Jak to powiedzieć

"Zdrodowski prywatnie skoncentrowany (we wszystkich sensach, na sensach, snach, seansach – projekcjach), ale nie osamotniony – jego teksty są przecież częścią literatury współczesnej. Na jego niebie można by było poszukiwać choćby tęczy z tomów Andrzeja Sosnowskiego ('Gdzie koniec tęczy nie dotyka ziemi', 2005; 'Po tęczy', 2007), a w składzie lotnych związków powietrza, które przemierza, pierwiastki tlenu Julii Fiedorczuk ('Tlen', 2009). Wszystkich troje łączy przekonanie – najogólniej mówiąc – że język jest tyleż właściwą przestrzenią działania, co czynnikiem działającym oraz komplikacją pozycji podmiotu. Od Sosnowskiego odróżnia go jednak między innymi większa bezpośredniość doświadczenia, przynajmniej w niektórych tekstach, od Fiedorczuk jeszcze więcej – choćby relacja do świata ożywionego. Tu naturę zastępuje miasto, jako naturalny albo znaturalizowany habitus (również w znaczeniu nadanym mu przez Pierre’a Bourdieu) dzisiejszego człowieka. Mówiąc prościej, wiersze Zdrodowskiego opisują nasze, tj. współczesne, właściwości".
Krzysztof Hoffmann

...Widziałem święte obrazy

Spalone pochodnie – Matki

Boskie, bose sieroty

Chmur dymu do nieba statki.



Jestem jak Tomasz, dotknąłem

cierpienia, czy wierzę? Nie wiem.

Miłuję, kochać należy



Kogo? Nie jestem pewien".



Życie Polski toczy się wzdłuż Wisły, zarówno po prawej, jak i lewej stronie rzeki, tętniąc życiem małych i wielkich, codziennych wydarzeń. Strumień naszych historii stanowi jej nurt. Nurt, którego prawdziwy sens
to żywotność i energia, które ofiarowujemy sobie nawzajem.

Tomik Baczyński 1989 to poetycki hołd złożony Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu, wybitnemu poecie poległemu w Powstaniu Warszawskim oraz tym wszystkim ludziom, których życiem tętniła przedwojenna stolica. Styl poetycki Baczyńskiego i jego autentyczność to standardy dzisiaj nieosiągalne, jednak inspiracja dla próby rekonstrukcji znajduje swoje źródło w pisarskim etosie i poetyckiej wrażliwości oraz w prawdziwych wydarzeniach wybranych i połączonych w tomiku spośród mozaiki wydarzeń i wspomnień osób pamiętających czasy wojny i epokę radzieckiego komunizmu. Ta mozaika przeplata się z przemyśleniami, tęsknotami, nadziejami i spostrzeżeniami podmiotu lirycznego, którego pozycja oscyluje pomiędzy poetyckimi nawiązaniami do poezji Baczyńskiego, a własnym poszukiwaniem poetyckiej tożsamości i przynależności.

Tomik poetycki Baczyński 1989 jest nośnikiem wrażliwości połączonej z krytyczną i świadomie ukierunkowaną treścią. Podejmowana tematyka oscyluje pomiędzy odnalezionym Bogiem, miłością, ojczyzną i bolesną pamięcią o traumatycznych doświadczeniach zbrojnej agresji niemieckiej przeciwko polskiej ludności cywilnej.

Z założenia zbiór obejmuje symulację przekroju tekstów od roku 1944 aż do roku 1989, w którym Krzysztof Kamil Baczyński obchodziłby swoje 68 urodziny. W najgłębszym zamierzeniu jest to poetycki patriotyczny hołd mówiący o tym, jak wiele piękna i niewyrażonej prawdy utraciliśmy przez to, czego artyści Młodej Polski nigdy nie zdołali wyrazić...

Czy kochać Polskę to znaczy to samo, co kochać państwo polskie? Czy państwo jest i było polskie? Czym jest naród, kim są Polacy i dlaczego tylko Miłość się liczy? Oto pytania, które stawia przed Czytelnikiem autor
tego tomiku.

Gdy ktoś w lotka trafi szóstkę, to od razu do łba wali,

A tymczasem w starym piecu diabeł sobie ogień pali.

Bo gdy jesteś na wyjeździe, gdzieś daleko, czy gdzieś blisko,

Zawsze przecież ktoś powinien, o domowe dbać ognisko.

Bo niestety, bardzo często, nie wystarczą dobre chęci,

Choćby nie wiem jak się starał, z gówna bicza nie ukręci.

Lecz nie taki straszny diabeł, kiedy cel przyświeca słodki,

On też może zostać świętym, przecież cel uświęca środki…

I nieważne jakie myśli, będą chodzić ci po głowie,

Diabeł zawsze jest w pobliżu i dobranoc do snu powie…

A ja dodam ze swej strony, że brak w wierszach myśli wzniosłych,

I uwagę mam ostatnią, że to wiersze dla dorosłych.

Boska Breveria jest próbą spojrzenia na świat doczesny i pośmiertny ze współczesnej perspektywy. Poetycka forma nawiązuje do kliszy ,,Boskiej Komedii" autorstwa Dantego i na płaszczyźnie determinizmu egzystencjalnego nie wiele się różni. Nadaje jej bardziej współczesną formę literacką. Wiersz a czasami rymowana proza mieszają się ze sobą jak białe i ciemne plamy ludzkiej natury. ,,Boska Breveria" podziela dantejskie wartości i analizuje ontologiczne aspekty ludzkiego bytu. Utwór składa się z trzech podstawowych części: piekła, czyśćca i nieba, z podziałem każdej na 20 części (pieśni). W odróżnieniu od średniowiecznego geniusza opisującego historyczne tło epoki i ich przedstawicieli, swoje ideały niniejsza pozycja koncentruje na innych zagadnieniach. Akcentuje historyczne wydarzenia i związane z nimi postacie. Skupia się na twórcach i roli, jaką odegrali w dziejach, wielu z nich dopiero po śmierci Dantego. Poza wspólną dla obu autorów admiracją języka poezji, autor ,,Boskiej Breverii" jest zafascynowany wszelkimi formami aktywności artystycznej i jej przedstawicielami. Stawia odwieczne pytania filozofii, wiary i w tym kontekście zwraca uwagę na istotne zagadnienia nauki.

Marek Czuku należy do tych autorów, którzy uświadamiają sobie, iż nie są głosicielami własnych prawd objawionych na pustyni, ale spadkobiercami wielu nagromadzonych przez wieki głosów cudzych, pośród których dopiero muszą mozolnie odnajdywać głos własny. Już od początku lektury tomiku obserwujemy więc zagęszczenie odwołań intertekstualnych w mnogości cytatów i parafraz, o które potyka się poeta podczas przechadzek przez mieszane lasy tradycji literackiej i historii języka. W opresji wielostronnych uwikłań rodzi się zatem potrzeba ucieczki z labiryntu biblioteki w poszukiwaniu świeżych doznań, za którymi mogłyby podążyć słowa jeszcze nie zużyte. Opis codzienności pozaksiążkowej może być wietrzeniem zatęchłego skarbca kultury polskiej i europejskiej. Migawkowe zapisy zdarzeń, ulotne obserwacje i zachwyty mogą także spełnić transcendentną tęsknotę opartą na wierze w niewyrażalne. Reportażowe strzępy obserwowanej rzeczywistości podszywa jakieś marzenie epifanii. Czysty horyzont sztuki słowa okazuje się jednak mirażem. Wędrówka poetycka Marka Czuku nie ma końca, ale to czyni z niej tyleż wyjątek co regułę. Jako świadectwo rozterek artysty nie ma innego celu niż ten największy – ciągłe poszukiwanie. Czego? Może przeźroczystości słowa, przez które, niby przez tytułową szybę, widać wszystko.
z posłowia Piotra Michałowskiego