Ogrody szczęścia

Nowe, odświeżone wydanie kultowej książki Jamie Sams, w przekładzie Marii Eli Ziemkiewicz.

Tym razem w twardej, solidnej oprawie, z większym fontem, o który prosiło wiele czytelniczek, oraz tasiemką-zakładką.

W obecnych czasach przemian na Ziemi istnieje wielka potrzeba sięgnięcia do korzeni, do mądrości przodków, do czegoś stabilnego.

Jamie Sams pobierała nauki u Starszyzny różnych Narodów Rdzennych mieszkańców Ameryki. Swoje wieloletnie doświadczenie przekazała w formie książki, która może stać się towarzyszką życia, przewodniczką uzdrowienia i rozwoju osobistego. Wypełniona jest mądrością i naukami, które przez setki pokoleń przekazywane były w tradycji ustnej.

13 Pierwotnych Matek Klanowych to książka lecząca duszę, gdyż słowa, które czytamy, i obrazy, które one w nas wywołują, docierają prosto w głąb naszej istoty, karmiąc duszę spragnioną poezji, piękna, kreatywności, miłości i świętości – siebie i świata, który nas otacza i przenika.

Autor opowiada w książce o zjawisku w Polsce mało znanym: nowojorskim kinie undergroundowym od połowy lat pięćdziesiątych do końca wieku, analizując je przez pryzmat transgresji – „manifestacji wolności człowieka”. Wkracza na obszar wypowiedzi artystycznych, które nie znają granic, tabu, świętości, nie stronią od przemocy czy seksu.

Genius loci tej książki to Nowy Jork, który po czasach ekonomicznej prosperity zaczął w latach sześćdziesiątych XX wieku podupadać, by w latach siedemdziesiątych stać się ekonomicznym i społecznym bankrutem. Jego codziennością były „morderstwa, handel narkotykami, prostytucja, gwałty, napady, rozboje, przemoc wobec dzieci, korupcja i bieda”. W tej atmosferze i w tej rzeczywistości rodziły się bezkompromisowe zjawiska artystyczne.Anioły nie znają wstydu. Transgresja w kinie Nowego Jorku to opowieść o ludziach, których twórczość kwestionowała porządek tego świata, o artystach, filmowcach, buntownikach z nurtu nowojorskiej kontrkultury i kinowego undergroundu (Kenneth Anger, Jonas Mekas, Jack Smith, Andy Warhol, Barbara Rubin, Carolee Schneemann), no wave cinema (Amos Poe, Eric Mitchell, James Nares, Vivienne Dick, Beth B.), partyzanckiej telewizji (RainDance Corporation) i kina transgresji (Nick Zedd, Richard Kern, David Wojnarowicz, Tommy Turner, Lydia Lunch, Tessa Hughes-Freeland, Casandra Stark).

Marcin Borchardt – reżyser, scenarzysta, filmoznawca, doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie nauk o sztuce. Wykładowca Gdyńskiej Szkoły Filmowej i Uniwersytetu Gdańskiego. Autor monografii Awangarda muzyki końca XX wieku. Przewodnik dla początkujących (2014), filmów dokumentalnych (między innymi Beksińscy. Album wideofoniczny, 2017), reklam, wideoklipów, programów telewizyjnych. Członek Polskiej Akademii Filmowej (PAF) i Europejskiej Akademii Filmowej (EFA).

Czy cywilizacja zachodnia, do której wszak należymy, już upadła? A jeśli tak, to czy będzie w stanie się podnieść i pod jakimi warunkami? Pytania te nurtują wielu ludzi, także wybitnego intelektualistę i świetnego pisarza prof. Wojciecha Roszkowskiego. Autor rozważał je już w skrzącym się imponującą erudycją dziele „Roztrzaskane lustro”, które stało się bestsellerem ubiegłego roku. „Bunt barbarzyńców” jest swoistą kontynuacją tamtej książki, choć został zupełnie inaczej skonstruowany.
Dalszy ciąg rozmyślań nad schyłkiem naszej cywilizacji ujęty został tym razem w formie 105 pytań i odpowiedzi. Odpowiedzi zwięzłych, niebywale logicznych, nieraz nawet ironicznych. Ironia to zresztą i tak łagodna forma krytyki głupoty tego świata, i to niestety głupoty dość powszechnie akceptowanej za sprawą przede wszystkim mediów tzw. głównego nurtu. Za promowaniem głupoty, albo też i dewiacji, kryje się dziś jakże często wielki biznes.
Ludzie coraz częściej czują, że dzieje się coś niedobrego, i stawiają sobie natarczywe pytanie: dokąd zmierzamy?! Zauważają symptomy rozpadu, ale nie zawsze dostrzegają przyczyny zła. Są też jednak i tacy, a jest ich niestety większość, którzy niczym lemingi staczają się w wytyczaną przez mainstream przepaść bezmyślności. Czyż jednak chaos, bezprawie i pogarda wobec Dekalogu mogą służyć jako napęd rozwoju? Mamy do czynienia, jak niegdyś cywilizacja starożytnego Rzymu, z buntem barbarzyńców, ale też z narodzinami neopogaństwa, obalaniem autorytetów i wartości, które utrzymują wspólnotę w ładzie.
„Współczesny człowiek Zachodu – pisze w ‘Buncie barbarzyńców’ prof. Wojciech Roszkowski – zbyt często unika rozważania pytań, na które nie ma łatwych odpowiedzi, lub szuka odpowiedzi zbyt łatwych, żeby były prawdziwe. Pytania i odpowiedzi, które znalazły się w tej książce, powinny zainteresować ludzi choćby powierzchownie zatroskanych o przyszłość, swoją i swojej wspólnoty. Ktoś, kto spędza większość wolnego czasu wpatrzony w ekranik swojego telefonu, czytając jedynie uwagi swoich znajomych o swoich znajomych, albo w inny sposób ‘zabija czas’, czyli zabija siebie, może najwyżej zapytać: ‘ale o co chodzi?’. Przeczyta – to się dowie”.
Ostatnie zdanie to najlepsze podsumowanie tej książki, którą czyta się jednym tchem. Prof. Wojciech Roszkowski po raz wtóry wyciąga – być może nawet już ze zgliszczy – bolesne odłamki „roztrzaskanego lustra”. Jego zdaniem czas jeszcze, byśmy zawrócili z drogi destrukcji. Autor nie mówi, ile jeszcze tego czasu mamy, nikt z nas tego dokładnie nie wie. Jedno jest raczej pewne – niewiele.

Marcel Granet (1884-1940) - francuski religioznawca, socjolog i etnograf, twórca Instytutu Sinologicznego na paryskiej Sorbonie. Jego Cywilizacja chińska do dnia dzisiejszego uważana jest za jedną z najwybitniejszych analiz chińskiej kultury i społeczeństwa.Granet zajmuje się w niej cywilizacją chińską od samych jej początków aż po dynastię Han (czyli do momentu, w którym ta cywilizacja ostatecznie się ukształtowała). Metodę badawczą Graneta, zbliżoną do dzieł strukturalisty Claude'a Levi-Straussa ukształtował w dużej mierze Emile Durkheim, jeden z klasyków socjologii i pośrednio nauczyciel autora. H. Berr charakteryzuje ją następująco: uprawiał on w tekstach wykopaliska psychologiczne, co umożliwiło wydobycie pouczających przejawów życia społecznego i myśli zbiorowej. Pierwsza część Cywilizacji chińskiej poświęcona jest historii politycznej Chin od czasów najdawniejszych aż do początku naszej ery (do ok. III wieku) czyli do ustanowienia jedności chińskiego Cesarstwa. W części drugiej zajmuje się Granet społeczeństwem chińskim omawiając zarówno życie ludu na wsiach, tworzenie się feudalnych okręgów, jak i życie tworzących się miast, zwłaszcza na początku epoki Cesarstwa.

Uparte, niekiedy rozpaczliwe poszukiwanie formy. Tęsknota za bezpiecznym zestawem słów, za „formułą”, która choć na chwilę zatrzymałaby nieustanny potok mowy, znaków i obrazów. Nowe próby, wynalazki, pomysły, do utraty sił, do utraty tchu, do końca. Niektórzy się domyślają, że tego marzenia nie da się zrealizować, że to tylko mrzonka, majak, niebezpieczna ułuda. Niebezpieczna, gdyż grozi ostateczną utratą poczucia rzeczywistości, pogrążeniem się w oparach mitu, w odmętach wyobraźni. Mimo to brną w te próżne rejony, wyruszają w podróże bez powrotu. Czy tak zwana rzeczywistość oferuje coś lepszego? Inni znowu obnażają jałowość tych prób, pokazują, że szukać należy inaczej i gdzie indziej. Choć i tak się nie znajdzie. Forma zawsze się wymyka, wyślizguje, wypada z rąk i wychodzi z kadru. Mniej więcej tak mogłaby wyglądać opowieść o tym, co zwykliśmy nazywać nowoczesnością. Roussel, Bataille, Deleuze, Barthes, Rainer – między innymi to o nich jest ta opowieść.
Wydawnictwo Przypis Łódź 2021 r.

O awangardowym podejściu Redaktorów tomu do kwestii dziedzictwa świadczy podjęcie próby pokazania go w momencie skomplikowanych przemian, w siatce napięć i relacji ledwo uchwytnych, kształtujących je i odkształcających. Docenić należy przyjęcie współczesnego szerokiego rozumienia dziedzictwa, na które składają się dziedzictwo materialne, niematerialne i naturalne. Niniejszy tom pozytywnie wyróżnia założenie, iż nie można analizować zjawisk dziedzictwa bez szerokiego kontekstu badawczego i bez oparcia w metodologii różnych dyscyplin. Ważną kategorią badawczą jest pograniczność wraz z płynnością pograniczy, obok bezpieczeństwa kulturowego, turystyki kulturowej historycznej, archeologicznej, kulinarnej oraz eventowej. W optyce heritologa pozostawać muszą również mechanizmy konstruowania świadomości historycznej, kwestie tożsamości europejskiej, narodowej, regionalnej, lokalnej czy wieloaspektowość procesów rewitalizacji i reinterpretacji dziedzictwa, ze szczególnym wyczuleniem na polityki kulturalne (od lokalnych instytucji i włodarzy po Unię Europejską i UNESCO), które należy postrzegać jako metody zarządzania pamięcią.

Twórcy tomu odważnie przypominają rzecz niepopularną – że dziedzictwo też przysparza cierpień. Zgodnie z koncepcją UNESCO należy promować różnorodność kulturową, skupiając się na tym, co jednoczy, buduje pokój, daje przestrzeń porozumienia – Redaktorzy we Wstępie ujęli to inaczej: dziedzictwo wszak „budzi często uczucie rozdarcia, ponieważ jest bolesne, wywołuje emocje i reakcje wstydu, upokorzenia, goryczy i rozdrażnienia”. Jest też druga strona medalu: dziedzictwo bywa przedmiotem działań negatywnych i wówczas – mówiąc metaforycznie – niejako „cierpi”: „dziedzictwo kulturowe, wciągane w skomplikowane procesy historyczne i społeczno-polityczne, podlegające również mitologizacji i ideologizacji ze strony rozmaitych organizacji, formalnych i nieformalnych grup lub indywidualności, wyrywane jest często z kontekstu i dzielone między nowych interesariuszy”.
Z recenzji dr hab. Katarzyny Smyk, prof. UMSC