Orozjusz i jego źródła Wybrane zagadnienia

Henri-Irénée Marrou (1904–1977), francuski starożytnik, od 1945 roku profesor Sorbony, jest znany głównie z tego imponującego dzieła wydanego w 1948 roku. Stanowi ono opis starożytnego wychowania w ciągu piętnastu wieków: od X wieku p.n.e. po V wiek n.e. Przez „wychowanie” rozumie się tu przede wszystkim edukację, choć zdaniem autora pojawiła się ona dopiero w momencie, gdy „kultura wojownika” przeszła w „kulturę skryby”, kulturę pisma, a „wychowanie” oparte na ideale tężyzny fizycznej przybrało formę kształtowania umiejętności intelektualnych.
Ten półtoratysiącletni okres zaczął się i zakończył „wiekami ciemnymi”, okresami bez księgi: najpierw w Grecji przedhomeryckiej, a potem w chrześcijańskiej Europie po upadku starożytnego Rzymu. Dopiero w czasach karolińskich następuje odrodzenie edukacji, wtedy już chrześcijańskiej. Eksponując przede wszystkim okres edukacji hellenistycznej, Marrou szczegółowo opisuje sposób kształcenia szkolnego, metody pracy nauczycieli poszczególnych dyscyplin: nauki pisania, matematyki, muzyki, retoryki, a także, nauczanej w coraz mniejszym stopniu, kultury fizycznej. Mimo szczegółowości nadzwyczaj żywa i jasna narracja pozwala wczuć się w epokę, rozpoznać jej „puls”, który autor odnajduje z nieomylną intuicją. Polityczne przesłanie książki, jako że powstawała ona po części w czasie II wojny światowej, głosi, że mimo barbarzyńskich faz historii współczesny człowiek pozostaje dziedzicem starożytnego klasycyzmu.

Respektując przyjęty podział historii starożytnej Grecji na okresy: archaiczny, klasyczny i hellenistyczny, [autor] w każdym z nich skupia uwagę na wybranych przypadkach, które jego zdaniem najwyraziściej, a niekiedy w sposób skrajny, reprezentują proces „upiśmienniania” społeczeństwa greckiego.
Autor ze swobodą posługuje się ustaleniami i narzędziami filologii klasycznej, historii kultury, teorii mediów kulturowych, antropologii, filozofi i i literaturoznawstwa, respektując miary i wagi każdej dyscypliny, ale jednocześnie z równą swobodą przekraczając dzielące je granice. [...] stawia sobie zadanie zbadania procesu wykształcania się kluczowych narzędzi poznawczych zachodniej kultury intelektualnej z perspektywy finalnego etapu tego procesu, etapu zaawansowanej piśmienności. [...] jednym z [...] owoców jest daleko idąca rewizja obrazu osiągnięć kulturowych Greków i ich przesłanek tkwiących w złożonym procesie rozwoju starożytnej piśmienności.
Z recenzji Grzegorza Godlewskiego

Zaskakująca, napisana ze swadą historia starożytnego Rzymu.

SPQR to skrót, którym Rzymianie określali swoje państwo: Senatus PopulusQue Romanus (senat i lud rzymski). Starożytny Rzym w dalszym ciągu definiuje nasze wyobrażenia o świecie i o nas samych, od szczytnych teorii po wulgarne żarty. Stanowi fundament zachodniej kultury i polityki.

SPQR to świeże spojrzenie na rzymską historię. Mary Beard, zaliczana do czołowych filologów klasycznych na świecie, zgłębia nie tylko, w jaki sposób niewiele znacząca italska wioska zdołała podporządkować sobie olbrzymie terytoria na trzech kontynentach, ale też – co sami Rzymianie myśleli o sobie i swych dokonaniach i dlaczego wciąż są dla nas ważni. Autorka w niniejszej opowieści, zakończonej na roku 212, kiedy to cesarz Karakalla obdarował wszystkich wolnych mieszkańców imperium obywatelstwem rzymskim, ukazuje sylwetki Rzymian słynnych i zapomnianych rzuca nowe światło na podstawy rzymskiej kultury, od niewolnictwa po kwestię bieżącej wody, w szerszym kontekście imperium analizując tak ważne i dziś zagadnienia, jak demokracja, spory religijne, migracje, mobilność społeczna i wyzysk.

Dzieło angielskiego autora prezentujące dziedzictwo rzymskiego imperium teraz w trzytomowym wydaniu! Książka – owoc pracy i przemyśleń wszechstronnego erudyty, który swobodnie porusza się wśród dorobku samych Rzymian, jak i w kręgu ich przeciwników – napisana w wieku XVIII, zapoczątkowała obfite badania nad Rzymem, które przez kolejne lata owocowały plejadą autorów i książek, a jednak przez dwa i pół wieku wznawiano pracę Gibbona w kilkunastu językach i w wielu krajach – zawsze z sukcesem. W Polsce wydajemy go już po raz kolejny.

Prezentowana książka nie stanowi studium prozopograficznego, poświęconego wszystkim znanym wodzom działającym za czasów cesarzy Zenona i Anastazjusza. Jej cel jest zdecydowanie skromniejszy – ukazanie Czytelnikowi, nie tylko profesjonaliście , sylwetek piętnastu dowódców bizantyńskich z lat 474–518, którzy z różnych względów przyciągnęli uwagę jej autorów.
Publikacja składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono armię bizantyńską, której oddziałami dowodzili omawiani bohaterowie tej książki. W drugiej, w ogólnym zarysie, scharakteryzowani zostali przeciwnicy, z którymi się oni potykali, a więc Persowie, Goci i Izauryjczycy. Wreszcie część trzecią poświęcono tytułowym wodzom. Na ile pozwoliła na to baza źródłowa, opisano ich pochodzenie, wykształcenie, karierę (wojskową, cywilną), wizerunek w źródłach, rodzinę, ocenę dokonań w sferze militarnej.
*
W pracy jest wiele propozycji nowego spojrzenia na badany materiał. Autorzy nie unikają polemiki ze współczesnymi badaczami, a ich postulaty są najczęściej przekonujące.
Z recenzji prof. Rafała Kosińskiego
Uniwersytet w Białymstoku
Poczynione w wyniku przeprowadzonych badań ustalenia zostały przedstawione profesjonalnie, a przy tym w formie „przystępnej” dla szerszego grona odbiorców.
Z recenzji prof. Ireneusza Milewskiego
Uniwersytet Gdański

Teby są wyraźnie przedzielone Nilem – żywi zajmują wschodni brzeg, a martwi zachodni. W małym, czteropokojowym domu o powierzchni 40 metrów kwadratowych żyje nawet 12 osób. Mało tego – większość osób ma w domu jeszcze osobną kaplicę. Wybór różnych rodzajów chleba jest niemal tak bogaty, jak współcześnie. Kobiety, mężczyźni, królowe i bogowie w Egipcie używają na co dzień wielu kosmetyków.

Starożytny Egipt fascynuje od wielu lat. Nie tylko za sprawą monumentalnych piramid, ale również dzięki swoim hieroglifom. Dzięki tej książce dowiecie się jak wyglądało życie zwykłych ludzi w starożytnym Egipcie. Dowiecie się nie tylko tego, w co byśmy wierzyli, ale też gdzie zrobilibyśmy zakupy, co moglibyśmy zjeść, na co moglibyśmy zachorować i jak chowalibyśmy zmarłego.

Wspaniała podróż w czasie!