Reliefy Rozmazane. Rzeczy I Obrazy W Kulturze Dawnej Grecji

Łuk Odyseusza należy do najbardziej znanych elementów świata Homera. Łucznikiem był także Herakles. Z łucznictwem kojarzeni też są dziś Scytowie oraz ci, którzy brali czynny udział w przemianach kończących starożytność – Hunowie. Książka ta przedstawia pozycję słynnych łuczników starożytności w ówczesnej kulturze. Przedstawienie przez Homera Odyseusza jako posługującego się łukiem nie mogło być przypadkowe, lecz stanowiło ono wynik oddziaływania etosu łucznika w Grecji archaicznej i późniejszej, w czasach domniemanego życia autora eposów. Pozycja łucznika w ówczesnej kulturze przebija między wierszami Iliady i Odysei. Podobnie wygląda podejście starożytnych Greków do kultu samego łuku, a nawet materiału, z którego jest on wykonany. Ważne jest tu podkreślenie przebijającego u Homera echa etosu łucznika prehistorycznego, używającego łuku refleksyjnego w walce o byt.
Ostatni rozdział książki omawia znalezisko Złotego Łuku z Jakuszowic. Sprawa ta skupia w sobie wątek polski, etos łucznika w starożytności i koczownicze jubilerstwo. Podsumowuje też przemiany polityczne, kulturowe i inne, które zaszły w Europie w wyniku wędrówki ludów i u końca czasów starożytnych...

"Autorzy nie zanudzają czytelników szczegółowymi wywodami, obracającymi się wokół jakiegoś skrupulatnie interpretowanego przepisu prawa. Zwracają ich uwagę na problemy, bardziej lub mniej kluczowe kwestie prawne oddziałujące na układ stosunków społecznych. Omawianie problemów jest tak żywe i barwne, jak kolorowe są dzieje bogów oraz herosów na Olimpie, w Hadesie i w innych miejscach świata starożytnych Greków, z których Autorzy wydłubują okazję do wysnuwania opowieści o prawie. (...) Każdy zainteresowany biegiem spraw publicznych i prawami człowieka w ich najszerszym znaczeniu znajdzie w tej książce coś dla siebie". Prof. dr hab. Stanisław Waltoś

Niniejsza monografia została opracowana w ramach projektu badawczego Ofiara krwawa w Grecji starożytnej w świetle danych filologicznych, zrealizowanego w Instytucie Filologii Klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Przedmiotem zawartych w niniejszym tomie komentarzy są wzmianki o rytuałach ofiarniczych w dziełach pochodzących ze zbioru określanego tradycyjnie jako Corpus Platonicum, zawierającego pisma Platona i anonimowych naśladowców jego myśli i stylu.

W pamięci zbiorowej Sparta zapisała się jako obóz wojskowy. W świecie, w którym obywatele poświęcali życie wojnie i innym potrzebom państwa, nie było miejsca na czas wolny. Autor kwestionuje ten zmitologizowany obraz, przyjmując odmienną od dotychczasowych perspektywę: zamiast, jak autorzy antyczni, skupiać się na państwie i jego potrzebach, zwraca uwagę na sferę prywatną, bliższą refleksji nad tytułową schole. Dowodzi, że życie Spartan mogło przypominać życie w obozie wojennym wyłącznie w okresie, kiedy przechodzili sławetne państwowe wychowanie. Po jego zakończeniu mieli dużo czasu na angażowanie się w różnorodne aktywności. Analiza form spędzania czasu wolnego przez mężczyzn pokazuje, że Sparta w wielu aspektach była podobna do innych greckich państw. Nieco inaczej było w przypadku kobiet: Greków dziwiły nie tylko aktywności, do których zostały zobowiązane przez wspólnotę, ale także sposób, w jaki niektóre z nich spędzały czas wolny, przekraczając granice między tym, co uznawano za „męskie” i „żeńskie”.

Schole. Leisure in Classical Sparta
In collective memory, the image of Sparta is that of a military encampment. In a world where the citizens devoted their lives to war and other needs of the state, there was no place for leisure. The author calls into question this mythologised perception, adopting a new perspective: instead of focusing, following the ancient authors, on the state and its needs, he pays special attention to the private sphere, which is more befitting for a reflection on the titular schole. He demonstrates that the life of Spartans might have resembled life in a military camp only during the period of the famed state education. Once the education was complete, the citizens had abundant leisure time to engage in various activities, including: family life, extramarital unions, pederasty, entertainment during feasts, sport, hunting, and horse and hound breeding.

Keywords: Sparta, classical period, leisure, schole, private time

Jaka była rola uczty i sympozjonu, prócz czerpanej z niej rozrywki i radości z jedzenia i picia?
Kto gotował dla Platona i Sokratesa?
Gdzie były kobiety, podczas gdy ich mężowie biesiadowali?
Jak wyglądały przybory kuchenne?
Czy Grecy wychodzili na lunch?
Czy zmysłowe przyjemności mogą mieć coś wspólnego z rybami?
Czy dziś możemy posmakować starożytnego sera?
W zaglądaniu do kuchni zawsze jest coś ekscytującego! To właśnie za kulisami dojrzymy to, czego nie widać na nakrytym stole. Grecy z pewnością nie byli pierwszymi ludźmi wykazującymi zainteresowanie kulinariami, ale byli jednymi z pierwszych, którzy uświadomili sobie, że gotowanie może być sztuką. Rytuał rodzinnych spotkań przy stole można obserwować również dziś. A jak to wyglądało w starożytności?
W górzystym helleńskim kraju, rozsypanym w setki wysp i wysepek, ludzie nauczyli się liczyć bardziej na dary morza niż ziemi. Grecka kuchnia obfitowała w to, co dostarczał akwen: ryby, kraby, kalmary i ośmiornice były na porządku dziennym. Dieta typowego Greka składała się również z jęczmiennego placka lub miski kaszy, pospolitych warzyw, głównie strączkowych, odrobiny lokalnych owoców i pewnej ilości dziko rosnącej zieleniny. Porcji białka dostarczały ślimaki, a mieszkańcom wybrzeża – owoce morza. Niewiele rejonów sprzyjało hodowli bydła, za to owce i kozy były wszechobecne. Właściciele jednej czy dwóch kóz mieli przywilej uraczenia się raz na jakiś czas kawałkiem sera lub kubkiem mleka, a mięso pozostawało w zasięgu szczęściarzy posiadających większe stada. Zapach pieczystego był dla przeciętnego Greka raczej oznaką święta niż codziennością. Mniej zamożni musieli się zadowolić polewkami, znanymi również z kuchni Słowian, oraz papką z mąki, fasoli, cebuli i czosnku.
Starożytna Grecja od kuchni to nie tylko przewodnik po najpopularniejszych produktach goszczących na stołach Greków, upodobaniach uprzywilejowanych smakoszy i narodzinach sztuki kulinarnej Europy. To egzotyczna podróż do świata ludzi odległych w czasie i przestrzeni, choć jednocześnie bardzo nam bliskich, gdyż będących twórcami kultury, której jesteśmy spadkobiercami. Warto się w tę podróż wybrać, nie tylko dlatego, że gastronomia Grecji stoi u początków współczesnej kuchni europejskiej, ale przede wszystkim dlatego, że jest częścią historii tego kraju, historii, która domaga się uwagi każdego, kto pragnie poznać źródła własnej cywilizacji.
Książka omawia temat tradycji kulinarnej starożytnych Greków – pierwszych mistrzów kuchni europejskiej. Opowiada o codziennej strawie zwykłych ludzi, produktach obecnych na stołach starożytnych Greków, o upodobaniach smakoszy i okolicznościach, w których gotowanie stało się w Grecji równie ważne jak filozofia czy poezja. Przybliża wiele innych aspektów związanych ze sprawami stołu, jak choćby rolę uczty i sympozjonu czy zwyczaje związane z jedzeniem.
Publikacja jest adresowana zarówno do wielbicieli kuchni, jak i czytelników zainteresowanych kulturą oraz historią starożytną.

Jak kształtowała się grecka demokracja? Czym było polis? Dlaczego Partenon jest tak niezwykły?

Historia starożytnej Grecji zawiera ogrom fascynujących wątków, które Thomas R. Martin przywołuje i intrygująco zestawia, tchnąc nowe życie w spojrzenie na tę cywilizację. Barwnie i bezkompromisowo opisuje jej dzieje, poczynając od prapoczątków w epoce kamiennej, przez pierwsze wielkie kultury: mykeńską i minojską, czasy wojen perskich i imperium ateńskiego, aż po podboje Aleksandra Wielkiego. Skupiając się na rozwoju greckiego państwa-miasta oraz kulturze Aten i Sparty w ich klasycznym okresie, autor tworzy panoramę świata Hellenów. Dzięki temu otrzymujemy solidną dawkę wiedzy o funkcjonowaniu greckiej demokracji i monarchii, wojnach i dyplomacji, a także o życiu codziennym, kulturze wysokiej i nauce. Dzięki tej lekturze – którą dopełniają porządkujące kalendaria, mapy i fotografie – świat dawnych Greków staje się nam bliższy.
„Starożytna Grecja. Od prehistorii do czasów hellenistycznych” to książka dla wszystkich, którzy chcą się dowiedzieć, jak i dlaczego starożytni Grecy stali się protoplastami cywilizacji europejskiej.