Prasa samorządowa w polskim systemie medialnym

Publikowany numer czasopisma „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media” poświęcony jest systemom i narzędziom komunikacji naukowej – problematyce, która znalazła już swoje miejsce w obszarze badań humanistycznych i społecznych. Przygotowany tom dotyczy wybranych aspektów tego zagadnienia; składa się na niego siedem oryginalnych prac.
Edyta Gałuszka w pracy Repozytorium instytucjonalne jako narzędzie komunikacji naukowej i promocji nauki przybliża założenia idei Open Access przyczyniającej się do popularyzacji wiedzy oraz jej rozwoju. Na przykładzie Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawia sposób funkcjonowania repozytoriów, korzyści płynące z publikowania w otwartym dostępie oraz wskazuje miejsce, jakie repozytoria instytucjonalne mogą zajmować w komunikacji naukowej. Trwająca obecnie rewolucja informacyjna przenosi masową komunikację społeczną do sieci Internet. Anna Kamińska zwraca uwagę na fakt, że w przypadku społeczności o formalnych związkach współpracy (zwłaszcza badawczych i naukowych) „tradycyjne” narzędzia komunikacji w sieci, jak poczta elektroniczna czy komunikatory społeczne, mogą być niewystarczające i aby zapanować nad ryzykiem powstania chaosu informacyjnego, proponuje wykorzystanie specjalizowanych internetowych narzędzi komunikacji, których przykłady omawia w opracowaniu Internetowe narzędzia komunikacji – czyli jak zapanować nad chaosem informacyjnym. Z kolei Adriana Piechota w artykule Social media – sprawne narzędzie komunikacji w środowisku naukowym, w celu pokazania m.in. możliwości popularyzowania, reklamowania niekomercyjnych działań o charakterze naukowym w Internecie analizuje profile naukowe wybranych instytucji i poddaje ocenie ich konta na dwóch dużych portalach społecznościowych: Instagram oraz Facebook. Najbardziej znanym i uznanym narzędziem komunikacji naukowej są czasopisma naukowe. Anna Matysek w pracy Cytowania dokumentów elektronicznych w wydawnictwach naukowych porusza problematykę stylów cytowania i narzędzi do zarządzania bibliografią. Przedstawia m.in. wyniki analizy stosowania norm i standardów opisów bibliograficznych dokumentów elektronicznych przez wybrane wydawnictwa naukowe; porównuje publikowane na stronach internetowych wydawnictw instrukcje dla autorów, systemy powołań, zasady tworzenia przypisów bibliograficznych i sprawdza ich zgodność z normą PN-ISO 690. W artykule „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media” narzędziem popularyzowania nauki (analiza bibliometryczna czasopisma) Marta Gawlik i Anna Gawinek przedstawiają wyniki przeprowadzonej analizy bibliometrycznej tego periodyku. „Tradycyjny” rodowód cechuje także inne narzędzie ułatwiające komunikację w nauce – bibliografię. Wyniki analizy bibliometrycznej pewnego wycinka bibliografii poloników prezentuje Katarzyna Janczulewicz w pracy Polska bibliologia i informatologia w polonikach zagranicznych wydanych w latach 2001–2014 w krajach sąsiadujących z Polską. Raport z przeprowadzonego badania.
Tom zamyka komunikat Agnieszki Magiery: Retrokonwersja i tworzenie dostępów do pełnych tekstów – stare i nowe zadania dla bibliografii regionalnych. Autorka opisuje architekturę bazy Bibliografia Regionalna oraz przedstawia problemy i rozwiązania związane z trwającą retrokonwersją dawnych opisów bibliograficznych i tworzeniem sieciowych połączeń pomiędzy rekordami bibliograficznymi a pełnymi tekstami – publikacjami w bibliotekach cyfrowych.
Każdy zeszyt „Nowej Biblioteki” uzupełnia przegląd recenzyjny i sprawozdania. W numerze 4/2017 opublikowano siedem sprawozdań z konferencji naukowych odbywających się w Polsce od maja do sierpnia 2017 r. oraz recenzje trzech interesujących książek, które autorki omówień rekomendują czytelnikom.

Czerwcowy numer „Bibliotekarza” rozpoczyna artykuł Moniki Theus Information literacy – analiza bibliometryczna omawiający wyniki badań obejmujących publikacje dotyczące information literacy. Badania zostały przeprowadzone poprzez wyszukiwanie w bazach Web of Science Core Collection i Scopus. Następny tekst Uchodźcy w Polsce Rafała Baczyńskiego-Sielaczka przedstawia różne aspekty sytuacji uchodźców w Polsce, m.in. podstawy prawne w zakresie azylu cudzoziemców oraz dane statystyczne ilustrujące skalę zjawiska imigracji. W dziale „Artykuły” jest także tekst Edyty Kosik Bookcrossing.pl – portal integrujący miłośników bookcrossingu, w którym autorka omawia portal zrzeszający pasjonatów idei „uwalniania książek”.

W dziale „Z bibliotek” prezentujemy tekst Szczotki, reprinty, rękopisy… czyli jak książki opowiadają nam swoje historie Katarzyny Pawluk omawiający jeden z wielu projektów przeznaczonych dla opolskich uczniów.

W dziale „Sprawozdania i relacje” przedstawiamy omówienie Anny Stach-Siegieńczuk konferencji, która odbyła się w kwietniu 2016 r. w Dolnośląskiej Szkole Wyższej we Wrocławiu, poświęconej biblioterapii.

Ewa Dombek w kolejnym artykule O książkach z obrazkami i bez obrazków prezentowanym w dziale „W szufladzie bibliografa – bibliotekarza” przedstawia rolę ilustracji i oprawy graficznej publikacji dla dzieci i dorosłych. Autorka podkreśla ich szczególną rolę w książkach dedykowanych dzieciom.

W dziale „Prawo biblioteczne” prezentujemy kolejny tekst Rafała Golata, tym razem poświęcony Zasadom ustalania wynagrodzeń pracowników bibliotek publicznych. Natomiast Sylwia Czub-Kiełczewska w dziale „Ochrona danych osobowych w pracy bibliotekarza. Doświadczenia i praktyka” przedstawia tekst Instrukcja alarmowa, zarządzanie ryzykiem, rejestrowanie strony WWW w GIODO – o co chodzi i czy jest to potrzebne?, w którym omawia przykłady usług oferowanych bibliotekom przez firmy w zakresie zmian w przepisach dotyczących bezpieczeństwa danych oraz zaleca szczególną ostrożność w korzystaniu z ich oferty.

Czerwcową zawartość „Bibliotekarza” dopełniają „Przegląd piśmiennictwa”, „Z życia SBP”, „W kilku słowach”, a także „Postaktualia” Jacka Wojciechowskiego.

Zapraszamy do przysyłania tekstów, zgłaszania zagadnień na łamy czasopisma.

Zachęcamy do lektury,
Redakcja „Bibliotekarza”

Tom zatytułowany Lektury pokoleniowe i ponadpokoleniowe. Z zagadnień recepcji jest pokłosiem konferencji naukowej „Pożytki i szkody płynące z lektury” zorganizo­wanej w kwietniu 2010 roku w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uni­wersytetu Śląskiego. Publikacja zawierająca bogaty materiał, dokumentowany zwłaszcza źródłami wydawniczymi i prasowymi lat powojennych, okresu PRL-u aż po czas stanu wojennego i współczesność, zaprasza do refleksji nad trwałością oraz przemianami upodobań i zachowań lekturowych, warunkowanych procesami historycznymi, społecznymi i kulturowymi. Zebrane teksty ukazują zmiany wartościowania książki. W większości są to studia materiałowe obrazujące popularność wybranych fenomenów literackich czy prasowych. Uszeregowane w porządku diachronicznym dają możliwość dostrzeżenia prawidłowości sterujących procesami społecznych zachowań lekturowych zarówno w przeszłości, jak i współcześnie.

Niezwykle dynamiczny rozwój komputerowych technologii informacyjnych i ich upowszechnienie na wielką skalę implikują ciągłe i szybko następujące zmiany zarówno w polu badawczym nauk o informacji, jak i w praktyce działalności informacyjnej, prowadzonej w różnych obszarach życia społecznego: nauce, biznesie, administracji, kulturze, edukacji, ochronie zdrowia i wielu innych. Monitorowanie i analiza tych przemian stanowią przedmiot prezentacji i dyskusji prowadzonych na międzynarodowej konferencji „Nauka o informacji w okresie zmian”, cyklicznie organizowanej przez Zakład Systemów Informacyjnych Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Piętno władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa jest nawiązaniem do tradycji toruńskiego ośrodka, który od lat wydaje tomy studiów zawierające interdyscyplinarne rozważania na temat funkcjonowania i znaczenia cenzury, zarówno instytucjonalnej, jak i pozainstytucjonalnej. Publikacja zawiera 14 tekstów autorów z różnych ośrodków akademickich, podejmujących problematykę mechanizmów służących kontroli słowa, praktycznych przejawów działalności organów władzy za tę kontrolę odpowiedzialnych oraz możliwych skutków wprowadzanych ograniczeń. Zamieszczone artykuły poruszają bardzo szeroki zakres zagadnień od analizy sylwetki najsłynniejszego Cenzora Wolnego Miasta Krakowa, przez kwestie cenzury prasy w okresie międzywojennym, selekcję księgozbiorów bibliotecznych w dobie PRL-u, po zagadnienia współczesne związane z poprawnością polityczną w niemieckim prasowym dyskursie migracyjnym czy ograniczaniem wolności słowa w Turcji. Zaprezentowany wybór studiów pokazuje, jak złożonym zjawiskiem jest cenzura i pozostaje mieć nadzieję, że będzie inspiracją do dalszych badań w tym zakresie.

Jubileuszowy, 20. tom Studiów bibliologicznych, dedykowany Profesorowi Leonardowi Ogiermanowi, dotyczy rzadkiej w opracowaniach bibliotekoznawczych tematyki konserwacji książki. Zaawansowanie prac i znaczący dorobek naukowy w tym zakresie jest wyróżnikiem charakterystycznym dla Instytutu BIN UŚ na tle ogólnopolskim i międzynarodowym, a zaprezentowany materiał, zgodny z zainteresowaniami Profesora, jest interdyscyplinarny. Omawiane zagadnienia dotyczą badań z pogranicza chemii i mikrobiologii, a także bibliologii, czytelnictwa i bibliofilstwa. Opracowanie, zawierające 22 wieloaspektowe artykuły reprezentantów ogólnopolskiego środowiska naukowego, z przewagą badaczy z Uniwersytetu Śląskiego, jest prezentacją artykułów ważnych dla realizacji procesu naukowo-dydaktycznego ze względu na treść i zaproponowaną metodologię. 20. tom Studiów bibliologicznych jest interdyscyplinarny i aktualny zwłaszcza obecnie, kiedy przechowanie i udostępnienie dziedzictwa piśmiennictwa narodowego należy do zadań priorytetowych w polityce kulturalnej i informacyjnej w Polsce.