Skarby

This monograph analyses the way that Jews were portrayed in various scholarly journals and lay gazettes published in French in the United Provinces of the Netherlands, mostly by Huguenot refugees. Many of these sources have previously escaped scholarly attention, and as such are valuable sources for exploration. The scholarly journals are mostly focused on the discussion of historical and theological aspects of Jewish people and Judaism, the origins of their language and its influence on others, and their customs and nuances related to worship. The lay gazettes discuss gossip and contemporary events, portraying the Jews as their editors see them. Jews were depicted in these sources in several unique ways which are identified in this study. Particular attention is given to the dimension of privacy, which provides an additional tool of analysis aimed at better understanding how these constructs were created. The final part of this book examines how Muslims in general and Turks in particular, as well as the Siamese, were portrayed in the same sources, in order to investigate whether they were treated differently than the Jews.

Dzieje Żydów polskich jest pierwszą tego typu książką wszechstronnie ukazującą dzieje ludności żydowskiej na ziemiach polskich, od przybycia do naszego kraju pierwszych Żydów po dzień dzisiejszy. Nowatorstwo książki polega m.in. na tym, że obok narracji tekstowej, równorzędną rolę pełnią mapy, diagramy i wykresy. Zostały one opracowane specjalnie na potrzeby tej publikacji. Uzupełnieniem przekazu jest bogata ikonografia (obrazy, zdjęcia, w tym fragmenty dokumentów źródłowych). Książka powstała przy współpracy z Muzeum Historii Żydów, a także z Żydowskim Instytutem Historycznym. Autorami tekstów są wybitni specjaliści w zakresie dziejów Żydów na ziemiach polskich: August Grabski, Andrzej Rykała, Jacek Wijaczka, Marcin Wodziński, Hanna Zaremska, Andrzej Żbikowski, Jolanta Żyndul. Atlas ukazuje nie tylko wielowiekowe dzieje społeczności żydowskiej na ziemiach polskich, jej niezwykły i jakże bogaty dorobek w zakresie własnej, szeroko pojętej kultury, ale także oczywiste zasługi i znaczący wkład do skarbca kultury polskiej. PUBLIKACJA ZAWIERA PEŁNA LSTĘ POLAKÓW SPRAWIEDLIWYCH WŚRÓD NARODÓW ŚWIATA z aktualizacją na 2018 ( jedyna taka na rynku).

16 listopada 1940 teren getta warszawskiego, oddzielony od innych części miasta ceglanym murem, został oficjalnie zamknięty. Getto dla Żydów w okupowanej przez Niemców stolicy przedwojennej Polski zostało utworzone półtora miesiąca wcześniej, 2 października 1940 r., zarządzeniem gubernatora dystryktu warszawskiego, Ludwika Fischera. W osiemdziesięciolecie tych wydarzeń Żydowski Instytut Historyczny oddaje w ręce czytelników katalog wyjątkowej ekspozycji. W książce znalazły się prezentowane na wystawie rysunki, fotografie oraz teksty źródłowe pochodzące przede wszystkim z konspiracyjnego archiwum getta, opracowanego przez działającą pod przewodnictwem Emanuela Ringelbluma grupę Oneg Szabat. Prezentowane w katalogu materiały pogrupowane zostały w jedenastu sekcjach odpowiadających poszczególnym stanowiskom w przestrzeni wystawienniczej. Zbiory te wzbogacają trzy eseje przygotowane przez autorów wystawy: Pawła Śpiewaka, Annę Duńczyk-Szulc i Piotra Rypsona. (…) Nie jest to wystawa dydaktyczna. Nie ma charakteru narracyjnego. Nikt nie prowadzi widza za rękę. Nie dostaje prostych komunikatów. Pozostawiamy widzom swobodę poruszania się po wystawie i wymagamy, czy oczekujemy, skupienia, uwagi i własnej refleksji.

Fragment Wstępu

Kiedy dostałem te listy do ręki, nie mogłem się od nich oderwać. Aż do świtu czytałem je ze ściśniętym gardłem. Listy, jak dzienniki i diariusze, to najintymniejsza forma wypowiedzi. Człowiek nie ukrywa swych myśli, swych – często jednostronnych – ocen, krytyki – aż do bólu – postaw ludzi postronnych. Te listy, szczęśliwie zachowane, opowiadają dzieje niemowlęcia uratowanego przez prawych Polaków, dojrzewanie tej dziewczynki i jej świadomości i jej tożsamości. Polka, katoliczka, Żydówka? I dylemat: komu należy się to ocalone dziecko? W świecie podzielonym, często wrogim – dylemat nie do rozwiązania. Karol Wojtyła uważał, że ponieważ Żydzi ponieśli tak ogromne straty – dzieci, już ochrzczone, już wychowywane jako polscy katolicy, powinny być przywrócone narodowi skazanemu na zagładę. Arcyszlachetne stanowisko! A jednak w tym przypadku, śledząc w tych listach wojnę o Dziecko, byłem po stronie przybranych rodziców. Rzadko spotykane, zarówno miłość jak i poświęcenie – Haliny i Władysława Grzegorczyków, Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. A wokół jakże różne postawy: podejrzenia i zawiści, posądzenia i uprzedzenia, sprzeczności interesów i lojalności. A przy tym bardzo trudna codzienność robotniczej rodziny.

Jakie to szczęście, że listy pisane przez dziesięciolecia po polsku nie zostały wyrzucone. Zgromadzone w starym buciku w kibucu izraelskim zyskały nowe życie. To najlepsza z powieści jakie ostatnio czytałem, to najsilniejszy z dramatów jakie ostatnio widziałem.

Marian Turski

Pierwszy tom wspomnień Jecheskiela Kotika, które po raz pierwszy ukazały się w Warszawie pod koniec 1912 roku, od razu zostały przyjęte bardzo entuzjastycznie przez ówczesnych czytelników. Świadczy o tym choćby pochlebna opinia, jaką wyraził o nich Szolem Alejchem, czołowy żydowski pisarz XX wieku : „To nie jest zwykła książka – toż to skarb, ogród, rajski ogród pełen kwiatów i ptasiego śpiewu. […] Po prostu monumentalne dzieło… Każdy żydowski dom interesujący się żydowską przeszłością powinien zostać dumnym posiadaczem tej książki”.
Moje Wspomnienia można bez wątpienia uznać za jeden z ciekawszych przykładów literatury wspomnieniowej pisanej w języku jidysz. Jecheskiel Kotik opisuje swój rodzinny dom, dzieciństwo i młodość. Miasto Kamieniec Litewski, w którym się wychował, zamieszkane przez barwne postacie klanu Kotików, stanowi kanwę wspomnień i oś chronologiczną, wokół której rozwija się fabuła. Historia rodzinna jest jednak tylko pretekstem do opowieści o zachowanych w pamięci Kotika ludziach, do oddania miasteczkowego kolorytu. Autor opisuje nie tylko ważne historycznie wydarzenia, takie jak dekrety cara Mikołaja I czy polskie powstania, lecz porusza także podstawowe kwestie dotyczące życia Żydów w Europie Wschodniej w okresie nowoczesnym: zmianę ze społeczeństwa stanowego na społeczeństwo wczesnokapitalistyczne, społeczne i kulturowe spory o istotę i kształt żydowskiego życia toczące się między chasydami, misnagdami i maskilami. W Kamieńcu jak w soczewce skupiły się niemal wszystkie procesy zmieniające żydowskie życie, przebiegające podobnie w setkach innych miast i miasteczek w całej Europie Wschodniej.
To wszystko czyni ze wspomnień Kotika autentyczny historyczny dokument o pierwszorzędnym znaczeniu. Dokument ten jest także unikatowym źródłem wiedzy o historii Żydów i innych grup społecznych w XIX-wiecznej strefie osiedlenia.

To pierwszy polski przekład książki Oltre la Bibbia. Storia antica di Israele Mario Liveraniego, wybitnego włoskiego historyka dziejów starożytnego Bliskiego Wschodu. Autori proponuje fundamentalnie nowe pojmowanie dziejów Izraela, zgodnie z którym rozgranicza dzieje Hebrajczyków (historia "zwyczajna"), dające się rekonstruować na podstawie źródeł biblijnych i pozabiblijnych, oraz dzieje mityczne, które - choć opisane w Biblii - nie stanowią opisu rzeczywistości, lecz są kreacją biblijnych pisarzy (historia "wymyślona").
Wykład Liveraniego, w części dotyczącej dziejów starożytnej Palestyny, opiera się na obfitym materiale archeologicznym oraz bogatym korpusie źródeł pozabiblijnych, które konfrontowane są z narracją biblijną. Mityczne dzieje Izraela, czyli te, które są oświetlone w Biblii, lecz nie odpowiadają rekonstruowanej przez badaczy przeszłości Hebrajczyków, analizowane są przez pryzmat ich roli w formowaniu się wspólnoty religijno-narodowej Żydów w starożytności.