Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540

Książka jest efektem wieloletnich badań Autora nad dziejami łódzkiej architektury, dzięki czemu jest ona w wielu zakresach pracą pionierską, opartą na nowych źródłach, wykorzystującą przy tym dorobek badawczy innych historyków architektury. W efekcie powstała publikacja, którą należy uznać za najpełniejsze, na obecnym etapie badań, omówienie twórczości bardzo ważnej grupy łódzkich architektów, których łączyło żydowskie pochodzenie. Jej istotną zaletą jest także dobra, przejrzysta i dynamiczna narracja […].
Praca jest publikacją o charakterze naukowym, ale sposób prezentacji materiału historycznego jest bliski narracjom popularnonaukowym, w czym widzę jej zaletę jako książki skierowanej do wielu grup czytelników – nie tylko historyków sztuki, lecz także historyków oraz badaczy i miłośników dziejów miasta. Warto podkreślić dobre, plastyczne i, mimo swej skrótowości, celne opisy dzieł architektonicznych.
Z recenzji prof. Jerzego K. Kosa

Spojrzenie na architekturę, jakie proponujemy, jest niepodobne do powszechnie stosowanych. Punktem wyjścia nie jest historia architektury, wielcy twórcy, przegląd stylów czy przeznaczenie budynków, choć wszystko to jest w książce jakoś obecne, punktem wyjścia są różne, kolejne stopnie kontaktu z budynkiem. Tak na ogół przebiega doświadczanie architektury. Zaczyna się od kontaktu z oddali, pierwszego ujrzenia budynku na fotografii lub w rzeczywistości. Jeżeli nas zaciekawi, ruszamy, by się z nim spotkać, i wówczas kolejno oglądamy najpierw jego otoczenie, kontekst, w którym się znajduje, następnie przyglądamy się mu z zewnątrz, by wreszcie wejść do jego wnętrza.

Niniejsza praca jest próbą naukowego opisu kościołów rzymskokatolickich Krakowa zbudowanych w latach 1945–19891. Jej ramy czasowe wyznaczają wydarzenia historyczne od zakończenia II wojny światowej aż po powstanie III Rzeczypospolitej.
Celem książki, która stanowi pierwszą próbę całościowego spojrzenia na architekturę kościołów Krakowa w okresie PRL, jest ukazanie przemian architektury sakralnej na tle zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej w kraju, a także rozwoju architektury na świecie w niespokojnym i zróżnicowanym wieku XX

ARS VETUS ET NOVA. Tom XXXIV
W historiografii istnieje długa tradycja monografii poświęconych architektom. Niniejsza praca stanowi próbę wpisania się w tę tradycję, a przyjęcie jako obiektu badań postaci mistrza Benedykta podejmującego szereg zleceń na dworze Zygmunta I, wynika z zainteresowania klasą jego architektonicznych realizacji oraz dużym jak na polskie warunki zasobem archiwaliów dokumentujących jego działalność. Szczególnym impulsem do napisania tej książki była zakończona niedawno, kolejna wielka restauracja zamku wawelskiego, dostarczająca ogromnej ilości danych na temat architektury tej rezydencji, w znacznej części ukształtowanej właśnie pod kierunkiem mistrza Benedykta. Część tych informacji nie została jeszcze wykorzystana w literaturze naukowej, w odniesieniu do działalności tego architekta. Badania nad architekturą nowożytną w Polsce prowadzone po II wojnie światowej, pozwoliły znacznie rozszerzyć krąg budowli przypisywanych mistrzowi Benedyktowi, zarówno na podstawie przekazów archiwalnych jak również analizy formalnej i porównawczej. Szczególnie istotne w tym względzie były prace, poświęcone rezydencjom Zygmunta Starego w Piotrkowie i Sandomierzu, łączonym z działalnością budowlaną Benedykta już w przedwojennej literaturze przedmiotu. W kontekście twórczości architektonicznej mistrza Benedykta, oprócz próby jej charakterystyki, w publikacji analizie poddane zostaną również zagadnienia będące od dawna przedmiotem ogólnej refleksji historyków sztuki: kategoria stylu oraz status zawodowy budowniczych ukształtowanych jeszcze w późnogotyckiej tradycji artystycznej, działających na progu nowożytności.

Współczesne spojrzenie na modernizm z punktu widzenia architektury krajobrazu, wzbogacone o ciekawy materiał ilustracyjny. Autorki opisują ten nurt na tle poglądów dzisiejszych jego odbiorców: teoretyków, twórców i studentów związanych z kształtowaniem przestrzeni, a także „konsumentów” modernistycznych miast, dzielnic i osiedli, wskazując na relatywną niejednoznaczność jego fenomenu. Podejmują też próbę odpowiedzi na pytanie o przyszłość modernizmu.

Celem badań było wskazanie w kontekście współczesnego odbioru modernizmu tych jego idei, form i treści, które mogą być przydatne w optymalnym kształtowaniu przestrzeni między budynkami. W publikacji wykorzystano kompilację metod badawczych z dziedziny architektury krajobrazu, urbanistyki, psychologii środowiskowej, socjologii, sztuki oraz komunikacji społecznej i mediów. Książka skierowana jest do osób zajmujących się problematyką przestrzeni publicznej, do szerokiej rzeszy sympatyków modernizmu w Polsce oraz wszystkich zainteresowanych kompozycją miejskich krajobrazów.

Środowiskiem zawodowym autorek jest Lublin, domem – Warszawa. Reprezentują trzy pokolenia, które w odmienny sposób „dotknęły” modernizmu. Pierwsze doświadczyło go na własnej skórze i było świadkiem jego odejścia. Drugie było wychowywane przez aktywnych twórców modernistycznych, ale dorastało już w innej rzeczywistości państwowej i w innej doktrynie stylistycznej. Trzecie, najmłodsze, postrzega modernizm jako świat zastany a intrygujący, jak opowieść o żelaznym wilku. Wszystkie trzy patrzą w jednym kierunku, wskazując na to, co w modernizmie było cenne. Różnorodność spojrzenia sprawia, że dostrzegają owe wartości na różnych płaszczyznach, dając wielowymiarowy obraz fenomenu, jakim był polski modernizm w przestrzeni okołoarchitektonicznej.

[…] pełen lekkości i swady tekst pomaga w zrozumieniu opisu studiów przypadku na płaszczyźnie fenomenologicznej. […] Czytając [tę pracę], niejednokrotnie zwraca się uwagę na to, jak cenny stanowi ona materiał źródłowy dla środowiska naukowego, studentów i doktorantów. (Z recenzji dr hab. arch. kraj. Beaty J. Gawryszewskiej)

Za szczególnie wartościowe należy uznać przeprowadzenie i przedstawienie wyników badań dotyczących dziedzictwa modernizmu i jego percepcji w określonych grupach respondentów, zakończonych autorskimi wnioskami. (Z recenzji dr. hab. inż. arch. Andrzeja Motaka, prof. PK)

*********

Modernism Between Buildings

A contemporary look at modernism from the perspective of landscape architecture, superbly illustrated. The authors describe modernism considering its today’s viewers: theoreticians, architects and students who create space as well as the “consumers” of modernist cities, districts and housing estates, pointing at the relative ambiguity of the phenomenon. They also attempt to answer the question concerning the future of modernism.

The aim of the conducted research was to show – in the context of contemporary reception of modernism – its ideas, forms and meaning which can be of use in creating the optimal space between buildings. The authors employed various research methods, used in landscape architecture, urbanism, environmental psychology, sociology, art, social communication and media.

*********

Agnieszka Kępkowicz (ORCID 0000-0003-2972-2309) – czynny zawodowo architekt krajobrazu, projektant, naukowiec, wykładowca. Ukończyła studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Zajmowała się projektowaniem i realizacją terenów zielni i ogrodów (firma EKO-VISION, później KRAJOBRAZY). Współpracowała z Katedrą Sztuki Krajobrazu na SGGW w Warszawie oraz Wydziałem Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie Przyrodniczym (UP) w Lublinie. Obecnie pracuje jako adiunkt w Zakładzie Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej na UP w Lublinie. W badaniach koncentruje się na zagadnieniach związanych z waloryzacją krajobrazu i kształtowaniem przestrzeni publicznej. Autorka wielu artykułów naukowych z dziedziny architektury krajobrazu oraz gospodarki przestrzennej, a także publikacji książkowej "Identyfikacja typów przestrzeni publicznej" (WUW, Warszawa 2020), w której łączy problematykę rozwoju suburbiów z kształtowaniem przyjaznej przestrzeni prospołecznej. Współpracuje ze społecznymi ruchami na rzecz tworzenia dobrych przestrzeni publicznych.

Małgorzata Sosnowska (ORCID 0000-0002-9651-7746) – architekt i urbanista, związana wcześniej z Wydziałem Architektury Politechniki Lubelskiej oraz Wydziałem Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie, obecnie – z Zakładem Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej UP w Lublinie. Współpracuje jako ekspert m.in. z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Warszawie i w Lublinie, Biurem Miejskiego Architekta Zieleni w Lublinie, Urzędem Miasta Lublin. Autorka publikacji, projektów oraz dokumentacji eksperckich z zakresu architektury, urbanistyki, kształtowania krajobrazu, planowania przestrzennego oraz ochrony dziedzictwa kulturowego. Aktywnie angażuje się w działania lokalne m.in. jako ekspert w procesie tworzenia Strategii Rozwoju Lublina 2030. Z zamiłowania rysownik.

Ilona Woźniak-Kostecka (ORCID 0000-0002-3778-3227) – absolwentka kierunku Gospodarka Przestrzenna, doktorantka w Zakładzie Studiów Krajobrazowych i Gospodarki Przestrzennej na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Współorganizatorka i koordynatorka wydarzeń naukowo-kulturalnych, takich jak: Festiwal „Lubelskie Dni Modernizmu”, Międzynarodowe Warsztaty Architektoniczno-Urbanistyczne Urban Summer School – Open Form 2019 czy Ogólnopolskie Spacery Architektoniczne. Pracowała w Narodowym Instytucie Architektury i Urbanistyki jako specjalista ds. projektów zewnętrznych i wystaw. Obecnie koordynator ogólnopolskiego projektu Forum Kultury Studenckiej w Akademickim Centrum Kultury UMCS Chatka Żaka. Działa na rzecz społeczności lokalnych, prowadząc konsultacje społeczne, warsztaty i szkolenia.

W monografii przedstawiono tematy związane z procesem nauczania projektowania urbanistycznego na kierunku Gospodarka Przestrzenna na różnych uczelniach. W publikacji zostały zawarte między innymi zagadnienia z zakresu inwentaryzacji urbanistycznej, elementów kompozycji urbanistycznej, roli rysunku technicznego w gospodarce przestrzennej oraz analizy oddziaływania przedsięwzięć urbanistycznych na środowisko przyrodnicze. Opracowanie stanowi przyczynek do badań w obszarze gospodarki przestrzennej i równocześnie utwierdza znaczenie w nich nauk technicznych, w tym Geodezji i Kartografii.