Publiczna Kolekcja Sztuki XXI Wieku M.st. Warszawy. Format P Nr 6

30. wystawa Rady Europy Potrzeba wolności. Sztuka europejska po 1945 roku jest częścią projektu, którego wcześniejsze odsłony można było oglądać w Berlinie, Mediolanie oraz Tallinnie. W MOCAK-u zostały pokazane prace, przede wszystkim wideo, 47 artystów pochodzących z 17 krajów. Pierwsza część katalogu zawiera teksty Marii Anny Potockiej, Moniki Flacke oraz Zygmunta Baumana. Wprowadzenie napisał Thorbjørn Jagland. Druga część, tak jak wystawa, dzieli się na 12 bloków tematycznych, w których prezentowane są poszczególne prace artystów, opatrzone krótkim komentarzem oraz materiałem ilustracyjnym. Katalog wydany w związku z wystawą.

The Baltic States – Lithuania, Latvia and Estonia – retain strong cultural identities that have survived despite centuries of colonization by powerful neighbouring lands. Following the First World War, a particularly rich period of openness and international artistic exchange unfolded. Modernism in all its forms flourished, not only in painting but in sculpture, printmaking, photomontage and the decorative arts, ranging from the elegant abstraction of Arnold Akberg to the provocative figuration of Karlis Padegs and the experimental photography of Domicele Tarabildiene.

Serge Fauchereau covers all the leading art movements of this period as well as retracing the political background of the Baltic nations, from their time under the Tsars and the German crown to the domination of the Soviet Union. With each country showcased in its own lavishly illustrated section, this is a wonderful guide to a vibrant field in European art history that is often overlooked but deserves rediscovery and a place on the global stage.

Dwutomowa monografia to pionierskie opracowanie dotyczące cenzury w sztuce polskiej po 1989 roku. Na ponad 1000 stronach  autorzy kreślą prawne, społeczne, historyczne i w końcu artystyczne tło tego zagadnienia. Książka, jako pierwsza publikacja z tego zakresu opiera się na dogłębnej analizie źródeł. W sposób kompleksowy analizuje problematykę ograniczenia wolności ekspresji artystycznej w III Rzeczypospolitej. Publikacja obejmuje dwa uzupełniające się ujęcia – prawne (tom 1) oraz historyczne, z uwzględnieniem politycznych i społecznych aspektów zjawiska (tom 2). Tom pierwszy zawiera analizę problematyki wolności artystycznej wypowiedzi w polskim systemie prawnym na tle kontekstu międzynarodowego, ze szczególnym uwzględnieniem ograniczeń płynących z regulacji prawnokarnych.  Rozważania prowadzone są w oparciu o faktyczne przypadki (m.in. spawy Adama Darskiego i Krzysztofa Kuszeja). Istotnym novum opracowania jest połączenie refleksji z zakresu dwóch obszarów badawczych: prawa oraz historii i teorii sztuki. Tom drugi jest próbą narratywizacji dziejów cenzury w sztuce polskiej po 1989 roku. Na podstawie zgromadzonego materiału faktograficznego autor wychwytuje charakterystyczne jakościowe i ilościowe cechy badanego w czasie zjawiska. Swoje rozważania wpisuje w szerszy kontekst społeczny, polityczny, artystyczny i medialny, jednocześnie wskazując na symboliczne przełomy, precedensy, ciągi lub korelacje wydarzeń. Uwypuklone zostały także ich implikacje prawne (ze szczególnym naciskiem na sprawę Doroty Nieznalskiej). Książkę zamyka spis wypadków cenzorskich.

Dizajn dla realnego świata to  najbardziej poczytna książka o projektowaniu i obowiąz­kowa lektura w wielu szkołach projekto­wania i architektury. Żywy i pouczający wykład Victora Papanka pokazuje, w jaki sposób projektowanie może stanowić wsparcie w zmaganiach z takimi współ­czesnymi bolączkami, jak zanieczyszcze­nie środowiska, przeludnienie, głód, marnotrawstwo zasobów. Autor prowadzi nas od „fetyszy dla społeczeństwa prze­sytu” do nowej ery projektowania moralnie i ekologicznie odpowiedzialnego.

o autorze:

Victor Papanek (1923–1998) był projektan­tem, nauczycielem i teoretykiem dizajnu. Urodził się w Wiedniu. W 1939 roku wyemi­grował do USA, gdzie studiował u Franka Lloyda Wrighta. Był doradcą oraz projektan­tem w UNESCO i WHO. Wykładał na uni­wersytetach na całym świecie. Opublikował wiele książek na temat społecznie zaan­gażowanego, odpowiedzialnego projekto­wania, m.in. Design for Human Scale (1983) i The Green Imperative (1995).

Kiedy czternastego dnia dwunastego miesiąca piętnastego roku ery Genroku (30 stycznia 1703 roku) rezydencja dworzanina Kiry Yoshinaki rozbrzmiewała szczękiem oręża, żaden z uczestników tych dramatycznych wydarzeń nie przypuszczał, jak szerokim echem odbiją się one w historii i kulturze. Jednak opowieść o bezpańskich wojownikach z Ako szybko rozpaliła umysły współczesnych, a co ważniejsze zapłodniła wyobraźnię drzeworytników, dramatopisarzy i innych artystów, którzy w niezliczonych dziełach nawiązywali do ich czynów. Album „Dzieje 47 roninów w obrazach” przedstawia ich historię na pięćdziesięciu kolorowych ilustracjach, którym towarzyszą teksty prowadzące czytelnika poprzez kolejne etapy spisku. Całość – opatrzona obszernym wstępem, blisko dwiema setkami przypisów ułatwiających poruszanie się w świecie feudalnej Japonii oraz portretami roninów autorstwa Utagawy Kuniyoshiego – będzie ozdobą biblioteki nie tylko miłośników samurajów, ale wszystkich japonofilów.

Przyszłość, w jakiej będą żyły kolejne pokolenia zarówno ludzkich, jak i nieludzkich istot, kształtuje się dziś i w tym sensie właśnie ją przeżywamy, w jakimś zakresie konceptualizujemy, modelujemy, a także odczuwamy emocjonalnie, a nawet somatycznie. Autorka Ekofantastyki opowiada o takim przeżywaniu teraźniejszości i przyszłości w kontekście kryzysu klimatycznego, zanieczyszczenia wody oraz powietrza, zaniku bioróżnorodności, pogłębiającej się niesprawiedliwości środowiskowej. W pracy znajdziemy tezę, że do zmiany tego stanu rzeczy potrzebujemy nie tylko narzędzi naukowych, technologicznych, politycznych i ekonomicznych, lecz także jakiejś nowej wrażliwości oraz estetyki. Proponowane przez Gajewską „zarządzanie wyobraźnią” oznaczałoby konstruowanie nowych modeli poznania zarówno na poziomie epistemologicznym, ontologicznym, aksjologicznym, jak i estetycznym. To także poszukiwanie takich rodzajów, gatunków, odmian gatunkowych w literaturze, filmie, grach komputerowych, sztukach plastycznych, w których najwyraźniej ujawniają się rozmaite scenariusze ludzko-nie-ludzkiej sprawiedliwości (lub niesprawiedliwości). W książce przedstawiono argumenty za tym, by szczególną uwagę poświęcić spekulatywnej fantastyce naukowej, w której podejmowane są tematy ekologii i wielogatunkowej (nie)sprawiedliwości. Ten nurt fantastyki, zaangażowany w przedstawianie alternatywnych obrazów rzeczywistości, prowokuje odbiorców do ponownego przemyślenia miejsca ludzi na Ziemi, naszych relacji z nie-ludźmi i polityczno-etyczno-estetycznej odpowiedzialności za możliwe (lub prawdopodobne) kształty przyszłości. Jednocześnie spekulacje te – jako wytwory czasów, w których powstały – odsłaniają aktualne wyobrażenia pisarzy, filmowców, artystów i odbiorców ich prac o prawdopodobnym, albo oczekiwanym kierunku, w którym (być może) będziemy podążać, by przekroczyć, lub choćby osłabić myślenie antropocentryczne i skierować uwagę na bioróżnorodność oraz wielogatunkowy dobrostan.