Od tragedii do farsy czyli jak historia się powtarza

Jerzy Giedroyc miał dwie pasje – politykę i historię. Przez ponad pół wieku konsekwentnie realizował własną politykę historyczną. Jego działalność w tym zakresie zmierzała do gruntownej rewizji historycznego imaginarium Polaków. W najogólniejszym sensie, dążenie to wyrastało z doświadczeń II Rzeczypospolitej i bolesnej lekcji II wojny światowej. Społeczną funkcję wiedzy o przeszłości Jerzy Giedroyc rozumiał jako krytyczny, wielogłosowy i wolny od wszelkich tematów tabu namysł nad przeszłością Polski, jej relacjami z sąsiadami oraz miejscem w Europie. Chciał, aby była to refleksja wolna od wszelkich „fanatyzmów narodowych, klasowych, rasowych, religijnych, obyczajowych”.
Prezentowana Czytelnikowi trzytomowa edycja korespondencji Jerzego Giedroycia z badaczami przeszłości i jej bohaterami została przygotowana w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Jerzy Giedroyc, historycy i świadkowie historii”. Składające się na nią listy z zasobu Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu nie były dotychczas publikowane. Zawierają nie tylko mniej lub bardziej poufne glosy do historiograficznych debat toczonych na łamach „Kultury” i „Zeszytów Historycznych”, zaprezentowanych przez edytorów w tomie W poszukiwaniu innej historii. Antologia tekstów opublikowanych na łamach periodyków Instytutu Literackiego w Paryżu (WUŁ, 2015). Odnaleźć w nich można również wiele nieznanych, a nawet sensacyjnych informacji o działalności krajowych i emigracyjnych placówek naukowych, warunkach życia i specyfice pracy dziejopisarzy oraz świadków historii, wreszcie o kulisach wydarzeń politycznych, społecznych i kulturalnych, których jedni i drudzy byli uczestnikami.

„Studia Politicae Uniwersitatis Silesiensis” od prezentowanego tomu 18 są oficjalnie czasopismem o charakterze półrocznika. Jednak, jak zawsze, teksty – będące efektem badawczych prac politologów z katowickiego ośrodka naukowego i przedstawicieli innych krajowych jednostek naukowo-badawczych stanowią zawartość periodyku firmowanego przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego – pomieszczono w działach tematycznych. Tym razem są to: „Myśl polityczna”, „Systemy polityczne”, „Polityki publiczne”, „Stosunki międzynarodowe”, „Komunikowanie społeczne”, „Recenzje i omówienia”.
W pierwszym z działów znalazły się dwa teksty: Lucjana Wrońskiego „Pamięć o początkach ustanowienia ładu politycznego a jego prawomocność” oraz Małgorzaty Zarębskiej „Nowożytność i chaos współczesności. Koncepcja »nowej nauki polityki« w ujęciu Erica Voegelina”.
W dziale drugim pomieszczono cztery teksty: Sebastiana Kubasa „Legitymizacja i alternacja władzy na Węgrzech”, Roberta Rajczyka „Prawno-instytucjonalny wymiar podmiotowości politycznej mniejszości etnicznych w Republice Kosowa”, Bartłomieja H. Toszka „Anglicanorum Coetibus jako instrument restytucji wpływów Kościoła katolickiego w Anglii i Walii” oraz Dominika Szczepańskiego „The course of competition and political consequences of the municipal elections in Rzeszów in 2014”.
Dział „Polityki publiczne” zawiera tylko jeden artykuł Natalii Stępień-Lampy „Główne zmiany w oświacie w pierwszym roku rządów Prawa i Sprawiedliwości”.
W kolejnym dziale – o stosunkach międzynarodowych – znajdujemy opracowania Anny Czyż „Państwa Grupy Wyszehradzkiej wobec kryzysu migracyjnego” i Mirona Lakomego „Cyber-jihad comme une menace pour la sécurité des États”. Swoje teksty publikują też Marian Mencel „Japonia w polityce bezpieczeństwa ChRL” oraz Tomasz Okraska „Spór terytorialny o Archipelag Spratly na Morzu Południowochińskim – wybrane aspekty”.
Aspekty komunikowania społecznego w kolejnym dziale przybliżają Katarzyna Brzoza „Mężczyzna w wirtualnym świecie. Polskie portale internetowe dla mężczyzn” i Monika Kornacka-Grzonka „Lokalne portale internetowe – przyszłość komunikowania medialnego na poziomie lokalnym”.
Tom zamyka recenzja książki Andrzeja Kubki „Modele demokracji w Skandynawii”, dokonana przez Roberta Radka.

Każda rocznica związana z procesem zmian systemowych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej jest doskonałą okazją do zbilansowania przekształceń demokratycznych i oszacowania naszych perspektyw. Badaczy niepokoją jednak braki terminologiczne, a właściwie ich bogactwo. Definicji transformacji jest bowiem prawie tyle, ilu jest tranzytologów. Mało też ukazało się dotychczas publikacji naukowych dotyczących tendencji odwrotnych lub ograniczających demokratyzację, które bezsprzecznie mają miejsce w krajach posocjalistycznych. Odwracamy od nich wzrok, łudząc się, że zmiany konstytucyjne, instytucjonalne i wolny rynek rozwiążą wszelkie nasze problemy. Uproszczenia powodują, że wciąż trwa spór o początek transformacji i jej zakończenie. Autorzy starają się część tych „białych plam” uzupełnić. Waga tego problemu jest wszak o tyle duża, bowiem proces transformacji jest wciąż niedokończony. W pracy poruszane są tematy badawcze: Demokracja, jako forma sprawowania władzy – zarys problematyki (Kuba Przewoźnik); Stan demokracji samorządowej w Polsce. Jej stan i perspektywy (Marek Barański); Ewaluacja samorządu lokalnego w Polsce w okresie transformacji (Mariusz Dyduch); Koalicja wyborcza jako platforma gwarantująca sukcesy wyborcze na przykładzie wyborów parlamentarnych w latach 1991–2011 w Polsce (Marek Tyrał); Program Rozwoju Subregionu Południowego na lata 2007–2013 jako narzędzie prowadzenia polityki rozwoju w województwie śląskim (Magdalena Goryczko); Kształtowanie się kategorii rodzin partyjnych w Czechach, Polsce, Słowacji i Węgrzech w perspektywie 25 lat demokratyzacji (Sebastian Kubas); 25 lat procesu transformacji samorządu lokalnego w Federacji Rosyjskiej (Barbara Porębska-Maciołek); Geneza i postęp partii politycznych na Ukrainie oraz Polsce: od eksperymentu komunistycznego do okresu reform demokratycznych (Natalia Rudakiewicz); Ukraińska droga do demokracji. Pierwsza dekada budowy niepodległej Ukrainy (Dawid Kania); Próby rozwiązania kryzysu kosowskiego przez mocarstwa zachodnie i Rosję w okresie tranzycji Republiki Serbii w latach 1998–1999 (Jerzy Wiśniewski); Badania i analizy o transformacji. Problematyka środkowo i wschodnioeuropejska wybranych francuskich think tanków (Mateusz Hudzikowski). Publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Podzielona jest na dwie części: w pierwszej jest mowa o nowym systemie politycznym w Polsce, a w drugiej o zmianach systemowych w europejskich krajach posocjalistycznych. Może być ona interesująca dla szerokiego spektrum odbiorców, zwłaszcza studentów nauk społecznych, polityków, samorządowców, dziennikarzy.

Wybory stanowią istotę demokracji amerykańskiej. Choć w omówieniach amerykańskiego systemu politycznego najczęściej wskazuje się takie elementy ustrojowe jak trójpodział władzy czy zasada kontroli i równowagi, to specyficzną cechę demokracji stanowi powszechność elekcji. Liczba wybieralnych funkcji i stanowisk w Stanach Zjednoczonych przekracza 519 tysięcy - od prezydenta USA aż po hycla w stanie Vermont. Amerykanie uważają wybory za istotę życia politycznego kraju i najbardziej widoczny przejaw zasady,że władzę sprawuje się skutecznie jedynie za zgodą obywateli. Z tego powodu wybory 2020r. będą miały podstawowe znaczenie dla dalszych losów państwa amerykańskiego i jego relacji z obywatelami. Ktokolwiek zasiądzie w Białym Domu, musi odnieść sukces w sposób niebudzący zastrzeżeń i niedający asumptu do podważania wyników elekcji.

Tytułowy problem recenzowanej monografii nabiera szczególnego znaczenia – zarówno naukowego jak i praktycznego. Wynika to z dynamiki przemian w stosunkach międzynarodowych opisywanego obszaru oraz eskalacji trwających sporów i konfliktów mających wymiar ponadregionalny. (…) Autorzy tej niewątpliwie wartościowej pracy, poświęcili uwagę przede wszystkim analizie interdyscyplinarnej bezpieczeństwa Azji, zwłaszcza w ujęciu regionalnym. (…)

Praca wnosi nowe, istotne wartości do analiz bezpieczeństwa Azji. Można dostrzec walory metodologiczne i merytoryczne istotne z punktu widzenia nauk o bezpieczeństwie.
Z recenzji wydawniczej prof WAT dr. hab. Jerzego Zalewskiego
Praca poświęcona jest wybranym, aktualnym problemom bezpieczeństwa Azji, postrzeganego z perspektywy zarówno narodowej jak i międzynarodowej. (…) Nadrzędność bezpieczeństwa nad innymi dziedzinami życia i funkcjonowania państw, jest dość szczególna – bowiem jest wartością, której osiągnięcie stanowi powinność elementarną, stojącą ponad różnorakimi ekonomicznymi, historycznymi i kulturowymi przejawami aktywności społecznej. Autorzy tej niewątpliwie wartościowej pracy, uwagę swoją poświęcili różnym aspektom bezpieczeństwa Azji, akcentując wymiar polityczny, militarny, ekonomiczny i ekologiczny.
Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Józefa Tymanowskiego

Książka adresowana do każdego Czytelnika, jego rodziny oraz bliskich, porusza bowiem problematykę bezpieczeństwa, które jest jedną z podstawowych, egzystencjalnych i fundamentalnych wartości i potrzeb każdego człowieka, bez którego nie jest możliwe spokojne i godne życie w realiach XXI wieku. Problematyka niniejszej monografii obejmuje obszar bezpieczeństwa społecznego, pod pojęciem którego najogólniej rozumie się ochronę egzystencjalnych podstaw
życia ludzi, zapewnienie możliwości zaspokajania indywidualnych potrzeb (materialnych i duchowych) realizację aspiracji życiowych przez tworzenie warunków do pracy i nauki, ochronę zdrowia oraz gwarancje emerytalne.