Notatki Z Pracy

Wyjątkowa publikacja: książka z tekstem słuchowiska, wzbogacona o obrazy Tadeusza Kijańskiego i zdjęcia aktorów - bohaterów opowiadania!

Od Autora:
Zwiać chociaż na chwilę z rzeczywistego świata. Ukryć się za wizjerem kamery i przez szkiełko sztukmistrza obserwować i kreować swój nowy świat.
Widzieć, słyszeć i czuć...
Fruwać z bohaterami nad dachami wsi i miasteczek. Nad polami, błękitnymi arenami cyrków i raz być Akrobatą, raz Bellą, raz Zielonym Skrzypkiem.
`Bum! Tramta - ratamta! Łaj, łaj, łaj!`
Niech fruwają ludzie! Cały dookolny świat i fioletowy kogucik na fioletowym niebie...

Autor i reżyser:
Tadeusz Kijański
Realizator akustyczny:
Paweł Szaliński
Autor muzyki:
Andrzej Korzyński
Obsada:
Marzena Trybała (Carmen), Artur Żmijewski (Reżyser), Ignacy Gogolewski (Grossman), Sławomir Holland (Francis)

East Asian Theatres: Traditions – Inspirations – European / Polish Contexts conference was organized on October 20-22, 2015, by the Polish Institute of Art Studies at the MANGGHA Museum of Japanese Art and Technology in Krakow.

This publication, in accordance with the title and programme of the conference, has been divided into three parts: Traditions, Inspirations and European / Polish Contexts. The first includes studies of selected stage genres, belonging to the East Asian theatre traditions, such as the Chinese xiqu theatre and shadow theatre, the Korean p’ansori theatre, the Japanese no theatre, kabuki and bunraku. The second discusses contemporary forms of East Asian theatres, created under the influence of artistic concepts of Western theatre, which began at the turn of the 19th and 20th centuries. The last part is devoted to artistic relationships between the European, including Polish, theatrical traditions and the theatres of East Asia. An important part of this was the issue of the reception of East Asian theatres in Europe and Poland, as well as the reception of Polish contemporary stage art, especially in Japan.

The publication, in the conception of its creators and editors, was to be dedicated to Professor Zbigniew Osiński, an outstanding researcher of avant-garde theatre and Polish theatre associations with Asia, an Honorary Member of the Institute, who died suddenly on 1 January 2018. A slight delay in the preparation of this volume for publication enabled the memory of Zbigniew Osiński to be commemorated.

Publikacja stanowi zbiór pism teatralnych Łesia Kurbasa — wybitnego ukraińskiego reformatora i twórcy teatru, aktora i reżysera, założyciela trzech teatrów: Młodego Teatru, Kyjdramte i Berezilu. Teksty źródłowe w większości stanowią stenogramy z posiedzeń sztabu reżyserskiego, wykładów o reżyserii i praktyce scenicznej, jak również artykuły publikowane przez Kurbasa w gazetach oraz teksty jego współautorstwa, a także zredagowane relacje osób trzecich. Zostały one ułożone według dominującego tematu, tak by ułatwić polskiemu czytelnikowi poruszanie się po arcybogatej, ale również arcytrudnej, spuściźnie Łesia Kurbasa. Teksty źródłowe są opatrzone przypisami i poprzedzone wstępem autorstwa Anny Korzeniowskiej-Bihun.

Edycja Pism teatralnych Łesia Kurbasa jest książką niezwykłą z dwóch powodów. Po pierwsze opowiada o dziele, które w polskim kręgu kulturowym jest mało znane. Po drugie jest to fascynująca opowieść o procesie twórczym: polska edycja opiera się bowiem nie na zamkniętym, zbadanym i kanonicznym dziele, lecz na dorobku rozproszonym, interpretacjach niedomkniętych. Warto zauważyć, że język Kurbasa nie jest językiem jasnym, a poszczególne wywody cechuje nie zawsze przejrzysta wewnętrzna struktura i logika. Zważywszy na to, że niektóre fragmenty jego dzieła nie są klarowne, przygotowanie polskiej edycji, przedzieranie się przez gąszcz źródeł oraz tworzonej na użytek wewnętrzny terminologii musiało być żmudną pracą. […] Materiał źródłowy przysparza bowiem problemów kilku rodzajów — translatologicznych (zrozumienie i przetłumaczenie nie zawsze zrozumiałych pojęć i terminów, którymi posługiwał się artysta), edytorskich (ustalenie tekstów źródłowych, na które w czasie swych wykładów powoływał się reżyser) oraz erudycyjnych (zidentyfikowanie osób, o których wspominał). […] Redaktorka definiuje status tekstu, osadzając go w tradycji polskich edycji teatrologicznych, oprowadzając czytelnika po zestawie materiałów źródłowych. Cały aparat edytorski, w tym starannie opracowany indeks osobowy, nie tylko ułatwia orientację w tomie i poruszanie się po bogatej spuściźnie Łesia Kurbasa, lecz świadczy też o uwzględnieniu interesów polskiego odbiorcy mniej obeznanego z historią teatru ukraińskiego.

Z recenzji dr hab. Iriny Lappo

Publikacja ukazuje się w ramach serii Odzyskana awangarda, i jest finansowana w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą "Narodowy Program Rozwoju Humanistyki".

Krystyna Miłobędzka jest jedną z największych poetek piszących w języku polskim – to fakt rozpoznany, szeroko opisywany, problematyzowany. To także jedna z najważniejszych rodzimych autorek piszących dla teatru dla dzieci oraz o teatrze młodego widza.
Główny cel pracy „Skrzydła dla dzieci. Teatr poetycki Krystyny Miłobędzkiej” stanowi próba opisu teatralnej twórczości autorki „Siała baba mak”.Interesowały mnie jej teksty drukowane oraz niepublikowane materiały, które znalazłam w archiwach. Ważne były także rozmowy z osobami, które w przeszłości doświadczyły tego teatru, z realizatorami najnowszychprzedstawień oraz spotkania z samą poetką.
Całą twórczość Miłobędzkiej, dla dzieci i dla dorosłych,chciałam pokazać jako dzieło jednej wyobraźni poetyckiej. Szukałam tego, co wspólne dla zapisów publikowanychw tomikach oraz zapisach dla teatru. W tym celu, podążając za myślą samej poetki, posługiwałam się właśnie słowem „zapis” (a nie „wiersz”lub „dramat”).
Moim celem była także uważna lektura poszczególnych tekstów, by opisać ich język oraz sposób konstruowania – zmyślą o scenie i o dziecku jako odbiorcy. Przekonanie o jedności wyobraźni poetyckiej, która w tym przypadku odpoczątku, od debiutanckich „Anaglifów”, jest także wyobraźnią teatralną, potwierdzam analizą esejów iwypowiedzi autorki o teatrze i o poezji.
Spróbowałam uchwycić całościowy pomysł na teatr poetycki, jaki zaproponowała Miłobędzka. Dotyczy to poszczególnych tekstów, gier słownych dla teatru, ale także sposobu myślenia o teatrze dla dzieci, o widzu i o aktywności jego wyobraźni.
Spostrzeżenia te są bliskie dzisiejszym przemyśleniom i praktyce związanej z pedagogiką teatru, co spróbowałam pokazać w podsumowaniu.

Joanna Żygowska

Wiesław Michnikowski należy do czołowych postaci polskiego kabaretu i estrady. Całe pokolenia zachwycały się jego piosenkami z Kabaretu Starszych Panów. „Addio, pomidory”, „Mija mi” i „Wesołe jest życie staruszka” czy wreszcie niezapomniany skecz „Sęk” w wykonaniu z Edwardem Dziewońskim. Młodzi bezbłędnie rozpoznają jego głos jako Papę Smerfa. Unikający wywiadów i przez ostatnie lata wycofany z życia zawodowego i towarzyskiego, teraz w szczerej rozmowie ze swoim synem, Marcinem. Od przedwojennej Warszawy, przez wspomnienia z aktorskiej garderoby, aż po ostatnie lata. A jeśli do tego dodać ujmujący uśmiech i diabelnie złośliwy dowcip? Proszę Państwa, przed Wami Wiesław Michnikowski!

Tworzący książkę zbiór wypowiedzi o polskim teatrze lat 70.i dramacie lat 80., w innej postaci już wcześniej publikowanych, został skomponowany w sposób tak przemyślany i konsekwentny, że kompozycja tomu współdecyduje o znaczeniach całej pracy. Nie tylko bowiem wyznacza pole obserwacji autora, mieszczące się pomiędzy teatrem śmierci a śmiercią teatru, ale także pozwala wydobyć rzecz najważniejszą — diagnozę kondycji teatru (i rzeczywistości) schyłku XX wieku.
Z krakowskiego punktu obserwacyjnego ujawniają się trzy podstawowe właściwości naszego życia teatralnego. Dwie z nich uderzają na pierwszy rzut oka: to dominacja przestrzeni międzytekstowej, w której toczy się wszechogarniający dialog dramatów i spektakli oraz zabsolutyzowanie awangardowego nakazu wolności tworzenia, usprawiedliwiającego wszelkie działania artystyczne. Nie dziwi więc, że śmierć Kantora, ostatniego wcielenia prawdziwego awangardzisty, symbolicznie zamyka historię teatru nie tylko lat 70. i 80., ale i całej, napiętnowanej wymogiem awangardowości współczesnej formacji kulturowej, wziętej w „nawias” przez dwóch wielkich twórców krakowskich: Wyspiańskiego i Kantora.
Ostatnia, trzecia cecha naszego życia teatralnego, kształtowanego przez mijającą na naszych oczach formację, to przeczucie a następnie wiedza o tym, że ludzki dramat został w XX wieku zmiażdżony przez nie-ludzką (zatem i nie-boską) formę, będącą wieloodmianową postacią śmierci.
To najważniejszy problem tej doskonałej książki, w której sztuka teatru mówi głosem Kasandry — nigdy, jak wiadomo, niewysłuchanej.
                      
 z recenzji profesor Dobrochny Ratajczakowej


Krzysztof Pleśniarowicz: profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i kierownik Katedry Kultury Współczesnej UJ, współtwórca Instytutu Kultury UJ. W latach 1994-2000 dyrektor Cricoteki, Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora, w latach 2008-2016 prodziekan Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Od 5 XI 1977 do 13 XII 1981 recenzent teatralny „Dziennika Polskiego”.
Autor m. in. książek: Teatr Śmierci Tadeusza Kantora (1990); Kantor. Artysta końca wieku (1997); Dylemat jedynego wyjścia. Absurd w dramacie u schyłku realnego socjalizmu (2000); The Dead Memory Machine. Tadeusz Kantor’s Theatre of Death (2004); Pogodzić Mrożka z Grottgerem. Ostatnie chwile przed Dwustuleciem Sceny Narodowej w Krakowie (2005); A Halott Emlékek Gépezete. Tadeusz Kantor Halálalszínháza (2007); Kantor (2018); Przestrzenie deziluzji. Dwudziestowieczne modele dzieła teatralnego (2020), Wschodni dramat absurdu u schyłku sowieckiego bloku (2021). Edytor pism Maurice’a Maeterlincka, Tadeusza Kantora i Jerzego Pleśniarowicza.