Jean Anouilh En quête de la métathéâtralité

W drugim tomie numeru Romanica Silesiana poświęconemu zagadnieniu strachu zebrano teksty, w których podjęta tematyka ukazana została na tle literatury oraz kinematografii iberoamerykańskiej. Wśród analizowanych w szkicach twórców znaleźli się: Amado Nervo, Emilia Pardo Bazan, Hector Abad Faciolonce, Jorge Diaz, Francisco Nieva, Pablo De Santis, Jaume Balaguero, Amando Ossorio.

W zbiorze zamieszczono również osiem recenzji, prezentujących interesujące publikacje z literaturoznawstwa romanistycznego ostatnich lat.

Pierwsze polskie tłumaczenie nowołacińskiej komedii „Chrysis” autorstwa Eneasza Sylwiusza Piccolominiego (późniejszego papieża Piusa II), dokonane przez Ewę Skwarę.

Znakomity przykład komedii humanistycznej, która powstała w XV-wiecznej Italii jako wyraz imitacji i twórczego współzawodnictwa z utworami Plauta i Terencjusza. Pełne opracowanie naukowe przeznaczone dla badaczy humanizmu renesansowego, literaturoznawców, historyków kultury i czytelników zainteresowanych teatrem.

The first Polish translation of the Neo-Latin comedy Chrysis by Aeneas Silvius Piccolomini (later Pope Pius II), made by Ewa Skwara. An excellent example of a humanistic comedy that was written in 15th-century Italy as an expression of imitation and creative competition with the works of Plautus and Terence. A full scientific study for researchers in Renaissance humanism, literary scholars, cultural historians and readers interested in theatre.

Zbiór esejów przedstawiających współczesny stan badań nad prozą Hemingwaya, reprezentujących różne metodologie badawcze oraz sposoby jej odbioru. Przedkładając interpretacyjne bogactwo nad krytyczny konsensus, autorzy pokazują różnorodność twórczości mistrza z Key West i starają się przekonać czytelników, że do jego dzieł warto wracać.

W pierwszej połowie XX wieku twórczość Hemingwaya była utożsamiana z mitem amerykańskiej wolności intelektualnej, a przyznana w 1952 roku Nagroda Nobla została odebrana jako potwierdzenie wyjątkowego charakteru jego prozy, eksponującej godność i humanizm zwykłego człowieka. Śledząc z upływem czasu odbiór dzieł Hemingwaya, można dostrzec radykalny spadek zainteresowania nimi, zapoczątkowany w latach 70.

• Dlaczego Hemingway – kultowy pisarz w latach 40. i 50. – został odsunięty na literacki margines przez następne generacje czytelników?
• Dlaczego proza Hemingwaya przestała pobudzać literacką wyobraźnię odbiorców?
• Czy relegowanie Hemingwaya z głównego nurtu literackiego to posunięcie słuszne?
• Czy dzieła Hemingwaya wciąż są w stanie nawiązać kontakt ze współczesnym czytelnikiem, czy też stanowią jedynie muzealny dokument swoich czasów?

[T]om „Ernest Hemingway” to kompendium artykułów autorstwa wybitnych amerykanistów polskich, które wypełnia poważną lukę krytyczną na rynku polskim. Zbiór zachęca do powrotu do „ostatniego z wielkich modemistów” i sugeruje nowe, a czasami wręcz nowatorskie sposoby odczytania pisarza zaniedbanego przez publiczność i krytykę literacką ostatnich trzech dekad. (Z recenzji dr hab. Zofii Kolbuszewskiej, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego)

*********

Ernest Hemingway

This collection of essays reflects the directions of contemporary criticism of Hemingway’s prose and represents diverse critical strands and approaches. Aiming at critical variety over consensus, the authors demonstrate the rich legacy of the master from Key West and hope to convince the reader that Hemingway’s prose can still hold its appeal.

Jedna z japońskich opowieści opartych na miejscowej tradycji mającej źródło w autentycznych wydarzeniach, a mówiąca o powtórnych narodzinach pewnego Japończyka. Autor we wstępie zapewnia, że: „To, co tu podaję, nie jest zmyśloną historią – a przynajmniej nie ja jestem jej autorem. Jest to tylko przekład starego japońskiego dokumentu – raczej szeregu dokumentów, opatrzonych licznymi podpisami i pieczęciami a pochodzących z początku dziewiętnastego wieku. Korzystał z nich niejeden autor, a zwłaszcza kompilator ciekawych opowieści buddyjskich, zatytułowanych Bukkjo-hijakkwadzenszo, który ułożył z nich dwudziestą szóstą opowieść swej księgi. Niniejszy przekład jest tłumaczeniem rękopiśmiennej kopii, znalezionej w pewnej prywatnej bibliotece tokijskiej. Nie odpowiadam tu za nic, wyjąwszy kilka komentarzy, dodanych do tekstu. Mimo że początek wyda się czytelnikowi prawdopodobnie suchym, radzę przeczytać cały ten przekład od początku do końca, ponieważ, oprócz możliwości powtórnych narodzin, daje on do myślenia także o wielu innych rzeczach. Znajdzie się tu pewne odblaski dawnej feudalnej Japonii i coś ze starych wierzeń – nie wyższy Buddyzm, lecz to właśnie, co człowiekowi z Zachodu najtrudniej zaobserwować: rozpowszechniony między prostym ludem pogląd na poprzednie istnienie i powtórne narodziny. Wobec tych faktów ścisłość śledztwa urzędowego i wiarygodność dokumentów mają znaczenie drugorzędne. Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej. A dual Polish-English language edition.

Na piaszczyste plaże czarnogórskiego Ulcinja – zabytkowego miasteczka nad Adriatykiem - co roku przyjeżdżają tysiące turystów spragnionych słońca i dobrej zabawy. Kąpią się w ciepłym morzu, tłumnie odwiedzają miejskie kawiarnie i korzystają z dostępnych na każdym kroku rozrywek. Nie przypuszczają nawet, że miasto pełne jest pilnie strzeżonych tajemnic i skrywanych namiętności, które poznajemy, wędrując pewnej letniej nocy przez jego wąskie uliczki i ciemne zakamarki.

Nocny marsz przez miasto przywodzi na myśl wędrówkę przez kręgi piekła. Oniryczny nastrój, kolejne historie coraz bardziej dewastujące, a ich bohaterowie ujawniają nowe obszary zgnilizny trawiące ludzkość. Bohater, i narrator zarazem, podważa sens bycia człowiekiem, a co za tym idzie sens przekazywania życia.

Tematem książki jest tłumaczenie prawnicze. Autorka omawia najważniejsze problemy związane z tym typem tłumaczenia, począwszy od zagadnienia nieprzekładalności, poprzez ekwiwalencję, a skończywszy na kwestiach strategii translatorskich czy fałszywych przyjaciół tłumacza. Szczegółowo analizuje zagadnienia tłumaczenia prawniczego, reprezentując przy tym pogląd, że przekład terminologii prawnej jest uzależniony od stopnia przystawalności systemów prawnych, w których obrębie dokonuje się transfer. Tym samym umiejscawia ona przekład prawniczy w kontekście teorii pojmujących przekład jako pośredniczenie między kulturami. Rozważania te stanowią podbudowę analizy przekładu terminologii z zakresu prawa spółek handlowych z języka polskiego na język niemiecki, która pozwoliła na zdefiniowanie dwóch strategii tłumaczenia terminologii prawnej: kulturowej i językowej. W ostatniej części pracy autorka rozstrzyga, która z tych dwóch strategii dominowała w tłumaczeniu terminologii ksh na język niemiecki.

Niniejsza monografia jest obszernym studium teoretycznych problemów tłumaczenia tekstów specjalistycznych i obrazuje niektóre z nich na przykładzie terminologii zaczerpniętej z tekstów tłumaczeń polskiego kodeksu spółek handlowych na język niemiecki. Z uznaniem należy podkreślić, że praca jest wielowątkowa: Autorka zajmuje się nie tylko terminami w wyodrębnionym korpusie analizy, lecz także terminologią (terminoznawstwem, teorią i definicją terminu), zagadnieniem faux amis, a w związku z tym pojęciami homonimii, polisemii, tautonimii, hiponimii i heteronimii, teorią tłumaczenia, tłumaczeniem tekstów prawniczych i prawnych, językami specjalistycznymi, językiem prawa, pytaniem o przetłumaczalność/nieprzetłumaczalność tekstu, czyli niemal całością problematyki stanowiącej solidną teoretyczną podstawę analizy terminologicznej.
Z recenzji dr hab. Sławomiry Kalety-Wojtasik