Sport Nasz Powszedni. Praktyki Konsumpcji Sportowej Polaków

ABC Projektariatu jest raportem z życia projektariatu, czyli tych ludzi, którzy nie posiadają nic oprócz gotowości do włączenia się w projekt. Książka jest próbą uchwycenia pomruku projektowej maszynerii, która urządza nasze życie, a jednocześnie pozostaje na marginesach naszego pola widzenia. Realia pracy i życia w projekcie są pomijane w oficjalnych katalogach, recenzjach czy materiałach prasowych. ABC projektariatu idzie na przekór tej tendencji. Jest książką o ludziach żyjących i pracujących w projekcie.

Oddajemy do rąk Czytelników książkę, w której staramy się uchwycić i zinterpretować nowe zjawisko pobudzenia obywatelskiego miast przez aktywizm miejski. Z jednej strony usiłujemy wskazać pewne dominujące tendencje występujące w obszarze aktywizmu miejskiego, z drugiej zaś pokazać odmienność jego typów, z którymi spotykamy się obecnie w polskich miastach.

Pierwsza część prezentowanej książki poświęcona jest wykorzystaniu przez ruchy miejskie protestu jako głównego narzędzia wpływu i sposobu zasygnalizowania nowego problemu lub potrzeby. W drugiej części ukazane są popularne praktyki społeczne polegające na samoorganizacji w myśl hasła „róbmy swoje”, w nadziei, że otoczenie (społeczne, instytucjonalne) albo nie będzie przeszkadzać, albo się zmieni zmuszone do tego siłą dobrego przykładu. Część trzecia opisuje zaś procesy instytucjonalizacji zmiany społecznej wnoszonej przez ruchy miejskie i obejmuje teksty, w których pokazane są zarówno przykłady modelowych rozwiązań ustanawiających formalną kooperację między władzą a mieszkańcami, jak i upowszechnione narzędzia, za pośrednictwem których dokonuje się wpływ społeczny.

Redaktorki naukowe

Grzegorz Piotrowski jest socjologiem i antropologiem kultury. Ma doktorat z Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego we Florencji, od kilkunastu lat zajmuje się badaniem ruchów społecznych. Autor kilku książek i tomów pod redakcją oraz kilkunastu artykułów naukowych na temat aktywizmu społecznego w Polsce i w Europie Środkowej. Na Uniwersytecie Gdańskim w Instytucie Socjologii wykłada przedmioty związane z ruchami społecznymi, zaangażowaniem społecznym i społeczeństwem obywatelskim. W Europejskim Centrum Solidarności odpowiada za organizowanie wykładów, seminariów, konferencji, szkół letnich i innych wydarzeń związanych z życiem naukowym i kulturalnym. Prywatnie ojciec dwójki urwisów i pasjonat starych japońskich motocykli sportowych.

Problematyka alteraktywizmu jest mało znana poza wąskim środowiskami, można powiedzieć "niszowa". W Polsce mamy przy tym do czynienia ze szczególnie silną stygmatyzacją alterglobalistów i anarchistów jako groźnych radykałów lub neokomunistów. Tym bardziej książka Grzegorza Piotrowskiego może odegrać istotną rolę demitologizująca alteraktywizm. Przede wszystkim jednak trzeba się zgodzić z Autorem, zwłaszcza w świetle doświadczeń ostatnich kilku lat, że marginalna z pozoru tematyka pozwala lepiej zrozumieć, a czasami i do pewnego stopnia przewidzieć kluczowe procesy, które zachodzą nie tylko w naszej części Europy.
prof. Krzysztof Podemski

Autorka Służących do wszystkiego wraca do tematu wiejskich kobiet, ale tym razem to opowieść zza drugiej strony drzwi chłopskiej chałupy. Podczas, gdy Maryśki i Kaśki wyruszają do miast, by usługiwać w pańskich domach, na wsiach zostają ich siostry i matki: harujące od świtu do nocy gospodynie, folwarczne wyrobnice, mamki, dziewki pracujące w bogatszych gospodarstwach. Marzące o własnym łóżku, butach, szkole i o zostaniu panią. Modlące się o posag, byle „nie wyjść za dziada” i nie zostać wydane za morgi. Dzielące na czworo zapałki, by wyżywić rodzinę. Często analfabetki, bo „babom szkoły nie potrzeba”. Nasze babki i prababki. Joanna Kuciel-Frydryszak daje wiejskim kobietom głos, by opowiedziały o swoim życiu: codziennym znoju, lękach i marzeniach. Ta mocna, głęboko dotykająca lektura pokazuje siłę kobiet, ich bezgraniczne oddanie rodzinie, ale też pragnienie zmiany i nierówną walkę o siebie w patriarchalnym społeczeństwie. „Joanna Kuciel-Frydryszak mówi prawdę. Opisuje historię wsi biedą i głodem naszych babek i rozrywa nam serca. Wstrząsająca historia polskich kobiet. Moja babka była jedną z nich”. IZABELA KUNA „Ta książka powinna być lekturą obowiązkową. Nie zrozumie nikt współczesnej Polski, społecznych napięć i historii własnej rodziny bez zrozumienia tego, co Joanna Kuciel-Frydryszak opisała w Chłopkach. Tej mieszaniny krzywdy od kołyski i heroizmu aż po grób. Wstrząsający obraz nieludzkiej męki codziennego życia, poniewierki, biedy, upokorzenia naszych babek i prababek. Na zegarze historii to przecież było wczoraj, dlatego siedzi w nas tyle demonów i buntu…” JOANNA KOS-KRAUZE „Osoby, których życie stanowiło tło dla historii powszechnie uważanych za istotniejsze, wreszcie stają na pierwszym planie. Wspaniała i poruszająca książka”. KACPER POBŁOCKI profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor książki Chamstwo JOANNA KUCIEL-FRYDRYSZAK dziennikarka, absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim. Autorka biografii Słonimski. Heretyk na ambonie, nominowanej w najważniejszych konkursach na Historyczną Książkę Roku (im. K. Moczarskiego i O. Haleckiego), cenionej biografii Kazimiery Iłłakowiczówny Iłła (Marginesy 2017), nominowanej do Nagrody im. Józefa Łukaszewicza, oraz bestsellerowej książki Służące do wszystkiego (Marginesy 2018), która znalazła się na liście dziesięciu najważniejszych książek 2018 roku dwumiesięcznika „Książki. Magazyn do Czytania” i dostała nominację do Nagrody Historycznej „Polityki” oraz Nagrody „Newsweeka” im. T. Torańskiej. Jej najnowsza książka książka to Chłopki. Opowieść o naszych babkach (Marginesy 2023).

Co czeka ludzkość, jeśli nie zapanujemy nad kryzysem klimatycznym? Czy katastrofie, którą przewidują naukowcy, da się zapobiec?Jak pogodzić rosnące zapotrzebowanie energetyczne, pozwalające nam na względnie bezpieczne i komfortowe życie, z ochroną środowiska i łagodzeniem zmian klimatu? Rauli Partanen i Janne M. Korhonen przekonują, że mamy jeszcze szansę zdążyć. Aby jednak tak się stało, potrzebne są natychmiastowe spójne i kompleksowe działania, obniżające emisję CO2. Według autorów należy w tym celu wykorzystać wszelkie dostępne siły i środki, w tym również energetykę jądrową. Energia jądrowabudzi strach. Od lat przedstawiana jest w mediach i politycznych kontekstach w skrajnie niekorzystnym świetle, w katastroficznych wizjach i sensacyjnych nagłówkach. Czy taka retoryka ma uzasadnienie? Ile z tego, co słyszymy o atomie jest prawdą, a ile w tym uprzedzeń i manipulacji? Czy promieniowanie jonizujące naprawdę jest tak niebezpieczne, jak się to przedstawia? Co dokładnie stało się w Czarnobylu i Fukushimie i jaki wpływ miały te wydarzenia na środowisko naturalne? Ta książka rozprawia się z mitami i krzywdzącymi opiniami na temat energetyki jądrowej i jej bezpieczeństwa. Rauli Partanen to wielokrotnie nagradzany autor, analityk i doradca w dziedzinie zmian klimatu i środowiska, systemów energetycznych i społeczeństwa oraz ich wzajemnych powiązań. Jest współautorem wielu książek poświęconych tej tematyce, zarówno w języku fińskim, jak i angielskim. Książka „Climate Gamble” (wydana w 2015 roku, napisana wspólnie z Janne M. Korhonenem) została przetłumaczona na siedem języków, a „The Dark Horse. Nuclear Power and Climate Change” – na cztery. Jego ostatnia książka – „The Age of Energy. Understanding Prosperity, Growth and Environmental Destruction” (wydana w 2022 roku, napisana wspólnie z Aki Suokko) – zdobyła w Finlandii nagrodę w konkursie na książkę naukową roku – Science Book of the Year. Jest współzałożycielem i kierownikiem think tanku non-profit Think Atom. Janne M. Korhonen wspólnie z Raulim napisał dwie książki poświęcone wzajemnym związkom energii i klimatu. Obronił doktorat na temat historii rozwoju innowacji technologicznych w kontekście potrzeby ich wdrażania. Obecnie kieruje projektem badawczym o nazwie Plan B na uniwersytecie Lappeenranta-Lahti, w ramach którego bada, w jaki sposób zmobilizować globalną bazę przemysłową do ustandaryzowanej i masowej produkcji czystych technologii po niskiej cenie.

O ile nie sposób podać uniwersalnej definicji designu, o tyle codzienna praktyka osób zajmujących się projektowaniem poddaje się różnym opisom tożsamościowym. Trudno jednak wskazać obiektywne kryteria, które pozwoliłyby na przykład na dystynkcję określeń „designer” i „projektant” czy na opisanie warunków niezbędnych, by ten zawód wykonywać (co czyni designera/projektanta – jaki typ przygotowania, doświadczenia, wykształcenia?). Kłopotliwe jest też pytanie o cel i zakres czynności zawodowych (czy to projektowanie form przemysłowych, czy także projektowanie usług? Czy również design doświadczeń?). Zagadnienia te pociągają za sobą kolejne – dotyczące postrzegania projektantów w ramach szerszej struktury społecznej, a więc odnoszące się do kwestii uznania i prestiżu.

Jeśli niemal wszystko można nazwać dziś designem i niemal każdego designerem, to oba te określenia właściwie nic nie znaczą. Świetnie więc, że Paulina Rojek-Adamek zajęła się zbieraniem argumentów, które przemawiają za szerokim (bądź przeciwnie – za bardziej restrykcyjnym) rozumieniem designu. (…) Dobrze, że jej rozważania na temat designu i tego, jaka jest (jaka powinna być) dziś rola projektanta nie są zawieszone w próżni. Z jednej strony nawiązują one do coraz bogatszej literatury autorów identyfikujących się z socjologią designu, z drugiej – wypływają z rezultatów zrealizowanego przez Autorkę projektu badawczego.
prof. dr hab. Rafał Drozdowski

Książka ta jest na pewno pracą erudycyjną, w której uwzględnione zostały zarówno podejścia klasycznej socjologii, jak i współczesnych autorów. (…) Polskiemu czytelnikowi jak dotąd nie zaoferowano wielu prac podejmujących tę problematykę, tymczasem zarówno estetyka, jak i – w węższym ujęciu – praca projektowa są dzisiaj uznawane za kwestię centralną dla rozważań związanych z nową ekonomią, studiami miejskimi, „zwrotem ku rzeczom” czy sztuką publiczną.
dr hab. Małgorzata Jacyno
Paulina Rojek-Adamek, doktor socjologii. W swojej pracy naukowo-badawczej i licznych publikacjach zajmuje się tematyką designu, szczególnie aspektem społecznie odpowiedzialnego projektowania i rolą zawodową projektantów. Publikowała m.in. w czasopismach „Polish Sociological Review”, „Kultura Popularna”, „Humanizacja Pracy”. Współredaktorka tomu Drafts from Sociology of Design. Introduction to Discussion (2016). Adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, od kilkunastu lat współpracuje również z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach.