiera liczne odwołania do różnych dyscyplin i do dorobku geografii w innych krajach, zwłaszcza we Francji. Pokazuje, jak ważna jest troska o autentyczność i ochronę krajobrazu kulturowego.

Florian Plit – geograf, pracownik Uniwersytetu Warszawskiego (1970–2013), od 2013 Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Specjalista w zakresie geografii regionalnej obszarów międzyzwrotnikowych i strefy śródziemnomorskiej, zagospodarowania stref suchej i półsuchej, pustynnienia i jego zwalczania. Pod wpływem geografii francuskiej zainteresował się krajobrazem kulturowym, co znalazło wyraz m.in. w monografii Krajobraz kulturowy – czym jest? (2011).