Kobusz

„Nie, nie, nie! Jeszcze raz nie! Przerwijcie to, proszę, zabierzcie tego krokodyla, bo tu umrę ze śmiechu! Następna studentka proszę!” Hanka zbiegła ze sceny i ze łzami w oczach rzuciła się na krzesło w garderobie. Płakała jak nigdy w życiu. Nie o tym marzyła, kiedy w tajemnicy przed ojcem zdawała egzaminy do szkoły teatralnej. Przy jej nazwisku pojawiła się wówczas adnotacja: „aktorka charakterystyczna”. Cóż z niej za aktorka? Wychodzi na scenę i wszyscy w śmiech! A jednak Hanka udowodniła, że warto sięgać po to, czego się pragnie. I nie przeszkodziły jej w tym ani duży nos, ani „głos jak z baru”. Dziunia, ale dama to opowieść o królowej polskiego kabaretu Hance Bielickiej, a jednocześnie wspaniały obraz epoki, przez którą przewijają się legendy polskiej sceny: Danuta Szaflarska, Jerzy Duszyński, Irena Kwiatkowska, Aleksander Zelwerowicz, Marek Hłasko, Helena Buczyńska, Hanka Ordonówna. To powieść o dziewczynie, której wszystkiego było w życiu mało. FRAGMENT KSIĄŻKI: Hanka istotnie wyrastała na gwiazdę Syreny, i miała właściwie tylko jedną rywalkę – Irenę Kwiatkowską. Poznały się dawno, w Siedmiu Kotach w Krakowie, i już wtedy Hanka wiedziała: Kwiatkowska to jest ktoś. Aktorka znakomita. Temperament, Hermenegilda Kociubińska. Och, gdybym ja miała taką wykreowaną dla siebie postać, myślała Hanka. Obie, zabawne na scenie, poza nią stawały się poważne i surowe. Obie też, w myśl zasad przedwojennej szkoły, ogromną wagę przykładały do profesjonalizmu, punktualności i przygotowania do roli. Publiczność je uwielbiała, one jednak darzyły się niechęcią. Plotkarze warszawscy powiadali, że to dlatego, że jeszcze w Krakowie Irenie spodobał się mąż Hanki. Cóż, Jerzy podobał się, jak wiadomo, wszystkim, więc nie byłoby w tym nic dziwnego. Irena jednakże wyszła wtedy za mąż za spikera Kielskiego, który się dla niej rozwiódł i obecnie uchodzili za szczęśliwą i wzorowa parę. Co to w ogóle za bzdury? – myślała Hanka, jadąc do teatru. Mijało dziesięć lat istnienia Syreny i właśnie miały razem wystąpić w jubileuszowej rewii. - Warto byłoby zakopać topór wojenny, jak to mruknął pod nosem Jurandot. Ale jaki topór? Nigdy się nawet się nie pokłóciłyśmy! Co było, to było, nie ma sensu pielęgnować uraz. Nadchodzą wspólne próby. Pierwsza wyciągnę rękę! Z tym postanowieniem weszła do garderoby. Irena już była, malowała sobie oczy. – Dzień dobry pani – powiedziała Hanka, siadając przy sąsiednim lustrze. – Dzień dobry pani – odpowiedziała Kwiatkowska. Hankę pochwyciła impulsywna chęć, by powiedzieć: „A może po tylu latach znajomości, ba, nawet grywania w sztukach, będziemy mówić sobie na ty?”. Ale kiedy odwróciła się ku Irenie, ta zmierzyła ją lodowatym wzrokiem, po czym wstała i wyszła. Czy rzeczywiście przed laty romansowała z Jerzym? Czy możliwe, że miała do niej żal, że to ona jest żoną amanta? Może rzeczywiście coś jest ze mną nie tak, rozmyślała Hanka. Że też te baby taką wagę przykładają do wzdychań i pocałunków, i chcą pojawiać się w SPATIF-ie pod rękę z przystojnym mężczyzną i miną „mój ci on!”. Sama nie uważała się za piękność, ale z pewnością wciąż była interesująca i niejeden kolega chętnie by jej to powiedział. Na przykład Tadzio Pluciński. Młody aktor nie krył zachwytu Bielicką i starał się często być w zasięgu wzroku starszej koleżanki. Śmiała się z tego. Nie miała ochoty na żadne romanse, a romanse Jerzego nie wstrząsały nią tak, jak powinny. Ale Kwiatkowska? Nie to niemożliwe. Zresztą nawet gdyby – oddałaby jej męża za palmę pierwszeństwa w teatrze… I nagle Hanka uświadomiła sobie, że jeśli chodzi o Kwiatkowską, to o wiele bardziej zazdrosna jest o publiczność niż o męża. Publiczność Syreny, jej śmiech, oklaski i uwielbienie były dla niej większą wartością nić wierność Jurka. Powyższy opis pochodzi od wydawcy.

East Asian Theatres: Traditions – Inspirations – European / Polish Contexts conference was organized on October 20-22, 2015, by the Polish Institute of Art Studies at the MANGGHA Museum of Japanese Art and Technology in Krakow.

This publication, in accordance with the title and programme of the conference, has been divided into three parts: Traditions, Inspirations and European / Polish Contexts. The first includes studies of selected stage genres, belonging to the East Asian theatre traditions, such as the Chinese xiqu theatre and shadow theatre, the Korean p’ansori theatre, the Japanese no theatre, kabuki and bunraku. The second discusses contemporary forms of East Asian theatres, created under the influence of artistic concepts of Western theatre, which began at the turn of the 19th and 20th centuries. The last part is devoted to artistic relationships between the European, including Polish, theatrical traditions and the theatres of East Asia. An important part of this was the issue of the reception of East Asian theatres in Europe and Poland, as well as the reception of Polish contemporary stage art, especially in Japan.

The publication, in the conception of its creators and editors, was to be dedicated to Professor Zbigniew Osiński, an outstanding researcher of avant-garde theatre and Polish theatre associations with Asia, an Honorary Member of the Institute, who died suddenly on 1 January 2018. A slight delay in the preparation of this volume for publication enabled the memory of Zbigniew Osiński to be commemorated.

Dorobek naukowy profesora Jana Michalika jest powszechnie znany i szanowany. Z tego względu każda książka jego autorstwa budzi zainteresowanie i niemal w ciemno można powiedzieć, że zasługuje na wydanie. Niemniej Gawędy o teatrze krakowskim przyciągają uwagę z dodatkowych względów.
Książka zbiera teksty rozproszone, w większości już opublikowane, ale w wydawnictwach niszowych, księgach zbiorowych czy czasopismach, nie zawsze łatwo dostępnych. Jest też kilka tekstów wcześniej niepublikowanych. Ułatwienie czytelnikom i badaczom dostępu do tych rozpraw to pierwszy, najprostszy argument za wydaniem tego zbioru. Drugi to prezentacja znakomitego warsztatu badawczego, na którym mogą i powinny się uczyć kolejne pokolenia teatrologów. Właśnie w takim zestawieniu tekstów większych i drobnych znakomicie widać, jak znaczącą naukową wartość mogą mieć hasła słownikowe, przyczynki, emendacje, komentarze, uzupełnienia – nawet w zakresie tematów z pozoru znanych i przebadanych (jak Wyspiański czy Modrzejewska). Profesor Michalik (autor obszernych monografii) jest i w tym zakresie mistrzem. Z recenzji prof. dr hab. Haliny Waszkiel, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie Prof. dr hab. Jan Michalik – jeden z najwybitniejszych polskich badaczy teatru XIX i XX wieku, historyk scen krakowskich (w szczególności) i galicyjskich (w ogólności), badacz dramatu i sztuki aktorskiej, inscenizacji, wreszcie teatru jako instytucji. Zajmował się teatrem włościańskim w Galicji, a także teatrem amatorskim, teatrem żydowskim, kabaretem oraz muzyką w teatrze. Był nauczycielem i opiekunem wielu obecnych naukowców. Dokonania Profesora Seniora nie oznaczają bynajmniej, że Jan Michalik osiadł na laurach: jest wciąż czynny naukowo, nieustannie uzupełnia luki badawcze polskiej teatrologii – o czym świadczy także niniejszy tom.

Zespół autorów książki proponuje wstępne rozpoznanie mozliwości badań trzech aspektów performatywności niedramatycznej.
Przeprowadzony rekonesans badawczy objął wybrane przykłady dziedzictwa z całej Europy, nie tylko średniowiecznej.

Wielopoziomowość problematyki i bogactwo znanych i oczekujących materiałów skutecznie zapowiadają, że proponowany nurt zespołowych badań nad pograniczami teatralności ma potencjał znaczny i zróżnicowany.

Historia białoruskiego teatru przełomu XX i XXI wieków czeka jeszcze na swojego kronikarza, który podejmie próbę syntetycznego spojrzenia na to, co wydarzyło się w białoruskim teatrze w trzydziestoleciu względnej wolności: od rozpadu Związku Radzieckiego w 1991 roku i powstania niezależnego państwa Republika Białoruś do roku 2020, kiedy w wyniku represji całkowicie zniszczono niezależną kulturę Białorusi i znacznie ograniczono prawa funkcjonowania kultury oficjalnej. Ta książka – składająca się z tekstów białoruskich autorów, którzy w ojczyźnie stracili prawo głosu, a na obczyźnie występują pod pseudonimami – jest pierwszą próbą opisu ostatniego dziesięciolecia (2010–2020) naznaczonego rozwojem nowego dramatu i teatru niezależnego. Irina Lappo (ze wstępu)

Bogata monografia poświęcona historii i teraźniejszości słynnego już Ośrodka Praktyk Teatralnych Gardzienice ukazuje ewolucję idei i ról jego założycieli i aktorów oraz prezentuje interesujące analizy wszystkich spektakli i działań gardzienickiego zespołu.


„Ogromną zaletą opracowania Tadeusza Kornasia jest ukazanie, jak wierny własnemu światopoglądowi artystycznemu pozostał — w toku burzliwej 26–letniej historii swego zespołu — Włodzimierz Staniewski. Co składa się na ów światopogląd? Oto — po pierwsze — byt ludzki jest sprzeczny, wewnętrznie agoniczny: z jednej strony cieleśnie materialny, ociężały i niejako przykuty do ziemi, do tego tu miejsca, z drugiej — duchowo lotny, marzycielski, wiecznie wyrywający się za linię horyzontu, ku niebu. Sprzeczność ta jedna, poprzez gestus — szczególnie przez taniec i śpiew — duchowe porywy cielesności, nieodmiennie heroiczne. Po wtóre, człowiek powiązany jest z innymi ludźmi i ze wszystkimi istnieniami relacją wzajemności — jest istotą obcującą, otwartą i dynamiczną, wiecznie szukającą dopełnienia w bliźnim i w harmonijnym zespoleniu wszystkich stworzeń. (...) Autor szuka świadectw tego światopoglądu w przedstawieniach wyreżyserowanych przez Staniewskiego, podobnie jak w idei Wypraw i Zgromadzeń, a potem Kosmosu GARDZIENIC”.


Leszek Kolankiewicz