(Nie)chciana tożsamość. Tom 2

To doprawdy niesamowite, co można stworzyć, składając kartkę papieru! 50 origami dla dzieci proponuje 50 twórczych pomysłów na oryginalne a proste do wykonania modele. Wzory ulubionych przez dzieci modeli pogrupowane są tematycznie: dekoracje (na przykład motyl, który porusza skrzydełkami, lub wianki), ozdoby (jak pudełko z papieru, jakże praktyczne do opakowania prezentu, czy róże, którymi można udekorować kapelusz), samoloty (najróżniejsze modele samolotów, które naprawdę latają), zabawki (na przykład pacynki lub kula wodna, która sama się napełnia), zwierzęta (na przykład żaba, która skacze, kiedy naciśnie się na nią palcem). Każda z 50 propozycji omówiona jest na kilku stronach książki (od dwóch do czterech). Wzory przedstawione są w taki sposób, aby dziecko mogło je wykonać nawet bez pomocy rodziców: instrukcje napisane są w sposób klarowny i przystępny, a równocześnie opatrzone zdjęciami i rysunkami ilustrującymi etapy wykonania modeli. Dodatkowo opis wykonania każdego modelu uwieńczono zdjęciem przedstawiającym wykończony produkt.

Książka 50 origami dla dzieci jest doskonałą inicjacją do pasjonującej sztuki uprzestrzenniania papieru. Proponuje dzieciom i ich rodzicom inspirujące pomysły na aktywne, twórcze i poznawcze spędzenie czasu, a równocześnie stanowi gotowe scenariusze na zajęcia plastyczne w przedszkolu czy w szkole podstawowej.

W rozprawie zaprezentowano problematykę kształtowania struktury architektoniczno-urbanistycznej i przekształcania Poznania w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz przedstawiono znaczenie tego miasta na architektonicznej mapie Polski i Europy. Książkę otwiera wprowadzenie, w którym poza kryteriami wyboru tematu podano bieżący stan badań oraz scharakteryzowano źródła i literaturę przedmiotu. Omówiono rynek inwestora i organizację pracy projektowej, scharakteryzowano środowisko twórcze oraz nakreślono historię szkolnictwa architektonicznego w Poznaniu. W następnych rozdziałach przedstawiono syntetyczny opis zagadnień związanych z planowaniem przestrzennym w omawianym okresie oraz analityczne studium i przegląd najważniejszych realizacji i projektów z lat 1945-1989 w układzie częściowo chronologicznym, a częściowo tematycznym. Wiąże się to ściśle z ówczesnymi dyrektywami lokalnych i centralnych ośrodków władzy i akcentowaniem specyficznych dziedzin życia, np. odbudowy miasta ze zniszczeń wojennych, budownictwa mieszkaniowego, rozwoju przemysłu, rozbudowy zespołów śródmiejskich, czy też Międzynarodowych Targów Poznańskich. Przyjęto podział okresu 1945-1989 na cztery przedziały: 1945-1956, 1956-1970, 1970-1980 oraz 1980-1989. Konstruując układ prezentowanej książki, położono dodatkowy nacisk na te zagadnienia, którym w poszczególnych okresach poświęcano największą uwagę – związane z budownictwem mieszkaniowym, budownictwem na potrzeby szkolnictwa wyższego, służby zdrowia oraz sportu i rekreacji, a także z architekturą sakralną; wybrane obiekty opisano i poddano analizie porównawczej. Kolejna część pracy ma charakter autorskiej syntezy obejmującej wybrane kwestie istotne dla obecnego kształtu miasta ze szczególnym uwzględnieniem wpływów ideowych i odniesień do ówczesnych realizacji krajowych i zagranicznych. Są to zdaniem autora najważniejsze zagadnienia okresu socrealizmu: przebudowa śródmieścia, architektura mieszkaniowa, rola obiektów szkolnictwa wyższego czy Międzynarodowych Targów Poznańskich. Uzupełniono je licznymi odniesienia do ówczesnych modelowych i uznanych rozwiązań projektowych. W syntetycznej części pracy wykorzystano hermeneutyczne podejście do analizy historyczno-architektonicznej, rozpoczynając interpretację od indywidualnego doświadczenia przestrzennego in situ, a kończąc na ujęciu postkolonialnym i poststrukturalistycznym. Pracę zakończono podsumowaniem na temat roli architektury modernistycznej w przestrzennym obrazie miasta. W ostatniej części publikacji zamieszczono aneksy (a w nich m.in. biogramy najważniejszych poznańskich architektów, wykaz konkursów architektonicznych dotyczących Poznania oraz listę miejscowych obiektów i zespołów przeznaczonych do ochrony), a także wybraną bibliografię i wykaz zaprezentowanych ilustracji wraz ze źródłami.

W książce Art in a Disrupted World historyczka sztuki Agata Pietrasik przedstawia studium praktyk artystycznych z czasu drugiej wojny światowej. Omawia dzieła urodzonych w Polsce artystów, które powstały w obozach koncentracyjnych, gettach, na uchodźstwie oraz w latach tużpowojennych. Zwraca uwagę na etyczną stronę praktyki artystycznej jako metody walki o zachowanie człowieczeństwa w najbardziej nieludzkich warunkach. Autorka przekracza utrwalone ramy historyczne oraz tradycyjne formy narracji. W trzech przystępnych esejach zestawia rysunki, obrazy, projekty architektoniczne i wystawiennicze, a także prace literackie i teatralne, by na nowo opowiedzieć o życiu w Polsce w czasie okupacji.

Pietrasik proponuje nowe spojrzenie na sztukę w dekadzie następującej po wybuchu drugiej wojny światowej. Omawia mniej znane projekty uznanych twórców, takich jak Marian Bogusz czy Józef Szajna, i przybliża działalność tych, którzy jak Jadwiga Simon-Pietkiewicz nie zyskali jeszcze należnego im miejsca w historii sztuki. Przyglądając się sztuce i artystom tego okresu dąży do uchwycenia ich autonomicznych języków artystycznych. Pyta o zdolność historii sztuki do pomieszczenia w jej dyskursie dzieł powstałych w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia.

Publikacja w języku angielskim.

The seminar organised in Wilanów on 16-17 May 2017 by ICOM Europe and ICOM Poland entitled Planning an extended museum: cultural & natural heritage – society – economy – land & townscape, was the result of one of the most important ICOM resolutions, “The Responsibility of Museums Towards Landscape”, adopted by ICOM General Assembly in Milan on 9 July 2016. In the wake of this resolution, its originators and editors were invited to the UNESCO High Level Forum of Museums in Shenzhen, China, where, in turn, the Shenzhen Declaration on Museums and Collections was adopted. For the first time, the role of museums in the process of protecting the surrounding heritage of any nature was emphasised so strongly.

On the basis of the recommendations, a concept emerged of treating museums as institutions forging active, bilateral relationships with their milieu, which, in the process, become centres of expert knowledge in the scope of their specialties in interests. This knowledge, in turn, is the starting point for building permanent protective competences aiming at the protection of the presentation of the most precious artefacts, natural phenomena and human heritage, education about them and studies of them.
Dorota Folga Januszewska

Dorota Folga Januszewska

Skąd się wzięła opera? Czy pierwotnie była ona sztuką dworską, czy rozrywką gawiedzi? W jakich opałach znajdowali się najwybitniejsi kompozytorzy? Czy nuty można zapisać w testamencie? Kto mógł zarzucić Mozartowi nadmiar nut w kompozycji? Skąd się wziął reżyser w operze? Kto zarzucił Mozartowi zbyt dużą liczbę nut? Jak brzmiał anielski głos trzeciej płci? Kiedy na scenie pojawiła się nagość? Czym jest opera w świecie współczesnej polityki? Na te i wiele innych pytań znajdziecie odpowiedzi w tej książce. Jacek Marczyński snuje pasjonującą opowieść o historii opery, prezentując temat w popularny, przystępny sposób. Całość składa się z gawęd o wybitnych kompozytorach, artystach, o narodzinach opery i przełomach w tym gatunku muzyki. O jego fenomenie i niesłabnącej popularności.
Bohaterami poszczególnych rozdziałów są przede wszystkim najważniejsi kompozytorzy w historii opery. Sylwetki wielkich ludzi opery ukazano na tle obyczajowo-politycznym: wydarzeń epoki, zainteresowań publiczności itd. Poznajemy ich pasje, miłości, przyjaźnie, słabości, rozterki. Opowieść uzupełniają wątki poświęcone najciekawszym współczesnym zjawiskom i artystom operowym: reżyserom, dyrygentom, śpiewakom.
Książka jest przeznaczona dla miłośników muzyki klasycznej: zarówno znawców, jak i osób, które chciałyby zbliżyć się do fascynującego świata opery.
„Francesca Cuzzoni, znana z pięknego głosu, ale i z trudnego charakteru, przyjechała do Londynu w pierwszych dniach 1723 r., zaproszona przez Georga Friedricha Händla, który skomponował nową operę Ottone, król Germanii. Niestety, kapryśnej Włoszce nie spodobała się aria jej bohaterki, bo przypominała zwykłą piosenkę, nie dawała pola do popisu efektownymi trylami. Stanowczo odmówiła więc jej zaśpiewania, ale Händel nie znosił sprzeciwu. Otworzył okno, chwycił wiotką Francescę i krzyknął, że jeśli natychmiast nie zaśpiewa tego, co skomponował, wyrzuci ją na ulicę. Przestraszona Cuzzoni uległa i więcej się nie sprzeciwiała. Przynajmniej do premiery, potem znów stała się gwiazdą”.
Fragment tekstu

Książka Język procesu we współczesnej grafice polskiej jest monograficznym ujęciem rodzimej twórczości widzianej przez pryzmat warsztatu graficznego. W spojrzeniu tym nie chodzi jednak o samą prezentację technicznych oraz technologicznych arkanów czy specyfiki procesu twórczego. Ma ono raczej na celu stworzenie nieco odmiennej, poszerzonej narracji o polskiej grafice ostatnich dekad. Tytułowy język procesu jest tu odniesieniem do fascynujących relacji, jakie zachodzą między poszczególnymi etapami tworzenia oraz przynależnymi im atrybutami (narzędziami, materiałami) a przekazem zawartym w dziełach graficznych. Uwolnienie potencjału narracyjnego i symbolicznego tych pierwszych wzbogaca ów język i znacząco wpływa na zwiększenie sugestywności przekazu. Widziany z tej perspektywy obraz współczesnej grafiki polskiej nie może być oczywiście kompletny, daje jednak możliwość głębokiego wejścia w specyfikę medium, rozpoznania jego potencjału i najbardziej prawdopodobnych linii rozwojowych w najbliższych latach. Jak pokazują przywołane w książce realizacje, świadome sprzężenie procesu z przekazem nie jest procederem marginalnym i w dużej mierze stanowi o sile i potencjale rozwojowym matrycowej sztuki.

Publikacja jest podsumowaniem prowadzonych przez autora od blisko dwóch dekad badań nad medium graficznym i jego przemianami w kontekście zmian technologicznych oraz kulturowych współczesnego świata. Jest zarazem pokłosiem wieloletnich kontaktów z artystami najważniejszych ośrodków graficznych w naszym kraju, pracy kuratorskiej, a także działalności w różnych gremiach organizacyjnych oraz jurorskich konkursów i przeglądów graficznych.