Nomina Agentis in the language of Shakespearean drama

Tom rozpoczynają artykuły z zakresu szeroko rozumianej ekologii kulturowej. To nie przypadek. Cieszyński ośrodek etnologii i antropologii kulturowej zajmuje się tą problematyką od wielu lat, a w ostatnim czasie, na tej podstawie, utworzono na studiach II stopnia nową specjalność. Ekologia to jednak nie wszystko. W tomie są także artykuły, które – co nas szczególnie cieszy – ukierunkowane są na Afrykę. To kontynent, który za sprawą zarówno wyjątkowości, jak i uniwersalności swych problemów skupia na sobie coraz większą uwagę badaczy. Widać to także w naszym czasopiśmie. W części Spojrzenie na Afrykę znajdziecie Państwo, między innymi, informacje o bolączkach edukacji wśród społeczności postpasterskich, konsekwencjach i specyfice globalizacji i konsumeryzmu afrykańskiego, dyskursie kolonialnym i jego współczesnych reminiscencjach czy percepcji czasu. Wszystko to zostało ukazane w oryginalnych pracach badawczych. Numer zamykają teksty, których spinającą klamrą jest typowo antropologiczne spojrzenie (lub, jak kto woli, Antropologiczne konteksty kultury).



/fragment – od redakcji, M. Kurcz, M. Szalbot/

Antologia przekładów kilkudziesięciu tekstów dotyczących rozmaitych aspektów badań nad pamięcią. Redaktorzy i tłumacze dobrali je w taki sposób, by publikacja w pełni odzwierciedlała różnorodność zagadnień podejmowanych w ramach memory studies.

Materiały zostały zgrupowane w dziewięciu działach tematycznych, ukazujących problem pamięci kulturowej w kontekście antropologii ciała, rzeczy, mediów, przestrzeni, a także różnych odmian antropologii społecznej i historycznej. Wybrano teksty autorstwa najważniejszych współczesnych badaczy oraz teksty dawniejsze, stanowiące podbudowę lub ważny kontekst dla dorobku współczesnych autorów.

Celem twórców antologii jest podsumowanie memory studies jako nowoczesnej dziedziny badań i refleksji antropologicznej oraz udostępnienie polskim czytelnikom nietłumaczonych dotychczas, istotnych dla tej dziedziny artykułów i rozpraw powstałych w ostatnich dekadach w Europie i Stanach Zjednoczonych. Publikacja adresowana jest do studentów i pracowników naukowych kierunków humanistycznych, a w szczególności kulturoznawstwa, socjologii, historii.

Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców – zarówno do zawodowców, jak i amatorów z różnych powodów zajmujących się problematyką pamięci zbiorowej, teoretyków oraz praktyków. Antologia będzie stanowiła cenne źródło dla studentów i naukowców, proponując kilka płaszczyzn uporządkowania materiału dotyczącego badań nad kulturą pamięci.

[…] Antropologia pamięci została zaprojektowana w taki sposób, by mogła służyć zarówno pracownikom naukowym, którzy potrzebują przewodnika po współczesnym krajobrazie badań pamięci, jak i studentom i studentkom. [Korzystając z] Antropologii… bez trudu można by przeprowadzić klasyczny, trzydziestogodzinny kurs akademicki, podzielony na piętnaście spotkań. […] Dobór tekstów pokazuje, że pamięć jest uniwersalną kategorią, bez której kultura byłaby niemożliwa: tak dziś, jak i dawniej.
(Z recenzji prof. Magdaleny Saryusz-Wolskiej)

*********

Anthropology of Memory

An anthology of translations of several dozen texts on various aspects of memory studies as a modern field of research and anthropological reflection. The texts present the problem of cultural memory in the context of anthropology of the body, things, media, space, as well as different types of social and historical anthropology.

*********

Paweł Majewski (ur. 1978) – literaturoznawca i historyk kultury, pracownik Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, autor m.in. "Między zwierzęciem a maszyną. Utopia technologiczna Stanisława Lema" (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007, wyd. ang. 2018), "Pismo, tekst, literatura. Praktyki piśmienne starożytnych Greków i matryca pamięci kulturowej Europejczyków (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013), Tekstualizacja doświadczenia (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2015), Lew, który mówi. Esej o granicach językowego wyrazu doświadczenia (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018), Święto języka. Szkice o relacjach między światem, słowem a umysłem ludzkim (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019), współautor m.in. Kulturologia polska XX wieku. Tom 1-2 (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013), Racjonalność a umysł piśmienny (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014), Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018), Chopinowskie igrzysko. Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina 1927-2015 (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020).

Książka jest pierwszą próbą całościowego zbadania i opisania codziennych praktyk piśmiennych polskiego psychologa Juliana Ochorowicza (1850–1917). Ponad sto zeszytów i notatników osobistych uczonego, dziś przechowywanych w archiwach biblioteki Zakładu im. Ossolińskich we Wrocławiu, stanowi niezwykłe i dotychczas niezbadane źródło wiedzy o intymnych praktykach piśmiennych autora Jak należy badać duszę?. Autorka dowodzi, że kluczowa dla psychologa metoda introspekcji, rozumiana jako ciągle ponawiane zwracanie się ku sobie, umożliwiła Ochorowiczowi wybór własnej drogi badawczej, a co za tym idzie – rezygnację z przetartych ścieżek rozwoju naukowego.

(…) praca jest nowatorska na tle dotychczasowych publikacji poświęconych sylwetce tego psychologa i jego naukowemu dorobkowi. Wiele jest w niej (…) oryginalnych interpretacji i spostrzeżeń. Na uwagę zasługuje również to, że praca uwzględnia w szerokim zakresie zapiski i komentarze w dziennikach tego naukowca, czym do tej pory nikt w systematyczny sposób się nie zajmował. Tym samym uzupełnia istotną lukę w badaniach na temat jego dorobku (Z recenzji prof. Pawła Dybla).

******

Julian Ochorowicz's Self-Economies of Writing. Everyday Writing and Research Practices of the Psychologist

The book is the first attempt to comprehensively examine and describe the daily writing practices of a Polish psychologist Julian Ochorowicz (1850–1917). More than one hundred notebooks of the scientist, now stored in the archives of the library of the Ossoliński Institute in Wrocław, constitute an extraordinary and so far unexplored source of knowledge about his intimate writing practices. The author proves that the method of introspection, crucial for the psychologist and understood as constantly repeated turning towards oneself, made it possible for Ochorowicz to choose his own research path and, consequently, to abandon the well-trodden paths of scientific development.

Klamrami książki są teksty krytycznie analizujące założenia reformy akademickiej (2017: Reforma nauki – nauka reformy) oraz rysujące perspektywy dla wdrożenia uchwalonego ostatecznie prawa (2020: Zamęt u źródeł), wobec powszechnie znanych, nieusuwalnych zaszłości. Autor trwa na posterunku obserwatora spraw uczelnianych, które opisywał na różnych poziomach – najpierw w felietonach, odbijających jak w lusterku uczelnianą codzienność (Ul. Obrazki akademickie), potem w artykułach analizujących rozwiązania prawne i utrwalone obyczaje typowe w polskich uczelniach (Co dalej? Akademicka dysputa).

Obecny zbiorek zawiera publikowane eseje, artykuły oraz wywiady, w których sprawy uczelniane oglądane są z dystansu bardziej odległego, poświęcone zagadnieniom dla uczelni fundamentalnym: powojennej historii polskiego uniwersytetu (przykład UW), idei uniwersytetu europejskiego (Jaspers), roli nauki w uniwersytecie (Grabski) oraz znaczeniu uczelni wyższej dla kultury narodowej (debata PAU). Znajdziemy tu także wywiad o studiowaniu w uniwersytecie brytyjskim, dedykowane studentom cytaty o życiu uniwersyteckim oraz ślad debaty o tym, jaka jest, a jaka być powinna rola profesora w uczelni wyższej. Wspólnym ich mianownikiem jest spojrzenie na rolę uczelni jako źródło kultury społecznej. Zdaniem Autora analiza zjawisk w przekroju historycznym, pokoleniowym oraz europejskim, wskazuje niezbędne kierunki przywracania polskim uniwersytetom ich naturalnej roli ostatecznego wzorca w dziedzinie edukacji oraz kultury.

The book deals critically with the academic reform in Polish universities 2017–2020. The author focuses on the problems raised in his earlier texts (The Hive: Academic Scenery and What Next? An Academic Dispute). In the present volume a more distant perspective is adopted, as the author concentrates on broad issues, fundamental for Polish universities and recently brought to the public debate: the post-war history (example: Warsaw University), the idea of European university (K. Jaspers), the significance of science & research (M.W. Grabski) and the role of academia in development of national culture (the debate at the Polish Academy of Arts and Sciences). The book also includes an interview with a Polish student at a British university and the echo of the debates on the position of university professor: expectations vs. reality.

Ta niezwykła książka jest nieodłącznym elementem biblioteki każdego miłośnika historii, kultury i filozofii. Stanowi ona przewodnik po tradycyjnych wartościach i zasadach, które kształtowały japońską mentalność, dzięki niej przeniesiesz się do epoki samurajów i odkryjesz ich kodeks etyczny, poznasz esencję męstwa, honoru, lojalności i sprawiedliwości, które były, a w wielu aspektach nadal są, fundamentem mentalności i produktywności japońskiego społeczeństwa.

W książce Bushido. Dusza Japonii autor błyskotliwie przedstawia japońskie wartości w taki sposób, że zachwycają zarówno mądrością, jak i elegancją, pozostając niezmiennie istotne także w realiach dzisiejszego świata. Wartości, takie jak lojalność wobec partnerów biznesowych, samodyscyplina czy ciągła chęć rozwoju, pomagają w odkrywaniu i wyrażaniu samego siebie poprzez pracę, którą się zajmujemy.

Dzięki tej książce poznasz kulturę i filozofię, które kształtowały strategie i podejście Japończyków do pracy w grupie i osiągania celów. Te cechy są równie ważne dziś, jak dawniej i dzięki wprowadzeniu elementów japońskich standardów etycznych możesz zrozumieć jak ważną rolę w życiu kulturalnym i biznesowym pełni poczucie spełniania obowiązku i wierna służba swojej sprawie.

Bushido. Dusza Japoni to książka, która porusza aktualnością i mądrością i z pewnością zainspiruje Cię do działania, pomagając w kształtowaniu Twojej mentalności i osiąganiu sukcesów na miarę Twoich marzeń. Nitobe błyskotliwie analizuje każdy aspekt bushido - od roli wiedzy, sztuki walki, po samodoskonalenie i służbę. Jego kunsztowne opisy i głębokie przemyślenia zapewniają niezapomniane doświadczenie czytelnicze, które na zawsze zapadnie w pamięć.

To także wskazówka, jak uniknąć egoizmu - duch samuraja jest otwarty dla każdego, kto pragnie wyróżniać się i osiągnąć doskonałość w życiu osobistym czy zawodowym, służąc ważnej sprawie. Bushido. Dusza Japonii zainspiruje Cię i dostarczy nowej perspektywy postrzegania własnych wartości, wpływając na sposób, w jaki postrzegasz świat.

Przeżyj mnóstwo fascynujących chwil obcując z japońską kulturą i codziennością. Ciesz się prawdziwym duchem Japonii, odkrywając mistrzowskie dzieło Inazo Nitobe - Bushido. Dusza Japonii. Uzyskaj wgląd w tajemnice ducha Japonii i zanurz się w odmienną kulturę, która zachwyci Cię swoją mądrością i elegancją. Nie przegap okazji, aby sięgnąć po ten niezwykły e-book i odkryj skarb japońskiego dziedzictwa. To inwestycja w wiedzę i rozwój osobisty, która przyniesie Ci wiele inspiracji i refleksji. Kup tę niezwykłą książkę już teraz i daj się porwać w magiczną podróż do świata samurajów.

Zbiór obszernych, wnikliwych artykułów analizujących i interpretujących treść oraz formę przedstawiania w dziele filmowym świata doświadczeń wewnętrznych bohaterów filmowych.

Rozprawy są poświęcone filmom: Świadectwo urodzenia Stanisława Różewicza, Konformista Bernardo Bertolucciego, Lokator Romana Polańskiego, Panny z Wilka Andrzeja Wajdy, Łagodna Piotra Dumały, Aleksandra Aleksandra Sokurowa oraz Wołanie Marcina Dudziaka.

Zamieszczone w tomie interpretacje – zgodnie z zasadami metody antropologiczno-morfologicznej – są wyprowadzane ze znaczeń zawartych w obrazie filmowym przy użyciu argumentów obecnych immanentnie w analizowanym dziele, zebranych w toku starannie przeprowadzonej procedury analitycznej poprzedzającej interpretację.

Rzetelność naukowa autorów i zastosowana metodologia sprawiają, że zawarte w książce odczytania wybitnych, dobrze znanych filmów zaskakują dotychczas niedostrzeganym bogactwem artystycznym omawianych dzieł i głębią znaczeń. Są świadectwem możliwości precyzyjnych, konsekwentnych metodologicznie i zorientowanych antropologicznie badań filmoznawczych.

Monografia powstała w ramach prac Zespołu Badań nad Filmem w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.

The book contains a collection of articles analysing the content and form of presenting inner experiences of film characters in the cinematographic work.

The dissertations are dedicated to the following films: Stanisław Różewicz’s Świadectwo urodzenia, Bernardo Bertolucci’s Konformista, Roman Polański’s Lokator, Andrzej Wajda’s Panny z Wilka, Piotr Dumała’s Łagodna, Aleksandr Sokurow’s Aleksandra and Marcin Dudziak’s Wołanie.