Stosunki międzynarodowe Antologia tekstów źródłowych

Wojna jest formą bioewolucyjnego dostosowania. Mobilizowała ludzi do współdziałania w konkurencji o ograniczone zasoby. Wytworzyła też państwo, które służy przełamywaniu barier rozwojowych. Anarchia międzynarodowa ma więc bioewolucyjne podstawy. Takież podstawy ma ludzki instynkt moralny. W nim zakorzenione mogą być preferencje dla ludzkich praw oraz demokracji. Ich międzynarodowe konsekwencje ukazuje teoria demokratycznego pokoju. Z kolei gwałtowność oraz nierównomierność starzenia się społeczeństw destabilizować może liberalny porządek międzynarodowy. Oto przykłady systemowego oddziaływania czynnika biologicznego na stosunki międzynarodowe.
Ale wpływa on również na jednostki – politycznych liderów, których decyzyjną sprawność w momentach krytycznych zaburzać mogą podeszły wiek, choroby czy środki psychoaktywne. Mimo oczywistego wpływu na stosunki międzynarodowe, czynnik biologiczny jest jednak pomijany w literaturze przedmiotu. Rozproszone po różnych dziedzinach wiedzy wyniki badań na ten temat zostały tu zebrane, usystematyzowane oraz krytycznie ocenione. Jest to pierwsza publikacja tego typu. publikacja na polskim rynku wydawnictw naukowych.

Jerzy Ciechański – absolwent Wydziału Prawa i Administracji UW. Doktorat z nauk politycznych uzyskał w Northern Illinois University. Wykładowca akademicki na uczelniach w Polsce i USA; obecnie w Instytucie Stosunków Międzynarodowych UW. Uczestniczył w negocjacjach akcesyjnych Polski do Unii Europejskiej. Był przewodniczącym Rady Zarządzającej Europejskiej Fundacji Poprawy Warunków Życia i Pracy UE, Komitetu Spójności Społecznej Rady Europy oraz wiceprzewodniczącym Komitetu Ochrony Socjalnej Rady UE. Autor wielu publikacji nt. roli ONZ w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, społecznych praw człowieka oraz polityki społecznej i zatrudnienia w UE.

Minority Issue in the OSCE Area
State of minority in Western Europe
Regulation tools of the OSCE
Perspectives on the Role of the OSCE in regulating minority issue

Książka Polityka zagraniczna. Aktorzy – potencjały – strategie jest oryginalną pracą zbiorową,
w której rozważania teoretyczne i modelowe dotyczące polityki zagranicznej zostały skonfrontowane z analizą realnej polityki zagranicznej państw, wybranych wedle kryterium pozycji (statusu) zajmowanej w systemie międzynarodowym. Przedmiotem analizy są strategie realizowane w polityce zagranicznej mocarstw i supermocarstw, państw średniego rzędu oraz państw małych i minipaństw.
Nowością jest poddanie analizie także dwóch niepaństwowych uczestników stosunków międzynarodowych, których oddziaływanie na środowisko międzynarodowe i politykę państw jest bezdyskusyjne: Unii Europejskiej oraz korporacji transnarodowych.
Książka jest adresowana do studentów politologii, stosunków międzynarodowych oraz europeistyki, pracowników naukowych, dyplomatów i pracowników służby zagranicznej, a także dziennikarzy specjalizujących się w stosunkach międzynarodowych.

Jest to oryginalne dzieło, podkreślające, iż polityka zagraniczna państw, ale i innych podmiotów międzynarodowych, ma pewne wspólne cechy i wyróżniki i warto je prześledzić na przykładach państw różnej rangi. Teoretyczny ton nadaje książce wybitna znawczyni problematyki, prof. dr hab. Teresa Łoś-Nowak. (…) Książka jest racjonalnie zaprojektowana i ma wartościowy poznawczo charakter. Pod względem metodologicznym pozwala spojrzeć na politykę zagraniczną różnych podmiotów międzynarodowych, ale nie ułatwia analizy porównawczej. Jest jednak staranna zarówno pod względem formy, jak i wysokiej kultury akademickiego przekazu merytorycznego.
z recenzji prof. UW dra hab. Stanisława Bielenia

Teresa Łoś-Nowak – prof. zw. dr hab., kierownik Zakładu Międzynarodowych Stosunków Politycznych w Instytucie Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka wielu publikacji z zakresu międzynarodowych stosunków politycznych, teorii stosunków międzynarodowych i polityki zagranicznej Polski. Wśród prac naukowych prof. T. Łoś-Nowak na szczególną uwagę zasługują: Stosunki międzynarodowe. Teoria – systemy – uczestnicy, Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota – mechanizmy działania – zasięg, Wprowadzenie do teorii stosunków międzynarodowych. Pod redakcją naukową prof. T. Łoś-Nowak ukazał się wielokrotnie wznawiany i wzbogacany nowymi zagadnieniami jeden z pierwszych podręczników adresowanych do studentów nauki o polityce oraz nauki o stosunkach międzynarodowych. W Instytucie Politologii UWr prof. Łoś-Nowak kieruje specjalnością służby zagraniczne.

W książce poddano analizie najważniejsze problemy w stosunkach polsko-niemieckich niemal dwadzieścia lat po zawarciu traktatów: dwa plus cztery, o zjednoczeniu Niemiec, o potwierdzeniu granicy pomiędzy Polską a Niemcami oraz o dobrosąsiedzkich stosunkach między RP i RFN. Założeniem redaktorów i autorów było przedstawienie możliwie szerokiej panoramy osiągnięć i porażek w budowie nowych relacji między sąsiadującymi państwami, obciążonymi tragicznie przez historię, którym ta sama historia stworzyła szansę na nowy początek. Nacisk położono na tło prawnomiędzynarodowe, jakkolwiek analiza wymagała licznych odniesień do prawa wewnętrznego obu państw.
Niektóre z poruszonych zagadnień:
? odpowiedzialność za bezprawne wszczęcie i prowadzenie wojny
? konstrukcja prawna tytułu historycznego do terytorium
? roszczenia majątkowe, świadczenia wyrównawcze, świadczenia pomocowe
? nacjonalizacja i restytucja mienia w Polsce
? dziedzictwo kulturowe
? reforma prawa o obywatelstwie w Niemczech

Władysław Czapliński – profesor nauk prawnych, dyrektor Instytutu Nauk Prawnych PAN, profesor w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego i w Europejskiej Wyższej Szkole Prawa i Administracji. Przewodniczący Komitetu Doradczego ds. Prawa Europejskiego przy Ministrze Sprawiedliwości. Autor i współautor wielu monografii, podręczników i artykułów opublikowanych w kraju i za granicą.

Bernard Łukańko – doktor, adiunkt w Zakładzie Prawa Międzynarodowego i Prawa Unii Europejskiej Instytutu Nauk Prawnych PAN w Warszawie. Specjalizuje się w prawie cywilnym, prawie europejskim oraz w badaniach prawnoporównawczych.

Rudiger von Fritsch, wytrawny i doświadczony dyplomata, autor m.in. wydanej w 2021 roku książki „Quo vadis, Rosjo?”, przedstawia okoliczności i zdarzenia, które doprowadziły do napaści Rosji na Ukrainę. Przede wszystkim opisuje działalność dyplomacji, podejmowane do końca przez kraje zachodnie próby zapobieżenia wojnie oraz kłamliwe i oszukańcze zapewnienia Putina, że do jej wybuchu nie dojdzie. Autor uważa, że u Putina przeważyło myślenie w kategoriach emocjonalno-historycznych oraz wielkorosyjski, imperialny odruch. Podkreśla także, że już od czasów zajęcia Krymu przez Rosję w 2014 roku zachodni obserwatorzy byli zdumieni błędną oceną sytuacji w Ukrainie przez rosyjskie kierownictwo. Takie same, a nawet większe błędy legły u podstaw decyzji Putina o zaatakowaniu Ukrainy w roku 2022. Podobnie błędnie oceniono determinację i spójność działań Zachodu w niesieniu pomocy zaatakowanemu krajowi. Wojna z Ukrainą stanowi wielką cezurę w stosunkach międzynarodowych - Władimir Putin wykluczył Rosję na długo z porządku międzynarodowego i prowadzi ją w niejasną i niepewną przyszłość. Zniszczył swoim postępowaniem próbę wspólnego budowania bezpieczeństwa, otwierając erę konfrontacji. Pytania o Europę i świat podczas wojny i po wojnie stanowią istotną część rozważań von Fritscha. Jednocześnie podkreśla potrzebę znalezienia przez wszystkie kraje unijne wspólnego punktu wyjścia dla zbudowania wspólnej polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa. Analizuje skutki gospodarcze i polityczne wojny dla Rosji, Ukrainy, Europy i świata. Skłania się ku przekonaniu, że w najbliższych latach niewiele może się w Rosji zmienić. I próbuje zarysować sposób postępowania dla Zachodu: „Jak zatem postępować z taką Rosją i jej gotowym do agresji prezydentem? Wybrał drogę konfrontacji. Bezwarunkowe jest ogradzanie, containment – dodać trzeba: constrainment, odciąganie od dalszej ekspansji. Konieczna jest także próba zabezpieczania przed konfrontacją na drodze umów”. Postulat „konfrontacji uporządkowanej” z Rosją, czyli konieczność zawarcia porozumień międzynarodowych ograniczających zbrojenia i tworzących mechanizmy zapobiegające konfrontacji militarnej, jest jednym z ważniejszych przesłań książki.

Globalizacja i towarzyszący jej wzrost współzależności między państwami wymusza rozwój nowych form współpracy międzynarodowej. Aby wyjaśnić istotę tej kooperacji na gruncie nauki o stosunkach międzynarodowych, sformułowano teorię reżimów międzynarodowych, tj. konglomeratów instytucji, traktatów, prawodawstwa i regulacji wewnątrzpaństwowych oraz nieformalnych ustaleń między państwami, opartych na wspólnie podzielanych wartościach i zasadach. Reżimy międzynarodowe dowodzą swej przydatności w wielu dziedzinach, z których najważniejsze jest bezpieczeństwo. Wśród licznych zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego na szczególną uwagę zasługuje wzrost liczby państw posiadających broń jądrową lub dążących do jej zdobycia. Aby ten wzrost zahamować, a jednocześnie umożliwić pokojowe korzystanie z energii atomowej, w 1968 r. z inicjatywy USA, ZSRR i Wielkiej Brytanii zawarto Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej. Zapoczątkowało to kształtowanie się międzynarodowego reżimu nieproliferacji broni jądrowej, dziś będącego jednym z najlepiej rozwiniętych i zinstytucjonalizowanych reżimów międzynarodowych.