Planowanie krajobrazu Berlina

Adrichalim (hebr. Architekci) – publikacja zbiorowa pod redakcją Bogny Świątkowskiej – to mały leksykon żydowskich architektów, którzy w XX wieku wyjechali z terenów polskich i stali się ikonicznymi postaciami architektury izraelskiej.

„Mimo różnych dróg życiowych wspólnym rysem charakteryzującym tych twórców był zamiar sformułowania nowego języka architektury, nowoczesnego i międzynarodowego, który nie tylko byłby środkiem wyrazu odrodzenia społeczeństwa izraelskiego, ale także oddawałby stabilność i kreatywność – zasady, którym ci młodzi ludzie hołdowali. (…) Trafiła im się przy tym niepowtarzalna okazja: mogli bez skrępowania formułować radykalny, współczesny formalny język architektoniczny i przestrzenny, którym chciało posługiwać się nowe państwo” – pisze architekt i dziennikarz Michael Jacobson w otwierającym książkę eseju Pionierzy, budowniczowie, wizjonerzy.

Adrichalim jest pierwszą zwartą prezentacją imponującego dorobku izraelskich projektantów przygotowaną z myślą o polskim czytelniku.

O autorach
Bogna Świątkowska – pomysłodawczyni, fundatorka i prezeska zarządu Fundacji Bęc Zmiana, z którą zrealizowała kilkadziesiąt projektów poświęconych przestrzeni publicznej, architekturze i projektowaniu, a także konkursów adresowanych do architektów i projektantów młodego pokolenia. Inicjatorka i wydawca „NN6T”. Naczelna pierwszego popkulturalnego miesięcznika „Machina” (1998-2001), autorka licznych tekstów, wywiadów, programów radiowych i telewizyjnych poświęconych współczesnej kulturze popularnej. Członkini Zespołu ds. Polityk Lokalnych przy Narodowym Centrum Kultury, a także Rady Architektury i Przestrzeni Publicznej Warszawy.

Biogramy architektów oraz rysunki ilustrujące leksykon przygotował zespół składający się ze studentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (Franciszek Morka, Iwona Pawlak, Urszula Prokop, Zuzanna Rosińska, Jan Sienkiewicz), Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Igor Bloch, Anna Łyszcz).

Ta książka powstała ze złości – pisze autorka we wstępie, złości na to, że kobietom jest w tym zawodzie trudniej, są mniej doceniane i rzadziej nagradzane. I to nie dlatego, że są niewystarczająco dobre.
Ale też z potrzeby pokazania kobiecych wzorców w branży architektonicznej i tego, że jest wiele architektek, urbanistek i związanych z kreowaniem środowiska architektonicznego ekspertek, zasługujących na to, by świat zobaczył ich osiągnięcia. Z ambicją sfeminizowania dyskursu architektonicznego i otwarcia go dla kobiet. Dziewiętnaście rozmów z 24 kobietami autorka podzieliła na cztery główne części: Miasta, gdzie prezentuje urbanistki, ale też zamieszcza rozmowę z socjolożką, Budynki – gdzie rozmawia z kobietami, które na co dzień zajmują się projektowaniem architektonicznym, w części trzeciej Obok - przedstawia bohaterki, które nie mieszczą się w prostym podziale na architekturę i urbanistykę i które mają w ramach architektury bardzo konkretne, wykraczające poza standard, zainteresowania i wreszcie część czwarta Słowa to rozmowy z architektkami, które rzeczywistość kształtują raczej za pomocą zdań, badań i edukacji niż samodzielnie wykonywanych projektów.

Autorka przedstawia przemiany architektoniczne i przestrzenne kompleksów uniwersyteckich w Europie i Ameryce Północnej, począwszy od wieków średnich, kiedy kształtujące się wówczas uczelnie sięgały głównie po wzorce monastyczne, po połowę wieku XIX, gdy architektura uniwersytecka stała się ucieleśnieniem porządku politycznego wprowadzonego po wojnach napoleońskich i wyrazem ambicji nowych państw narodowych. Prezentuje najważniejsze obiekty i zespoły architektoniczne oraz opisuje złożone przemiany kulturowe stojące za zmieniającym się kształtem gmachów uniwersyteckich.

******

Architecture and Spatial Planning of Universities from the Middle Ages to the Mid-19th Century

The author presents architectural and spatial changes of university complexes in Europe and North America, from the Middle Ages, when colleges used mainly monastic designs, until the mid-19th century, when university architecture became an embodiment of the political order introduced after the Napoleonic wars and the ambition of new national states. She shows the most important buildings and architectural complexes and describes major cultural transformations leading to the changes in the form of college buildings.

„Gdy podziwiamy panoramę pięknego miasta, uderza nas często wspaniała spójność tej całości, jej forma i funkcja, materiały, symbolika i kolory. Z drugiej zaś strony, nic nie jest bardziej męczące niż brzydota; przed jej niszczącym działaniem trudno się uchronić. Pojedynczy piękny budynek nie jest w stanie upiększyć ponurego osiedla, lecz wystarczy jeden budynek brzydki, aby zniszczyć ducha najwspanialszego miasta” – pisze Léon Krier w swojej pracy zatytułowanej „Architektura. Wybór czy przeznaczenie”. Jeden z najwybitniejszych światowych architektów i teoretyków architektury podsumował w niej niemal 30 lat swoich studiów nad architekturą. Jest to nie tylko niezwykle przenikliwa krytyka modernizmu w architekturze, ale i próba wskazania realnej alternatywy, która de facto już od co najmniej dziesięciu lat istnieje w budownictwie europejskim i północnoamerykańskim. Krier, podobnie jak Karl Popper, uważa, że postęp dokonuje się poprzez rozwiązywanie doraźnych problemów metodą prób i błędów, czyli poprzez modyfikację tradycji, a nie jej odrzucenie. Tradycja to nic innego, jak tylko kontynuacja działań, które się sprawdziły w dotychczasowej praktyce. Próba zerwania z tradycją, jaką przeprowadzili moderniści, odniosła całkowite fiasko i jesteśmy świadkami powszechnego renesansu tradycyjnej architektury i urbanistyki. Niemal całkowite ich potępienie ze strony dominujących w życiu kulturalnym modernistycznych elit pozostaje bez wpływu na stale rosnący popyt na tradycyjne domy. Żyjemy w społeczeństwie wolnych wyborów w polityce, w sposobach odżywiania, w religii i stylach życia, w naszej pracy i zajęciach. Dlaczego zatem mamy być pozbawieni wolności wyboru w dziedzinie architektury i urbanistyki? To, że modernizm nigdy nie był popularny, nie wynika - zdaniem Kriera - z ignorancji odbiorców, lecz z ubóstwa ideowego modernizmu. Architektura nie może dłużej pozostawać wyłącznie w rękach architektów, "genialnych artystów", którzy w arbitralny i często brutalny sposób przystąpili do burzenia dotychczasowego porządku, czyniąc to nie w imię poprawy czy doskonalenia zastanej sytuacji, lecz w imię górnolotnych, a w rzeczywistości fikcyjnych ideałów. Cywilizowane społeczeństwo świetnie się obejdzie bez modernistycznej gry pozorów, lecz nie przeżyje utraty archetypicznych wzorców ucieleśnianych przez tradycyjną architekturę i urbanistykę. Książka ta prowokuje do szerokiej debaty i stanie się zapewne ważnym narzędziem odrodzenia sztuki budowania miast, w których dobrze się mieszka. Obecnie jesteśmy zagrożeni utratą tej sztuki.

Cuda architektury to piękny album, który jest przewodnikiem po najwspanialszych zabytkach na świecie. Na kartach tej książki znajdują się m.in. zamki i pałace, np. Zamek Królewski w Warszawie, Zamek Białej Czapli, katedry, kościoły i bazyliki, np. Bazylika w Gdańsku, Kościół Sagrada Família w Barcelonie, a także najciekawsze muzea z całego świata, takie jak Luwr, Metropolitan Museum of Art czy Muzeum Narodowe Prado. Całość wzbogacona materiałem zdjęciowym.

Architectural remnants of the USSR
Elected the architectural book of the year by the International Artbook and Film Festival in Perpignan, France, Frédéric Chaubin’s Cosmic Communist Constructions Photographed explores 90 buildings in 14 former Soviet Republics. Each of these structures expresses what Chaubin considers the fourth age of Soviet architecture, an unknown burgeoning that took place from 1970 until 1990.

Contrary to the 1920s and 1950s, no “school” or main trend emerges here. These buildings represent a chaotic impulse brought about by a decaying system. Taking advantage of the collapsing monolithic structure, architects went far beyond modernism, going back to the roots or freely innovating. Some of the daring ones completed projects that the Constructivists would have dreamt of (Druzhba Sanatorium, Yalta), others expressed their imagination in an expressionist way (Palace of Weddings, Tbilisi). A summer camp, inspired by sketches of a prototype lunar base, lays claim to Suprematist influence (Prometheus youth camp, Bogatyr). Then comes the “speaking architecture” widespread in the last years of the USSR: a crematorium adorned with concrete flames (Crematorium, Kiev), a technological institute with a flying saucer crashed on the roof (Institute of Scientific Research, Kiev), a political center watching you like Big Brother (House of Soviets, Kaliningrad).