Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny Tom 6

Nowa edycja bestsellerowej, bogato ilustrowanej monografii.

Niniejsze wydanie zostało uzupełnione o rozdział poświęcony działaniom wojskowym przeciwko podziemiu ukraińskiemu oraz akcjom przesiedleńczym przeprowadzanym po formalnym zakończeniu akcji ,,Wisła".

Problematyka operacji ,,Wisła” od lat budzi wiele emocji. […] Pomimo to, jak dotąd, nie powstała monografia, która próbowałaby całościowo zająć się operacją ,,Wisła” i prowadzonymi w jej trakcie działaniami wojskowymi (wysiedleńczymi i przeciwpartyzanckimi). Wydane dotąd zbiory dokumentów oraz tomy studiów, mimo ich niekwestionowanej wartości, tylko częściowo zapełniały tę lukę. Rozprawa Jana Pisulińskiego niewątpliwie pozwala więc uzupełnić istniejące braki w naszej wiedzy. Fakt iż autor wcześniej zajmował się szczegółowo wysiedleniami na Ukrainę w latach 1944–1946, w sposób naturalny predysponował go do podjęcia również tego wyzwania. Praca została przygotowana w oparciu o szerokie kwerendy źródłowe i gruntowną, budzącą szacunek, lekturę literatury przedmiotu (polską i zagraniczną). […] Sprawnie buduje też narrację, tworząc interesującą panoramę wysiedleń i zwalczania oddziałów ukraińskiego podziemia, jakie miały miejsce pomiędzy kwietniem a końcem lipca 1947 roku […]. [Z recenzji wydawniczej prof. Grzegorza Motyki]


Przez ponad dwa lata władze lekceważyły problem podziemia ukraińskiego. Dopiero wiosną 1947 roku, po rozprawieniu się z podziemiem polskim, zdecydowały się na skierowanie do południowo-wschodniej Polski ponad 20 tysięcy żołnierzy, nie licząc podporządkowanych dowództwu Grupy funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, milicji i innych służb. Pośpiesznie sformowana Grupa Operacyjna „Wisła” 20 kwietnia rozpoczęła w południowo-wschodnim krańcu Polski największą po wojnie operację, nazywaną w dokumentach tego okresu akcją specjalną „Wisła”. Jej celem była likwidacja podziemia ukraińskiego. Jednocześnie, na polecenie rządzących komunistów przeprowadzono przymusowe przesiedlenie tamtejszej ludności ukraińskiej oraz rodzin mieszanych na poniemieckie tereny na północy i zachodzie kraju, również z obszarów, gdzie podziemie ukraińskie nie operowało. Do 31 lipca 1947 r. przesiedlono ponad 135 tysięcy osób, w tym wielu Polaków. Działania Grupy przeciwko podziemiu doprowadziły do jego znacznego osłabienia i w konsekwencji do demobilizacji. Kilka tysięcy osób umieszczono w Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie.

Historia mody polskiej i historia PRL-u w barwnym życiorysie projektanta Jerzego Antkowiaka Bogato ilustrowana zdjęciami prywatnymi, archiwalnymi i reprodukcjami projektów opowieść o jednej z najważniejszych postaci związanych z Modą Polską i modą w Polsce. Jerzy Antkowiak swoją fantazją w pracy i poza nią nadawał kolor PRL-owskiej szarzyźnie. Dziś, wysłuchany przez Agnieszkę L. Janas, w arcyciekawy sposób przywołuje te czasy. Przedstawia ludzi, w których otoczeniu żył i pracował, zagląda za kulisy pokazów mody, opowiada o „pojezdkach”, czyli zagranicznych tournées. Aby portret projektanta był pełniejszy, w książce znalazły się wspomnienia jego syna Kajetana, wnuczki Weroniki, ikonicznych modelek: Małgorzaty Niemen, Katarzyny Butowtt i Agnieszki Perepeczko, gwiazdy dwóch kolekcji Mody Polskiej dla Woolmarku, a także wypowiedzi przyjaciół: modela Rafała Młodzikowskiego, reżysera Andrzeja Domalika i couturiera Tomasza Ossolińskiego. Nie brak tu też intymnych zwierzeń, trudnych wspomnień oraz hultajskich żartów, charakterystycznych dla bohatera o nieposkromionej energii, swadzie gawędziarza i wielkim poczuciu humoru.

Ja tej wojny nie wywołałem, ba, pewnie byłbym jej przeciwny! Robiłem, co mogłem: urodziłem się, gdy zdawało się, że jest już po wszystkim, w kwietniu 1947 roku, więc było dosyć czasu, żeby ruiny uprzątnąć, poległych pochować, a winnych złapać i ukarać. Byłem jedynakiem, moi poprzednicy, czy może poprzedniczki zostały usunięte, bo mamie­‑Różyczce ciąża wciąż groziła śmiercią. Lekarze odradzali, zresztą mama­‑Różyczka dobrze wiedziała, że po getcie krakowskim, obozie w Płaszowie, Auschwitzu, Ravensbrücku i Malhoffie noszenie ciąży mogłoby mieć tragiczne konsekwencje. Dopiero dr Konstantynowicz, ginekolog­‑legenda krakowska, człowiek głębokiej wiary i dobroci, którego miałem poznać dużo później i grać z nim w brydża, dał, nie bez wahania, zielone światło, by zachować ciążę. Czyli mnie. Ułożony byłem poprzecznie, poród był trudny, za to los obdarzył mnie czepkiem. Na krótko, rzecz jasna, i bez spodziewanych przywilejów losu.
[fragment]

Co robił 13 grudnia 1981 roku, może powiedzieć niemal każdy żyjący wtedy Polak. A DZIEŃ PRZED? Następnego dnia wiele się zmieniło, ale wtedy była po prostu sobota. Trzaskał mróz, na ulicach leżał śnieg. Nad sałatką warzywną, śledziem w occie i zmrożoną wódką życzenia przyjmowali Aleksander, Adelajda i Konrad. Ktoś szedł na pierwszą randkę, ktoś zdawał egzamin na prawo jazdy, ktoś widział czyjąś śmierć. Studenci kończyli strajki, żołnierze marzli w koszarach, pielęgniarki czuwały na nocnym dyżurze. Działy się rzeczy zwykłe i niezwykłe – w ten ostatni dzień karnawału „Solidarności”. * Dziennikarz historyczny Igor Rakowski-Kłos z zacięciem detektywa godzina po godzinie rekonstruuje, co wydarzyło się 12 grudnia 1981 roku. Sięga do źródeł (także dotychczas nieznanych), ale przede wszystkim udziela głosu osobom, dla których ten dzień był z jakiegoś powodu szczególny. Poznajemy więc kulisy tego, co działo się w telewizji, w marynarce wojennej i w politycznym centrum dowodzenia. Dowiadujemy się, czym żyli kierowniczka kina, model pozujący dla „Przekroju”, Danuta Wałęsowa i zespół Perfect. Na co skarżyli się czytelnicy „Świata Młodych”? Kogo szukali milicjanci w Wałbrzychu? Co kupił w kiosku Baltona Aleksander Kwaśniewski? No i z kim spał kot Jarosława Kaczyńskiego? Z wielogłosu godnego najlepszych filmów dokumentalnych wyłania się nie tylko przejmujący portret społeczeństwa na chwilę przed tragedią, ale też barwny i momentami zaskakujący obraz zwykłego życia w PRL.

Pierwsza biografia Ireneusza Iredyńskiego, dramaturga, prozaika, poety, autora słuchowisk, tekstów piosenek, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy powojennych.
Na jego życie składały się bolesne chwile i skandale, ciągi alkoholowe i trzeźwe przebłyski geniuszu, manipulowanie uczuciami i poszukiwanie prawdziwej miłości. Wszystkie ważne rzeczy spotykały go bardzo wcześnie: debiut literacki, samodzielne życie, małżeństwo i popularność. Porzuciła go matka, odsiedział wyrok za rzekomy gwałt, pobił paru ludzi, cenił niewielu pisarzy, kilka kobiet po nim płakało. Nie miał matury, a cytował Dostojewskiego. Pisał o zdradzie, echach wojny i przemocy. Inne tematy go nie interesowały.
Zmarł przedwcześnie, w wieku 46 lat. Ta książka opowiada o wszechstronnym pisarzu i poecie, ale przede wszystkim – o człowieku żyjącym na krawędzi.
W tle historii otrzymujemy barwny opis artystycznej cyganerii PRL lat 60. i 70., której pijackie ekscesy często graniczyły ze zwykłą chuliganerią.

Zbrodnia z 10 lipca 1941 r.
Tom I - Sprawcy, ofiary, rekonstrukcja, śledztwo
Tom II - Dokumenty

10 lipca 1941 r. w Jedwabnem przybyli z zewnątrz Niemcy dokonali masakry miejscowej ludności żydowskiej. Zbrodnia ta rozwijała się w kilku etapach i nikt z miejscowych nie miał pojęcia jaką straszną kulminacją proces ten miał się zakończyć. Okupanci rozkazali Żydom zebrać się na rynku i w innych punktach zbornych, a jednocześnie przykazali miejscowym katolikom (a wiec osobom głównie kojarzonym z polskością), aby uczestniczyli w doprowadzeniu i wyłapywaniu tych spośród ludności mojżeszowej, którzy nie stawili się na rozkaz. Po wykonaniu tego zlecenia przykazano katolikom pilnować i eskortować zgromadzonych ludzi. Następnie Niemcy wymordowali Żydów, najpewniej w dwóch grupach.

Poprzez skrupulatną, obiektywną ocenę ogromnej ilości dowodów, w tym niedostępnych wcześniej najważniejszych dokumentów, niniejsza praca wykazuje, że poprzednich interpretacji zbrodni w Jedwabnem, zwłaszcza Jana T. Grossa i prokuratora Radosława Ignatiewa nie da się obronić. C ważniejsze, w toku szczegółowej analizy dostępnych dowodów wykazano, ze odpowiedzialność za zamordowanie 300-400 żydowskich mieszkańców miasteczka bezsprzecznie spoczywa na doświadczonych w podobnych zbrodniach jednostkach niemieckich. Zaangażowanie w proces zbrodni małej liczby sterroryzowanych, przymuszonych do nakazanych i m działań, etnicznych Polaków było w toku zbrodni minimalne, jeśli nie bez znaczenia.
Ta świetna, przełomowa praca zasługuje na najwyższe uznanie.
Prof. Peter Stachura, UK