Polifonia literatury w Wilnie okresu wczesnego modernizmu 1904-1915

Alchemia rękopisu składa się z trzech części. Filologiczny wstęp Marka Troszyńskiego, zatytułowany tak jak całe dzieło, ukazuje burzliwe edytorskie dzieje dramatu i sposób, w jaki podejmowane przez wydawców decyzje wpływały na podstawowe kategorie interpretacyjne. Część druga to faksymile zachowanego autografu dramatu Juliusza Słowackiego Samuel Zborowski; jego brakujące zakończenie uzupełniono trzema stronami kopii Januszewskiego. Korzystanie z rękopisu ułatwia transliteracja topograficzna. Ostatnim ogniwem książki jest transkrypcja diachroniczna, umożliwiająca czytanie integralnego tekstu zgodnie z dającym się odtworzyć porządkiem powstawania kolejnych wersji. Praca nad edycją pozwoliła na eliminację wielu błędnych odczytań, uzupełnienie opuszczeń. Zrezygnowano z selekcji materiału dokonywanej przez edytorów zgodnie z ich wizją sensu dramatu. Umożliwia to lekturę wszystkich zapisanych przez autora fragmentów, na przykład kilku zakończeń, bez sugestii jedynego słusznego rozwiązania w tak newralgicznym miejscu utworu.

Edycja krytyczna wszystkich bajek Franciszka Dionizego Kniaźnina – zarówno z pierwszego wydania z roku 1776, jak i z drugiej redakcji, opublikowanej w roku 1788, a potem z niewielkimi zmianami przepisanej w tzw. Rękopisie Puławskim z lat 1794-1796.
Autor starał się zaadaptować motywy znane z literatury antycznej, orientalnej i francuskiej, zwłaszcza z twórczości Jeana Lafontaine’a. Mimo podobieństwa fabuł i postaci są to wiersze zupełnie inne niż bajki Trembeckiego, Krasickiego lub Niemcewicza. W jakiejś mierze realizują wiecznie aktualną funkcję dydaktyczną, ale Kniaźninowi dały przede wszystkim możliwość przeprowadzenia różnorodnych eksperymentów estetyczno-literackich. Zamieszczona w aneksie bajka Orzeł biały i trzy czarne jest jednym z najciekawszych utworów politycznych epoki, napisanym przez mądrego, ale bezradnego obserwatora rzeczywistości politycznej ostatnich lat istnienia Rzeczypospolitej.

„Ciała Sienkiewicza” to książka napisana z zachwytu i ze złości na Sienkiewicza. Zachwyt budziła i budzi Sienkiewiczowska sztuka opowiadania, swoisty popęd narracyjny, który nadaje tej prozie wspaniałe tempo i zniewalający styl. Jego czytelnicy rekrutowali się ze wszystkich grup i klas społecznych, a popularność, jaką osiągnął w Polsce i w świecie, pozostaje nieosiągalna dla polskich pisarzy. Wiedział doskonale, że przeszłość musi odzyskać ciało, by budzić zainteresowanie. Dzięki iluzji, którą stwarza literatura, historia ma u Sienkiewicza zmysłową atrakcyjność, materialną konkretność, erotyczną aurę. Złość powstaje, kiedy trzeba stać się krytykiem własnego zachwytu. Wówczas objawia nam się cena, jaką wiedza i talent pisarza muszą zapłacić za ów efekt „łatwej urody”. Jest Sienkiewicz pisarzem, który więcej wie, niż mówi; tłumi się, samoogranicza i cenzuruje, powstrzymując energię swojego pisarstwa, aby nie zniszczyła estetycznego i moralnego ładu, do którego tęskni jego twórczość.


„Dzięki tej książce zaczyna świtać nadzieja na zupełnie nową lekturę polskich klasyków: świeżą, erudycyjną, uwolnioną od licealnych schematów, które od lat „upupiają” najlepszych polskich pisarzy. Pojawia się szansa na nowy model interpretacyjny, który wyrwie polską literaturę z lokalnego zaścianka i odtworzy dialog z myślą europejskiej nowoczesności. Ryszardowi Koziołkowi udało się ożywić i na nowo stworzyć Sienkiewicza, postawić autora, który – wydawałoby się – pisał głównie „ku pokrzepieniu serc”, w jednym rzędzie z największymi swej epoki, Conradem i Faulknerem; pokazać, że także i on jest autorem obdarzonym subtelnym nowoczesnym węchem, szczególnie czułym na kwestię cielesności, jaką odkryła ta zafascynowana Darwinem epoka.” Agata Bielik-Robson

Szósty tom bibliografii Gdańsk w literaturze zawiera opis utworów polskich i zagranicznych poświęconych Gdańskowi, wydanych w latach 1980-1989.
Obejmuje zarówno literaturę piękną, jak i eseistykę, reportaże, wspomnienia, nie wyłączając tekstów drukowanych w prasie - dzieła wydawane w obiegu oficjalnym, jak i poza kontrolą cenzury.

Najważniejsza książka 2018 roku! Monumentalna biografia Poety Niezłomnego. Niestrudzony podróżnik. Porywający eseista. Genialny poeta. Wieczny dowcipniś i kawalarz? Czy raczej pisarz dręczony depresjami, gniewem, przez dekady walczący z bólem ciała i duszy? Nieprzenikniony? Zawsze osobny? Z pewnością: człowiek budujący swe życie na przekór historii, modom, przeciwnościom losu, biedzie, własnym słabościom. Płynący pod prąd. Andrzej Franaszek, autor znakomicie przyjętej w Polsce i na świecie biografii Czesława Miłosza, z pieczołowitością portretuje Zbigniewa Herberta. Nie pomija tematów trudnych czy kontrowersyjnych, głęboko wczytuje się w korespondencję i prywatne, dotąd nieznane notatki, by na nowo oświetlić twórczość poety. Pogmatwane losy Herberta wpisuje w historyczną panoramę, co sprawia, że z niemal dwóch tysięcy stron wyłania się nie tylko pasjonująca wielowątkowa opowieść o jednym z najwybitniejszych polskich twórców dwudziestego wieku, ale i o epoce, która go kształtowała i inspirowała. Andrzej Franaszek (1971) – jest krytykiem literackim, wykładowcą Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, członkiem redakcji „Tygodnika Powszechnego”. W roku 2011 opublikował książkę Miłosz. Biografia, za którą otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich, Nagrodę im. Kazimierza Wyki, Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Nagrodę Nike Czytelników „Gazety Wyborczej”. Jest także autorem prac Ciemne źródło. Esej o cierpieniu w twórczości Zbigniewa Herberta oraz Przepustka z piekła. 44 szkice o literaturze i przygodach duszy.

W przypadku reporterskiej twórczości Hugo-Badera włóczęga – niespieszne przemieszczanie się, często bez wyraźnego celu, dla samej przyjemności wędrowania i obserwacji – jest czymś więcej niż wątkiem, motywem, toposem czy sposobem ukształtowania narracji, jak np. w pasażach tekstowych. To model reporterskiego życia, nieodłączny element autokreacji tekstowego „ja”, życiopisarska strategia, bez której nie sposób interpretować całościowo twórczości tego autora.
Z rozdziału 1
*
Izabella Adamczewska-Baranowska w swej opowieści próbuje podsumować tytułową włóczęgę autora – szkicuje hipnotyzujący portret reportera-chuligana, błękitnego ptaka opuszczającego wąskie ramy prasy, by w Szamańskiej chorobie „odlecieć” w rejony literatury. Śledząc wątki związane z życiopisaniem, wskazuje na reporterskie włóczęgi Hugo-Badera po Polsce potransformacyjnej i rozkładającym się Imperium – wszystkie je łączy figura „wałęsającego się psa”, który przygląda się otoczeniu z nosem przy ziemi. Posługuje się przy tym metaforą trickstera – żartownisia, szelmy i błazna, wędrującego przez świat, by zaspokoić niewyczerpany apetyt. Podkreśla także upodobanie twórcy do prowokacji i posługiwania się ironią, co powoduje, że występuje on czasem nie tylko w roli kronikarza swego pokolenia, „Kolumbów rocznik 50.”, ale także w roli rodzimego burzyciela mitów. Czytelnik, który sięgnie po tę książkę, też jest zaproszony i wciągnięty do włóczęgi – tropami autora – podczas niej wielokrotnie zostanie oszołomiony i zaskoczony, by na koniec wziąć udział w zwiedzaniu gabinetu Hugo-Badera.

Seria poświęcona jest wybitnym polskim pisarzom - ich twórczości ujmowanej przez nich samych i interpretowanej przez krytyków jako projekt egzystencjalny, jako próba ustanowienia i zapisania siebie i swojego sposobu odczytywania sensów rzeczywistości, indywidualnego oglądu różnych jej sfer - społecznej, politycznej, etycznej, kulturowej, metafizycznej. Istotnymi kategoriami wyjaśniającymi pisarskie dzieło są w tym przypadku biografia, tożsamość oraz kształtujące je szeroko rozumiane doświadczenie: cielesne i zmysłowe, psychiczne i społeczne, historyczne i polityczne, etniczne i estetyczne, religijne i duchowe...

W serii ukazały się tomy:
Agnieszka Kałowska, Witkacy. Etyka
Marzena Woźniak-Łabieniec, Rymkiewicz. Metafizyka
Maciej Urbanowski, Brzozowski. Nowoczesność
Anna Legeżyńska, Hartwig. Wdzięczność
Tomasz Garbol, Miłosz. Los
Adrian Gleń, Stasiuk. Istnienie
Agnieszka Kramkowska-Dąbrowska, Krasiński. Świadectwo
Dariusz Kulesza, Kossak-Szczucka. Służba
Józef Olejniczak, Gombrowicz. Ja!
Marta Tomczok, Amiel. Życie
Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Tuwim. Pęknięcie