Japoński Teatr Nowoczesny. Od Kabuki Do Shinpa, Czyli Kłopoty Z Realizmem

ALBUM SZTUKI Petre Otskheli

Petre Otskheli ( 1907 – 1937) – najmłodszy i najwybitniejszy artysta epoki modernizmu i awangardy gruzińskiej. Zapisał się w historii sztuki scenograficznej nie tylko w Gruzji ale na całym świecie. W młodym wieku nawiązał współpracę z gruzińskim reżyserem teatralnym Kote Marjaniszwili i dzięki temu rozwijał swój talent. Prace Petra Otskheli zawierają elementy art deco i realizmu radzieckiego.

Jerzy Pleśniarowicz (1920 – 1978) – poeta, tłumacz literatury białoruskiej, czeskiej, słowackiej, rosyjskiej, ukraińskiej, reżyser teatralny i radiowy, dramaturg, animator kultury.
Autor Ballady o ułanach i innych wierszy (1987), antologii Wiersze z Rzeszowskiego (1974), monografii Kartki z dziejów rzeszowskiego teatru (1985), współautor Antologii poezji ukraińskiej (1978), autor Wierszy i przekładów wierszy (2018), Przekładów prozy (2019), Przekładów dramatów cz, 1 – 3 (2020 – 2021), tomu O poezji i recytacji, o dramacie i teatrze (2021).

Kolejny tom Pism Jerzego Pleśniarowicza: Teatr w Rzeszowie gromadzi wszystkie teksty napisane przez kierownika literackiego Teatru Ziemi Rzeszowskiej, następnie Teatru im. Siemaszkowej (w latach 1952 – 1974) na temat tradycji teatralnych Rzeszowa (cykle: O czym mówią stare afisze, Kartki z dziejów rzeszowskiego teatru, Wanda Siemaszkowa) oraz opracowane na podstawie materiałów zebranych przez Jerzego Pleśniarowicza: Kalendarium: Życie teatralne w Rzeszowie w latach 1830 – 1939 i Słownik teatrów amatorskich Rzeszowa 1845 – 1918. Są tu także teksty poświęcone pierwszemu zawodowemu teatrowi Podkarpacia, powstałemu po II wojnie światowej (cykle: Pierwsze dwudziestolecie, Świadectwa, Ludzie rzeszowskiego teatru oraz Od „Wesela” do „Wesela”. Repertuar Teatru w Rzeszowie 1944 – 1964).

"Musical żyje i ma się dobrze” – przypominają autorzy we wstępie, na wypadek gdyby ktoś o tym zapomniał. Choć światła Broadwayu i West Endu zgasły na jakiś czas, pandemiczna przerwa tylko wzmocniła potrzebę istnienia tego gatunku, który powrócił na sceny całego świata ze wzmożoną siłą. Autorzy stanęli przed nie lada zadaniem – wyselekcjonowania najważniejszych i najciekawszych spośród niezliczonych tytułów musicalowych na świecie; zaktualizowania tego, co się dało (bo można to robić w nieskończoność), i puszczenia w świat. Oto owoc ich pracy – w tej książce znajdziecie fabuły aż 104 przedstawień, ich historie i perypetie, a także biogramy ich twórców. Wszystko to bogato ilustrowane zdjęciami. Przed Wami książka autorów, którzy na musicalu zjedli zęby – zarówno od strony praktycznej, jak i teoretycznej. Książka dla tych, którzy zamierzają rozpocząć zawodową przygodę z teatrem muzycznym, ale też dla tych po prostu zakochanych w Broadwayu. Książka, która wciąga w wir musicalu – ostatecznie i nieodwracalnie.

Chociaż w Polsce studiuje się dzieła Corneille’a, Moliera i Racine’a, mało znane pozostają czytywane przez tych autorów podręczniki dramatopisarskiego rzemiosła. Funkcję tę pełniły traktaty poetyki pochodzące z czasów panowania Ludwika XIII oraz jego ministra, kardynała Richelieu, wybitnego mecenasa teatru. To w tych tekstach – dwadzieścia lat przed Nicolasem Boileau – dokonał się proces krystalizacji nowego, racjonalistycznego systemu reprezentacji. Równocześnie, lektura siedemnastowiecznych traktatów pociąga za sobą serię przewartościowań. Podstawowe intelektualne kategorie używane przez twórców klasycystycznego paradygmatu estetycznego jawią się nam jako nieredukowalnie obce.
Nic, co stanowiło o istocie tamtej myśli, nie jest współczesnemu czytelnikowi dane, wszystko natomiast musi stać się przedmiotem historycznej rekonstrukcji.
Tylko taka lektura, prowadzona z poszanowaniem czasowego i kulturowego dystansu, pozwala w dalszej perspektywie dostrzec wciąż aktualne elementy klasycystycznej poetyki.

Monografia Justyny Budzik wprowadza do historii sztuki (nie tylko polskiej) postać nietuzinkową, wyraźnie niedocenioną, skromnie pozostającą poza modnymi nurtami współczesności. Twórczość Elżbiety Wittlin Lipton jest przykładem oddziaływania inspiracji wielokulturowych, interdyscyplinarnych, wyjątkowo złożonych i jednocześnie gotowych do nieustannego dialogu. Dzięki temu dzieła artystki stają się uniwersalne, inspirujące i poruszają wyobraźnię. […] Analizy i interpretacje projektów są najlepszą częścią całej monografii. Celne, znakomicie napisane, osadzone w kontekście historii sztuki i dziejów wielu krajów, zdradzają znakomitą wiedzę i erudycję Autorki, a także jej szczególną wrażliwość wizualną i plastyczną. Badaczka świetnie radzi sobie z analizą dzieł plastycznych i potrafi wydobyć z nich niezwykle interesujące i cenne znaczenia. Książka Justyny Budzik W teatrze świata. Ojczyzny artystyczne Elżbiety Wittlin Lipton to praca wartościowa, która w sposób oryginalny, twórczy i kompetentny poszerza naukowy opis ważnego problemu badawczego.
Z recenzji prof. dr. hab. Janusza Pasterskiego, Uniwersytet Rzeszowski
Justyna Budzik – doktor literaturoznawstwa, adiunkt w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ. Prowadzi wykłady z polskiej literatury emigracyjnej i literatury wielokulturowej w Ameryce Północnej. Autorka monografii Zadomowieni i wyobcowani – o sytuacji pisarzy polskich w Kanadzie. Interesuje się polską literaturą i sztuką emigracyjną XX i XXI wieku. Szkice krytycznoliterackie publikowała m.in. w „Kontekstach Kultury”, „Tyglu Kultury”, „Stronach”, „Frazie”, „Akcencie” i „The Polish Review”.

„Niniejszy zbiór studiów poświęconych wybranym zagadnieniom z zakresu historii dramatu i teatru romantycznego samoczynnie lokalizuje zjawiska z obszaru kultury popularnej i zagadnienia for­my dramatycznej w ramie artystycznych praktyk mitotwórczych romantyzmu – albo odwrotnie: od mitu-układnki do mitu-syntezy prowadzi poprzez zaułki romantycznej popkultury i formalnych eksperymentów. Zjawiska to powiązane czy tylko towarzyszące? Jednak mitologia przyszłości, ów nowy romantyczny fundament kultury, miała być – jak zakładał projekt Friedricha Schlegla – two­rem „sztucznym”, który w takim razie wygenerować można (albo wręcz należy) z formy. Ostatecznie doznanie mistycznej ekstazy w teatralnej transformacji obrzędu Dziadów Mickiewicz konstru­ował z gotowych form dramatycznych, i to form dramatu popular­nego, co nawet zrozumiałe – wszak mit potrzebuje szerokiego za­sięgu”. (Ze Wstępu)