Rozrzut

„(Nie)świadomość teatru, poza upodmiotowieniem kobiecego głosu, a zarazem odsłonięciem jego dystynktywnych cech, ma także aspekt jawnie polemiczny. Jest bowiem, oczywiście tylko w pewnym sensie, odpowiedzią na antologię Świadomość teatru. Polska myśl teatralna drugiej połowy XX wieku wydaną pod redakcją Wojciecha Dudzika w Wydawnictwie Naukowym PWN w 2007 roku, w której na pięćdziesiąt osiem zamieszczonych tekstów jest zaledwie pięć napisanych przez kobiety i dwa, których są współautorkami, a pod względem objętości wypowiedzi kobiet zajmują niewiele ponad pięć procent całości” – pisze we wstępie Joanna Krakowska.

Album pod powyższym tytułem prezentuje wybór gobelinów, tkanin i haftów zmarłej w 2012 roku artystki Delfiny Krasickiej. Pasjonująca była jej droga życiowa. Urodzona w Buenos Aires w polsko – argentyńskiej rodzinie od dzieciństwa wykazywała duży talent i charakterystyczne cechy swej osobowości: chęć niesienia pomocy biednym i potrzebującym. Przebywając we Francji, gdzie studiowała na paryskiej „École du Louvre'', umiłowała sztukę i jej twórców. To wtedy dojrzewała jej wola zawarta w życiowym motto: „Tworzyć, służyć sztuce i artystom”. Była mu wierna do końca życia. Gdy w latach 60 – tych XX w. osiadła w Polsce, ojczyźnie jej przodków i wyszła za mąż rozpoczął się nowy rozdział życia Delfiny. Zaczęła tkać. Wraz z mężem, a potem też z dziećmi,  podróżowała po wielu krajach. Przebywała w soborowym Rzymie, w Algierii i Maroku, w krajach Europy Wschodniej. W 1999 roku wraz ze swą przyjaciółką, znaną malarką Anną Trochim, założyła na warszawskim Powiślu Galerię Delfiny non profit oraz Fundację Artystyczną Delfiny Krasickiej. Odnosiła coraz większe sukcesy twórcze: jej gobeliny i tkaniny nasycone feerią barw wywoływały powszechne uznanie i podziw. Równocześnie znana była z aukcji charytatywnych m.in. aukcje na rzecz Fundacji Hospicjum Onkologicznego w Warszawie, Ogólnopolska aukcja dzieł sztuki na rzecz powodzian. Album, który prezentujemy stanowi sugestywne i niezwykłe oryginalne świadectwo dorobku twórczego osoby, której działalność społeczna i artystyczna połączyła tradycje latynoskiego Południa z aktualnymi dążeniami w dziedzinie kultury europejskiego Wschodu. Staranny pod względem edytorskim wygląd liczącego blisko 400 stron albumu niesie czytelnikowi szansę poznania magicznego świata Delfiny i jej galerii.

Przełomowy esej Lindy Nochlin zapowiadał narodziny feministycznej historii sztuki, a dzisiaj wciąż ma fundamentalne znaczenie dla rozumienia sztuki. Pouczający i prowokujący od pierwszego zdania, angażuje czytelnika bez reszty i zachęca go, by odsunął na bok swe dotychczasowe założenia i zaczął poszukiwać nowych dróg. Linda Nochlin nie próbuje odpowiedzieć wprost na pytanie, dlaczego nie było „wielkich artystek” – uważa, że zostało błędnie postawione. Zamiast tego rozkłada na czynniki pierwsze samo pojęcie wielkości i wyjaśnia podstawowe założenia, które skutkowały fallocentryczną naturą geniuszu w sztuce. Z nadzwyczajną przenikliwością obnaża przy tym fakt, że przyjęcie perspektywy białych mężczyzn w historii myśli o sztuce niosło z sobą porażkę nie tylko moralną, lecz także intelektualną.

W tym wydaniu, rocznicowym, esejowi Lindy Nochlin towarzyszy tekst pod tytułem Trzydzieści lat później, w którym autorka przygląda się swoim rozważaniom z perspektywy czasu. Ten tekst, napisany w epoce rozkwitu teorii feministycznej, a także teorii queer i studiów postkolonialnych, jest poruszającą refleksją nad pojawieniem się zupełnie nowego kanonu. Odwołując się do takich artystek, jak Louise Bourgeois, Cindy Sherman i wiele innych, Linda Nochlin z niezrównaną pasją i zachwycającą precyzją diagnozuje kondycję zarówno kobiet, jak i sztuki. Esej Dlaczego nie było wielkich artystek? stał się zawołaniem bojowym, które rozbrzmiewa we wszystkich warstwach kulturowych i społecznych. Przesłanie Lindy Nochlin pozostaje aktualne. Jak sama powiedziała w 2015 roku: „Przed nami wciąż jeszcze daleka droga”.

Wydanie z okazji pięćdziesiątej rocznicy ukazania się eseju ze wstępem Catherine Grant

Linda Nochlin (1931–2017) wykładała sztukę nowoczesną w Instytucie Sztuk Pięknych Uniwersytetu Nowojorskiego. Jest autorką licznych publikacji dotyczących kwestii płci w historii sztuki, a także opracowań na temat dziewiętnastowiecznego realizmu. Wydała między innymi takie książki, jak Women, Art and Power Representing Women Courbet, Women Artists oraz Misere.

Catherine Grant wykłada sztukę nowoczesną i współczesną w Courtauld Institute of Art, do niedawna zaś pracowała na Wydziale Sztuki i Kultur Wizualnych w Goldsmiths (Uniwersytet Londyński). Jest autorką wielu tekstów poświęconych wątkom feministycznym w sztuce współczesnej, a także współredaktorką książek Girls! Girls! Girls!,Creative Writing and Art History oraz Fandom as Methodology.

Prezentowana w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu wystawa Dominika Lejmana „Płot” została przygotowana we współpracy z kuratorem Markiem Bartelikiem jako propozycja dla polskiego pawilonu na 57. Biennale Sztuki w Wenecji. Projekt nie został przyjęty przez jury kwalifikujące prace polskich artystów, jednakże ten brak akceptacji, niedopasowanie do koncepcji, marginalizacja i odrzucenie stworzyły dodatkową interesującą siatkę odniesień. Instalacja ta dotyczy bowiem problemu selekcji, ograniczenia dostępu i zabezpieczenia przed niepożądanym gościem. „Płot” to projekt, który łączy w sobie intrygującą minimalistyczną formę estetyczną z niezwykle aktualną refleksją dotyczącą kondycji naszej współczesnej geo- i biopolityki. Dominik Lejman w subtelny i precyzyjny sposób identyfikuje podświadome lęki mieszkańców Europy, a być może przede wszystkim Polski. Nieprzypadkowo artysta podkreśla słowiańskie konotacje tytułu swojej pracy. Słowo „płot” wywodzi się od słowa „plątać”, gdyż pierwsze płoty, tworzone były z gałęzi przewijanych poziomo między palikami i służyły do grodzenia pastwisk. W odróżnieniu od muru jest to przeszkoda transparentna, która nie dopuszcza do przekroczenia granicznej linii pozwalając jednocześnie na obserwację tego co jest po drugiej stronie. Marek Wasilewski Dominik Lejman’s exhibition, “Płot”, presented at the Arsenał Municipal Gallery in Poznań, was prepared in cooperation with curator Marek Bartelik as a proposed entry for the Polish pavilion at the 57th Venice Biennale. The project was not accepted by the jury that judged the works of Polish artists, but its non-qualification, conceptual unsuitability, marginalization and rejection have in fact created an additional, highly intriguing web of associations. The installation, after all, deals with the problem of selection, limited access and protection from uninvited guests. The “Płot” project joins together within itself a fascinating, minimalist aesthetic form and a remarkably relevant reflection on the state of contemporary geo- and biopolitics. Dominik Lejman identifies, in a subtle and precise way, the subconscious fears of Europe’s inhabitants, perhaps especially those dwelling in Poland. The artist has underscored the Slavic connotations of the Polish title of the work, “płot,” which derives from the verb “plątać,” meaning to weave: the first fences were created from branches woven horizontally between stakes and served to mark the boundaries of pastures. Unlike a wall, a “płot” is (or can be) a transparent barrier, one that bars us from crossing the boundary line while simultaneously allowing us to observe what lies on the other side. Marek Wasilewski

Kolejna publikacja w serii o najwybitniejszych twórcach plakatów poświęcona jest dziełom Stasysa Eidrigevičiusa, artysty litewskiego pochodzenia mieszkającego i tworzącego w Polsce od 1980 roku.
W twórczości Eidrigevičiusa zauważalne są wyraźne inspiracje malarstwem symbolicznym i surrealistycznym, a jego unikatowe plakaty, przedstawiające głównie dzieci, ptaki i zwierzęta domowe oraz maski, cechuje swoisty nastrój zadumy.
Eidrigevičius był wielokrotnie nagradzany, m.in. na Międzynarodowym Biennale Exlibrisu Współczesnego w Malborku czy Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie, jego prace zaś znajdują się w zbiorach największych muzeów, choćby w polskich muzeach narodowych, ale też w British Museum w Londynie i w Museum of Modern Art w Nowym Jorku.
Poza twórczością plakatową Eidrigevičius zajmuje się również ilustracją książkową, malarstwem, scenografią i fotografią.
Niniejszy minialbum, w opracowaniu znawcy tematu Zdzisława Schuberta, prezentuje blisko 60 najsłynniejszych prac artysty.

Zagadnienie eposu i relacji w jakie wchodzi z różnorakimi prądami myślowymi, nurtami ideologicznymi i estetycznymi stanowi temat wykraczający poza specyfikę i zakres jakiegokolwiek określonego kontekstu kulturowego. Konferencja Epos: od Homera do George`a R. R. Martina, która odbyła się na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego w dniach 2324 lutego 2017 roku, pomyślana była jako okazja do spotkania badaczy reprezentujących najróżniejsze dziedziny humanistyki, działających w obrębie różnych filologii i posługujących się różnorakimi narzędziami metodologicznymi, dla których tradycja literacka reprezentowana i symbolizowana przez gatunek eposu stanowi stały punkt odwołania w ich pracy naukowej. Niniejsza książka stanowi owoc tego epickiego przedsięwzięcia. Jako pomysłodawcy i redaktorzy mamy nadzieję, że przyczyni się ona do rozwoju naszych rodzimych studiów nad tradycją eposu i wpisze się w nurt rozwoju interdyscyplinarnych kontaktów badawczych przedstawicieli różnych dyscyplin świata polskiej nauki. Choć niemożliwe wydaje się zawarcie na kartach pojedynczej publikacji całej złożoności oddziaływań kulturowych, które tworzą tradycję reprezentowaną przez gatunek eposu, to jednak mamy nadzieję, że zarówno szeroki zakres tematyczny składających się na niniejszy zbiór prac badawczych, jak i wiedza i kompetencje naukowe ich autorów pozwolą w pewnym stopniu zadośćuczynić ciężarowi gatunkowemu tego intrygującego i wieloaspektowego zagadnienia.