Mechanizmy reprodukcji i zmiany w systemie administracji publicznej

Miasta to obszary o dużej koncentracji ludności i działalności gospodarczej, spraw społecznych, technicznych, administracyjnych i politycznych, dlatego są interesującym, ale trudnym obszarem do zarządzania. Jednym z aspektów, które rozpatruje się w analizie miast, są wyniki zarządzania miastem i jego rozwojem przedstawiane za pomocą wskaźników poziomu rozwoju gospodarczego, poziomu atrakcyjności inwestycyjnej, a także wskaźniki jakości życia mieszkańców czy poziomu zaspokojenia.

Autorzy na podstawie analizy przeprowadzonej dla 18 miast w Polsce w latach 2014-2019 podejmują się odpowiedzi na następujące pytania:
· Jakie zmienne determinują poziom zrównoważenia, inteligencji i odporności miast?
· Czy miasta są na ścieżce rozwoju zrównoważonego, inteligentnego czy odpornego miasta?
· Jakie wyniki osiągają miasta w porównaniu do innych miast w ramach danego modelu rozwoju?
· Jak kształtują się wartości indeksu fundamentalnej siły miasta w ocenie względnej?
· Czy z punktu widzenia poziomu zrównoważenia, inteligencji, odporności i fundamentalnej siły miasta są do siebie podobne?

Nie ma większego mitu w polskiej debacie publicznej niż ten, że samorządność nam się udała. Wystarczy jednak spędzić trochę czasu przyglądając się działalności władzy na szczeblu lokalnym, żeby zacząć dostrzegać macki miejscowej ośmiornicy jak również zmowę milczenia nad jej prawdziwym działaniem. Robi się ciekawie. Andrzej Andrysiak po wielu latach pracy w naczelnych mediach stolicy, został wydawcą tygodnika „Gazeta Radomszczańska”. W Lokalsach odmalowuje niepowtarzalny koloryt Polski prowincjonalnej. Z gracją i dociekliwością opisuje układy i układziki, przekręty i zamiatanie sprawa pod dywan, niskie motywacje polityków, łamanie kręgosłupów oraz mechanizmy rządzące samorządem. To z jednej strony opowieść o małych ludziach w małej polityce, z drugiej historia prowincjonalnego miasta, ale z trzeciej – uniwersalna historia Polski lokalnej. A pod tym wszystkim skrywa się żydowski trup w postaci mienia nigdy nie oddanego prawowitym spadkobiercom.

Przedmiotem analizy monografii są szczegółowe rozwiązania prawne zawarte w ustawach ustrojowych regulujących problematykę samorządu terytorialnego w świetle postanowień Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego (EKSL) oraz Konstytucji RP. Obszerne egzegezy tekstów prawnych prowadzą do wniosku, że chociaż same postanowienia Konstytucji RP są w zasadzie zgodne z postanowieniami EKSL – z wyjątkiem realizacji zasady proporcjonalności, która w dużej liczbie ustaw ustrojowych jest traktowana po macoszemu, a jej stosowanie bywa iluzoryczne zwłaszcza w kontekście instrumentów nadzorczych – to rozwiązania przyjęte w ustawach ustrojowych w wielu wypadkach nie spełniają kryteriów wskazanych w EKSL. Przyjmowane w pośpiechu i, zdaje się, bez głębszej refleksji kolejne zmiany ustawodawcze wskazują, że polski system nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego jest daleki od doskonałości

Autorki prezentują zagadnienia dotyczące zarządzania samorządem terytorialnym, jego partnerstwem z otoczeniem, polityką komunikacji i finansowaniem przedsięwzięć. Wskazują na ścisłe powiązanie poruszanych tematów. Zadaniem samorządów jest działanie w obszarze zaspokajania potrzeb społeczeństwa przez dostarczanie odpowiednich dóbr i usług. Samorządy działają w pewnym określonym otoczeniu i ich aktywność powinny cechować otwartość oraz elastyczność, co umożliwia lepsze zaspokojenie potrzeb oraz oczekiwań wielu grup nabywców. Administracja samorządowa wchodzi bowiem w liczne interakcje ze środowiskiem, w którym funkcjonuje. Należy zatem wytworzyć skuteczne mechanizmy umożliwiające m.in. społeczną partycypację. System komunikacji samorządu wymaga wieloaspektowego podejścia ze względu na zróżnicowane potrzeby odbiorców i zaplanowane cele.

Książka omawia ekonomiczne mechanizmy funkcjonowania przedsiębiorstw komunalnych w warunkach gospodarki rynkowej. Problematyka podręcznika obejmuje przede wszystkim analizę i ocenę działania spółek komunalnych. Tematyka ta jest obecnie niezwykle istotna z trzech powodów. Po pierwsze, brakuje na polskim rynku pozycji omawiającej całościowo przedsiębiorstwa komunalne, po drugie spółka komunalna stanowi podstawową formę realizacji zadań publicznych jednostek samorządowych. Po trzecie, istnieje niewielka wiedza o działalności gospodarczej tego typu podmiotów. A spółki komunalne to przedsiębiorstwa odznaczające się cechami specyficznymi w stosunku do działalności rynkowej. Ich funkcjonowanie odbywa się w sferze użyteczności publicznej, która nakazuje działanie w szczególnym reżimie prawno-ekonomicznym. Przedsiębiorstwa te poddawane są regulacji oraz nadzorowi właścicielskiemu w interesie mieszkańców wspólnoty samorządowej, jako odbiorców (konsumentów usług komunalnych). Obecny system ekonomiczny określający sposób działania przedsiębiorstw komunalnych jest ułomny i dysfunkcyjny. Dlatego podręcznik zawiera również analizę efektywności ekonomicznej przedsiębiorstw komunalnych oraz regulacji prawnych komunalnych przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Autor omawia w podręczniku zagadnienia, takie jak: Rola przedsiębiorstwa komunalnego w realizacji zadań publicznych. Specyfika działalności gospodarczej o charakterze użyteczności publicznej. Funkcjonowanie w różnych formach organizacyjno-prawnych, od budżetowych do komercyjnych. Związki przedsiębiorstw komunalnych z samorządem terytorialnym, unią majątkową, personalną i finansową. Świadczenie usług w różnych systemach organizacji, pozostając pod kontrolą czynnika polityczno-administracyjnego. Efektywność przedsiębiorstw, która pozostaje w sprzeczności z celami społecznymi. W gospodarce tych przedsiębiorstw występuje wiele dysfunkcji, utrudniających dostęp do usług oraz poprawę efektywności ich świadczenia. Książkę zamyka wspomniana analiza regulacji prawnej komunalnego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Podręcznik został napisany dla studentów studiujących na kierunkach ekonomicznych i zarządzania. Może być wykorzystywany do przedmiotów, takich jak: Gospodarka komunalna, Efektywność sektora publicznego, Ekonomika sektora publicznego, Przekształcenia w sektorze publicznym, Instrumenty zarządzania w służbach publicznych, Gospodarowanie majątkiem komunalnym, Zarządzanie w jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego.