Kuchnia w języku i kulturze dawniej i dziś

Drugi numer czasopisma językoznawczego, podzielonego na cztery działy: studia, archiwalia, polemiki oraz varia. W dziale „Studia” znalazło się sześć artykułów odwołujących się do różnej metodologii i sposobów interpretacji, a związanych z szeroko pojętą problematyką historycznojęzykową i kulturową. W podobny krąg zagadnień wpisuje się umieszczony w dziale „Archiwalia” tłumaczony na angielski artykuł Bogdana Walczaka, natomiast inną, współczesną perspektywę wprowadza także prezentowany w wersji angielskiej artykuł Jacka Warchali. Dział „Polemiki” prezentuje dwa zupełnie różne teksty będące odniesieniami do współczesnych klasyfikacji semantycznych oraz do nowej dziedziny nauki, a zarazem działania praktycznego, jakim jest public relations. W dziale „Varia” znalazły się sprawozdania z konferencji zorganizowanych w Instytucie Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego.

W publikacji zgromadzono teksty, w których przyjrzano się twórczości różnych osób nagrodzonych lub nominowanych do Nagrody Literackiej „Nike”. Dla autorów interesujące były między innymi problemy stylizacji w wielowymiarowej i polifonicznej prozie Jacka Dehnela (Magdalena Hawrysz), a także wkład twórczości Olgi Tokarczuk do wyraźnie współcześnie się rozwijającego i ważkiego społecznie dyskursu posthumanizmu (Artur Rejter). Autorka Biegunów zainspirowała również Joannę Przyklenk i Katarzynę Sujkowską-Sobisz, które podjęły się analizy odbioru monumentalnej powieści Księgi Jakubowe przez internetowych forumowiczów. Przez pryzmat problematyki genderowej i queerowej na prozę Michała Witkowskiego spojrzała Małgorzata Kita. Ważny dla Traktatu o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego świat muzyki oraz instrumentów muzycznych próbowała uchwycić w swym studium Ewa Biłas-Pleszak. Interesujący okazał się także aspekt intertekstualny oraz intersemiotyczny w Sońce Ignacego Karpowicza (Alicja Bronder). W artykule Beaty Kiszki został zaś poruszony problem motywów animimalistycznych w wybranych powieściach Krzysztofa Vargi. Sięgnięto także do tekstów reportażowych i reportażowi bliskich. Nad pograniczną stylowo i gatunkowo prozą Andrzeja Stasiuka pochyliła się w swym studium Ewa Sławkowa. Swoistej generycznej „migotliwości” i gatunkowym przemianom reportażu, odzwierciedlającym często kształt współczesnego świata, poświęciła uwagę Joanna Przyklenk, natomiast Wioletta Wilczek opisała osobliwy obraz Białegostoku zawarty w reportażu Marcina Kąckiego.

Zarówno wybrana – zróżnicowana pod względem estetycznym, gatunkowym i dyskursywnym – twórczość, jak i metody zastosowane w zgromadzonych tekstach, poświadczają tezę o znaczącej dla badaczy wadze inspiracji autorów i dzieł wyróżnionych Nagrodą Literacką „Nike” lub do niej nominowanych. Jak widać, literatura wciąż stara się reagować na świat nas otaczający, komentować go, a nade wszystko stwarzać jego indywidualny i niepowtarzalny obraz. (fragmenty Wprowadzenia). Publikacja z pewnością zainteresuje studentów kierunków humanistycznych i badaczy literaturoznawców, językoznawców, kulturoznawców, a także wszystkich miłośników polskiej literatury najnowszej.

Monografia charakteryzuje funkcje polskich konstrukcji formalnie narzędnikowych typu szybkim krokiem, donośnym głosem, które były możliwe do uchwycenia po ich zestawieniu z odpowiednikami w niemieckich tekstach równoległych w obu kierunkach tłumaczenia. Przyjrzenie się ekwiwalentom quasi-narzędnikowego adwerbiale w niemieckich tekstach pozwoliło na postawienie na nowo pytania o jego rolę w systemie polszczyzny. „Obiektywność informacyjna” quasi-narzędnika sprawia, że możliwe jest przeniesienie charakterystyki wskazanego w wypowiedzeniu „narzędzia” (ktoku, głosu itd.) zarówno na właściwości akcji, jak i agensa. Formalne narzędniki zatem lepiej niż przysłówki i przymiotniki nadają się do pełnienia funkcji predykatów sekundarnych. Ich wielosylabowość sprawia też, że to one, a nie leksykalne przysłówki, są preferowane w pozycjach rematycznych. Rozprawa ma charakter interdyscyplinarny: przekładoznawczy, językoznawczy i metaleksykograficzny.

Monografia Marii Czaplickiej-Jedlikowskiej o antroponimii Bydgoszczy jest wartościowym, bogatym materiałowo naukowym opracowaniem opartym na badaniach własnych, przeprowadzonych z wykorzystaniem metodologii lingwistyki kulturowej, która stosowana jest we współczesnej literaturze przedmiotu. Poszerzenie badań o konteksty historyczno-społeczne, geograficzne, a nawet psychologiczne dało założone przez Autorkę efekty. Z pewnością znajdzie czytelników nie tylko wśród onomastów specjalizujących się w antroponimii, ale i wśród zainteresowanych historią i kulturą regionu i miasta Bydgoszczy.

Prezentowana praca bada imiona własne (a dokładniej tę ich część, którą zaliczam w poczet antroponimów) występujące w sztuce pt. Acharnejczycy autorstwa ateńskiego komediopisarza greckiej epoki klasycznej, Arystofanesa. Jej głównym celem jest przeprowadzenie takiej analizy antroponimów greckich, która sprawdziłaby ich (szeroko rozumianą) morfologię oraz opisała je w ujęciu onomastycznym, z pewnym zacięciem filologicznym.

Dwa dynamiczne zjawiska – przemiany obserwowane we współczesnych społeczeństwach na osi kontaktów kobiet i mężczyzn oraz wpływ Internetu na sferę użycia języka i ewolucję gatunków tekstów – stanowią punkt wyjścia dla lingwistycznych dociekań. Charakter otrzymanego przy pomocy ankiet materiału pozwala na operowanie aparatem pojęciowym eksperymentu skojarzeniowego, to bodziec „małżonek” i konkretne semantyczne markery rubryk wywołują reakcje w postaci wypowiedzi-charakterystyk. Ich systematyzacja odbywa się w dwóch obszarach – funkcji, jakie pełnią w tekście ogłoszenia oraz parametrów, które składają się na poszczególne tekstowe wizerunki partnerów. Książka adresowana jest nie tylko do rusycystów (językoznawców i dydaktyków), lecz także do szerokiego grona czytelników zainteresowanych daną problematyką. Dodatkowo publikacja zawiera użyteczne spostrzeżenia dla autorów formularzy.