Notatki z lekcji Historia Starożytność

Niniejsza książka zabierze czytelnika w podróż po starożytnym świecie mimo że oddalonym o całe tysiąclecia, to jednocześnie bliskim dzięki wspaniałym zabytkom, świadectwom przeszłości różnych cywilizacji, które zachowały się do dnia dzisiejszego, dając wyobrażenie o potędze i umiejętnościach naszych praprzodków. Przedstawiono w niej skarby starożytności rozumiane jako wytwory architektoniczne lub, patrząc szerzej, całe miasta, które w swoim czasie budziły podziw i zazdrość innych ludów. Wydawnictwo to zapewne pobudzi wyobraźnię i stanie się zachętą do dalszych poszukiwań i pogłębiania zainteresowań, wskazując możliwe kierunki podróży. Wspaniała podróż po skarbach starożytności – od Mezopotamii przez Egipt, Persję, Europę prehistoryczną, aż po Grecję i świat egejski oraz rzymski.

Jedno z najważniejszych dzieł Konecznego omawia genezę, rozwój i wpływ kultury bizantyjskiej, także w Europie. Podkreśla, że rysem znamiennym jest jej rozbrat w dziedzinie moralności między życiem prywatnym a publicznym, co wywiera szkodliwy i destrukcyjny wpływ na życie Europy i świata zachodniego. Na uwagę zasługują szczególnie końcowe rozdziały omawiające trwały wpływ cywilizacji bizantyjskiej na ruchy religijne Europy zachodniej, powstanie systemu rządów absolutyzmu oświeconego, aż po politykę rządów państw niemieckich przed zjednoczeniem Niemiec w 1870 roku.

Trzeci tom źródeł dotyczących bizantyńskiego ikonoklazmu zawiera polskie przekłady – wraz z ich opracowaniem – greckich i łacińskich źródeł ukazujących jego dzieje od synodu w Hierei (754) do soboru nicejskiego II (787). Obejmuje pełne teksty (rozprawy doktrynalne, Żywot Szczepana Młodszego i inne biogramy świętych tego okresu), jak też odnośne fragmenty obszerniejszych źródeł (bizantyńskie kroniki, łacińskie roczniki, listy papieskie, akta synodalne). Źródła te potwierdzają, że po 754 roku bizantyński spór o obrazy rozszerzył się o bardziej zaawansowaną problematykę i nabrał nowej intensywności.

Prezentowana książka nie stanowi studium prozopograficznego, poświęconego wszystkim znanym wodzom działającym za czasów cesarzy Zenona i Anastazjusza. Jej cel jest zdecydowanie skromniejszy – ukazanie Czytelnikowi, nie tylko profesjonaliście , sylwetek piętnastu dowódców bizantyńskich z lat 474–518, którzy z różnych względów przyciągnęli uwagę jej autorów.
Publikacja składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono armię bizantyńską, której oddziałami dowodzili omawiani bohaterowie tej książki. W drugiej, w ogólnym zarysie, scharakteryzowani zostali przeciwnicy, z którymi się oni potykali, a więc Persowie, Goci i Izauryjczycy. Wreszcie część trzecią poświęcono tytułowym wodzom. Na ile pozwoliła na to baza źródłowa, opisano ich pochodzenie, wykształcenie, karierę (wojskową, cywilną), wizerunek w źródłach, rodzinę, ocenę dokonań w sferze militarnej.
*
W pracy jest wiele propozycji nowego spojrzenia na badany materiał. Autorzy nie unikają polemiki ze współczesnymi badaczami, a ich postulaty są najczęściej przekonujące.
Z recenzji prof. Rafała Kosińskiego
Uniwersytet w Białymstoku
Poczynione w wyniku przeprowadzonych badań ustalenia zostały przedstawione profesjonalnie, a przy tym w formie „przystępnej” dla szerszego grona odbiorców.
Z recenzji prof. Ireneusza Milewskiego
Uniwersytet Gdański

Na temat egipskich fajansów z okresów ptolemejskiego i rzymskiego wiadomo mniej niż o podobnych przedmiotach ze wcześniejszych epok. Niniejsza książka, która stanowi opracowanie przedmiotów fajansowych pochodzących z wykopalisk polsko-egipskiej misji archeologicznej w Tell Atrib, starożytnym Atribis, pomaga wypełnić tę lukę. Podczas badań archeologicznych w Tell Atrib znaleziono dowody na lokalną produkcję przedmiotów fajansowych. Są wśród nich m.in. naczynia, figurki, amulety i uszebti, które pochodzą z trzech głównych warstw datowanych na kolejne fazy okresu ptolemejskiego. To pozwoliło prześledzić zmiany typologiczne zachodzące na przestrzeni tego czasu, co jest szczególnie istotne z punktu widzenia historii lokalnej produkcji fajansu. Na podstawie tych obserwacji można rozważać kierunki, z jakich lokalni rzemieślnicy czerpali inspiracje dla swych wyrobów. Rozmieszczenie znalezisk na stanowisku pozwala wysunąć przypuszczenia na temat roli przedmiotów fajansowych w życiu codziennym oraz kultowym mieszkańców miasta.

Prezentowana książka to krótkie wprowadzenie do historii starożytnego, przedhellenistycznego Bliskiego Wschodu, pomyślana jako podstawowa lektura przybliżająca wiedzę o starożytnym okresie historii ludzkości i o tych cywilizacjach, które były świadkami, jak człowiek stworzył pismo.
Autorka przywołuje główne i konstytutywne wyróżniki tych cywilizacji, które dominowały podczas trzech tysięcy lat przed narodzinami Chrystusa. Wydarzenia polityczne i militarne opisane są w kontekście przemian społeczno-ekonomicznych i ideologicznych.