Germanizacja nazw miejscowości w Okręgu Rzeszy Gdańsk - Prusy Zachodnie 1939-1942

Hitlerjugend – młodzi, ufni, wierni… Narodowy socjalizm miał być dla nich rajem. Okazało się, że zstępują do piekła.

Alfons Heck miał dziesięć lat, gdy wyruszył na norymberski Reichsparteitag - doroczny uroczysty wiec narodowych socjalistów przypominający ogromną mszę ku czci Führera. Jako członek Jungvolku, młodszej sekcji Hitlerjugend, wraz z tysiącami zafascynowanych młodych ludzi słuchał przemowy swego najwyższego przywódcy, boga nowego ładu świata, Adolfa Hitlera:
„Wy, moja młodzieży” – krzyczał i wydawało mi się, że wbija oczy prosto we mnie – „jesteście dla narodu najcenniejszą gwarancją wspaniałej przyszłości”. (...) Nie mieliśmy żadnych szans. Od tej chwili byłem duszą i ciałem oddany Adolfowi Hitlerowi.
Uderzająco szczera relacja chłopca, którego pochłonęły idee narodowego socjalizmu. Maszerując razem z nim w szeregach Hitlerjugend, poznajemy ukrytą stronę nazizmu, o której niewiele się pisze. Bardzo nieliczni, zapaleni niegdyś członkowie organizacji młodych nazistów, publicznie opowiadali o tamtych latach i swojej fascynacji hitleryzmem.
Niniejsza książka pokazuje, jak wyglądało ich życie w tamtych czasach; kim byli, w co wierzyli i dlaczego dokonywali takich a nie innych wyborów.

Ta autobiograficzna relacja stała się podstawą filmu HBO Heil Hitler! Confessions of a Hitler Youth, wyróżnionego kilkoma nagrodami filmowymi i telewizyjnymi, w tym Emmy za „wybitny program historyczny” i prestiżową George Foster Peabody Award za „wybitne, godne pochwały osiągnięcie”.

"[...] Autor prowadzi czytelnika w innym kierunku, skupiając się przede wszystkim na wizerunku. Odnazał nieznane dotychczas artefakty, co pozwoliło na ukazanie ewolucji znaku od średniowiecza do początków XVI w. w okresie tzw. "żywej" heraldyki, z licznymi ekskursjami w głąb XIX w. W długim procesie rozwoju niektóre herby polskie poddane zostały okcydentalizacji. Zjawisko to dostrzegł także Autor w przypadku herbu Wilcze Kosy.

Podobieństwo znaku austriackiej rodziny von Stubenbergów z herbem występującym w pieczęci kanonika krakowskiego - Adama z Będkowa w ziemi sieradzkiej zdaniem Autora - wskazuje właściwy kierunek recepcji. Świadczy też wymownie o wspólnocie rycerstwa Europy, do której należeli też nosiciele Wilczych Kos."

(prof. dr hab. A. Szymczakowa)

Ikony normalizacji. Kultury wizualne Niemiec 1945–1949 to książka, która omawia znaczenie obrazów w odbudowie powojennych społeczeństw niemieckich. Filmy, fotografie prasowe, plakaty czy znaczki pocztowe to ważne czynniki przemian i powrotu do „normalności”. Obrazy odegrały istotną rolę w rozrachunku z przeszłością, oferowały też atrakcyjne wyobrażenia o przyszłości. W bogato ilustrowanej pracy autorka przedstawia szerokie spektrum powojennych tematów i prezentuje panoramę mediów niemieckich w pierwszych latach po zakończeniu drugiej wojny światowej. Główne obszary analizy to: wizualne rozliczenie z nazizmem, obrazy ruin i odbudowy oraz popularne reprezentacje ciała po drugiej wojnie światowej.
Magdalena Saryusz-Wolska, adiunkt w Instytucie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego, w latach 2010–2015 pracowała w Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie, od 2015 roku współpracuje z Niemieckim Instytutem Historycznym w Warszawie. Autorka książki Spotkania czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach (2011), redaktorka i współredaktora wielu opracowań zbiorowych, w tym: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka (2009) oraz Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci (2014). Publikowała m.in. w „Osteuropa”, „German Life and Letters” oraz „Participations. Journal of Audience and Reception Studies”. Stypendystka kilku fundacji i instytucji – ostatnio MNiSW.

Karl Jaspers (1883–1969), niemiecki filozof i psycholog, jeden z głównych przedstawicieli filozofii egzystencjalnej. W serii Myśl o Kulturze ukazała się jego książka Idea uniwersytetu. Kolejny w serii tom tego autora to napisany wkrótce po ujawnieniu nazistowskich zbrodni esej Problem winy (1946). Jaspers pierwszy rozważa w nim kwestie odpowiedzialności zbiorowej, winy, przebaczenia i oczyszczenia. Problem winy jest więc tekstem programowym, który wychodzi od diagnozy niemieckiej winy, by uczynić ją dostępną rozumowaniu i w ten sposób przygotować czytelników do wykonania zadania metamorfozy indywidualnie, lecz na podstawie zasobu, jaki stanowi tożsamość zbiorowa. Rozum nakazuje przyjąć to zadanie, jakkolwiek byłoby trudne i bolesne, inaczej bowiem zguba stanie się nieuchronna. Rzecz jednak w tym, że rozum staje w tym wypadku do walki z potężnymi siłami, których zadaniem jest chronić winnych przed cierpieniem wywołanym świadomością własnej zawinionej bezrozumności. Marta Bucholc Seria: MYŚL O KULTURZE Książki, które wpłynęły na sposób myślenia o kulturze, nieznane dotąd w całości w polskim przekładzie. Teksty, które odegrały istotną rolę w formowaniu kulturoznawstwa i kulturologii i okazały się inspirujące do refleksji nad stanem kultury Zachodu. Eseje podkreślające rolę myślenia o kulturze w rozwoju cywilizacji. W serii ukazały się: Karl Jaspers, Idea uniwersytetu (2017) Bill Readings, Uniwersytet w ruinie (2017) Marshall McLuhan, Galaktyka Gutenberga (2017)

SAMOBÓJSTWO TO NAJBARDZIEJ NIEPRZENIKNIONY Z LUDZKICH CZYNÓW

Berlin. Rok 1945. Dzień́ po ślubie małżonkowie rozgryzają kapsułki z cyjankiem i – na wszelki wypadek – strzelają sobie w skronie. W tym samym miejscu, zaledwie kilka godzin później, inne małżeństwo podaje szóstce dzieci truciznę. Matka też ją zażywa. Ojciec martwych już̇ dzieci dobija żonę strzałem w tył głowy. Sam wychodzi do parku przed budynkiem i ostatnim nabojem kończy ze sobą. Ludzie ci noszą nazwiska Hitler i Goebbels. Trzecia Rzesza ginie samobójczą śmiercią.

Zdarzenia z berlińskiego bunkra to kulminacja fali samobójstw, jaka przetaczała się przez Niemcy od końca I wojny światowej. Historyk Christian Goeschel przygląda się temu wstrząsającemu zjawisku i rozkłada je na czynniki pierwsze. Samobójstwa w Niemczech umieszcza w szerokim politycznym, kulturowym, ekonomicznym i społecznym kontekście. Napisanie książki stało się możliwe dzięki niezwykłemu znalezisku – autor dotarł do zbioru autentycznych listów samobójców. Rezultatem jest unikalne spojrzenie na historię narodowego socjalizmu – oczami ludzi, którzy za chwilę się zabiją.

Pierwsze polskie wydanie głośnej książki Arthura Moellera van den Brucka Das dritte Reich (1923), będącej jednym z najważniejszych manifestów tzw. rewolucji konserwatywnej w Niemczech. To ostra krytyka liberalizmu, komunizmu i ładu politycznego Europy, jaki został zaprojektowany przez zwycięzców I wojny światowej. To również historiozoficzna, dokonana na szerokim tle prądów kulturowych Europy analiza dziejów Niemiec i próba wskazania innej dla nich drogi niż ta obrana w Republice Weimarskiej – ale i innej niż ta, na którą wkroczyły one w latach 30. XX w.

„Konserwatyzm jest poglądem zakładającym zakorzenienie. Istnieje element wieczny w naszej naturze, który wciąż się regeneruje i do którego powracać musi wszelki rozwój, zwłaszcza przerwany lub skierowany na boczny tor. Ludzie wciąż oglądają się za tym elementem wieczności, gdy ulegli pokusie działania wbrew sobie, rozpoznając następnie bezradnie, co uczynili”.

„Liberalizm jest na Zachodzie demagogiczną oczywistością politycznego programu. Liberalni są radykałowie, jak i klerykałowie, socjaliści, jak i rojaliści we Francji. Liberalni są wigowie i torysi w Anglii. Liberalne są obydwie partie amerykańskie. Różnica polega jedynie na tym, że prostaczkowie w tych wszystkich partiach są liberalni w dobrej wierze, ludzie dwuznaczni natomiast żywią jak najgorszą wolę. Ale zalety bycia liberalnym nie chce pozbawiać się żadna partia – choćby z pojęciem wolności łączyła realnie wszelkie zniewolenie, wszelką nietolerancję, wszelkie pogwałcenie inaczej myślących”.

„W przeciwieństwie do wszelkiego konserwatyzmu, który zawsze buduje na silnych stronach człowieka, liberalizm wykorzystuje jego słabości. Próbuje zgłębić tajemnicę triku, w jaki sposób słabość można przekształcić w siłę”.

„Niemcy ogarnęło obłędne wyobrażenie, jakby trzeba było wprowadzić u nas wszystkie idee ludzi Zachodu, jakbyśmy musieli naśladować wszystkie instytucje Zachodu, zanim staniemy się godni i warci, aby na zasadzie równorzędności uczestniczyć w cywilizowanych dziejach i aby nas przyjęto w krąg zliberalizowanych narodów”.

Przekład z niemieckiego: Wojciech Kunicki