Polityka zagraniczna

Krzysztof Zdulski, Bariera bliskowschodnia. Turcja w polityce Wielkiej Brytanii w latach 1939-1942

• Oficjalne zabiegi dyplomatyczne i zakulisowe rozgrywki.

• Polityczne i gospodarcze uwarunkowania.

• Wojenne zwroty akcji.

Jakie czynniki determinowały brytyjską politykę wobec Turcji? Jakie cele chciał osiągnąć Londyn i jakich używał do tego instrumentów? Dlaczego Wielka Brytania zdecydowała się zawrzeć z Ankarą układ o wzajemnej pomocy? Czego Londyn oczekiwał po przymierzu z Turcją i w jakim zakresie oczekiwania te były zależne od zmian w sytuacji politycznej i wojennej? W jakim stopniu stosunki Wielkiej Brytanii z mocarstwami, a zwłaszcza z Niemcami, Włochami, Francją i Związkiem Sowieckim, wpływały na politykę brytyjską wobec Turcji? Jakie były jej skutki dla sytuacji na Bałkanach? Jaki stosunek do planów i działań Londynu miały rządy Bułgarii, Grecji, Jugosławii i Rumunii? Jaką rolę odgrywała Turcja w brytyjskich planach obrony Bliskiego Wschodu? Czy Wielka Brytania rzeczywiście chciała bronić swego tureckiego sojusznika i czy była do tej obrony przygotowana? W jakim stopniu politykę wobec Turcji kształtował cały rząd, a w jakim poszczególne ministerstwa i wybrani członkowie rządu, a zwłaszcza premier? Jaką rolę odegrali w niej czołowi brytyjscy politycy, zwłaszcza Neville Chamberlain, Anthony Eden, lord Halifax i Winston Churchill?

Czy przyczyny wojen i konfliktów zbrojnych zawsze są takie same?
Jaką rolę pełnią współcześnie siły zbrojne państw?
W jaki sposób instytucje międzynarodowe mogą wpływać na utrzymanie pokoju?
Czy porozumienia dotyczące kontroli zbrojeń oraz środki budowy zaufania i bezpieczeństwa skutecznie zapewniają bezpieczeństwo międzynarodowe?

Istnienie różnic interesów między państwami, grupami społecznymi, organizacjami i innymi podmiotami gry politycznej jest rzeczą naturalną i nieusuwalną. (...) Bez względu na to jaką z licznych teorii uznamy za właściwą, pozostaje faktem, iż spory i konflikty międzynarodowe towarzyszą ludzkości od początku jej dziejów i jako takie muszą być uznane za naturalne. Nie każda jednak różnica interesów musi wieść do sporu, a nie każdy spór do wojny. Wojna jest zatem zjawiskiem szczególnym – jak pisał Carl von Clausewitz – jest „jedynie kontynuacją polityki innymi środkami”. Na przestrzeni dziejów zmieniała oczywiście swe formy, zarówno z uwagi na postęp technologiczny, jak i cywilizacyjny, kształtujące metody i cele jej prowadzenia.
(fragment tekstu)

Między 2003 i 2014 rokiem Brazylia mogła sprawiać wrażenie gwiazdy międzynarodowej sceny politycznej. Latynoamerykański gigant podjął starania o budowę globalnych koalicji państw rozwijających się, stał się wschodzącym głosem w dialogu nad międzynarodową współpracą na rzecz rozwoju w Afryce i uczestnikiem rozmów nad sytuacją na Bliskim Wschodzie. Te inicjatywy, wpisujące się w ramy współpracy państw Globalnego Południa, przyczyniły się do nazwania prezydenta Luli da Silvy (2003–2010) „najpopularniejszym politykiem na Ziemi”, samą zaś Brazylię coraz częściej zaczęto wskazywać jako aktora stojącego u progu wielkomocarstwowości. Po 2011 roku zarzucono jednak największemu państwu Ameryki Łacińskiej nadwyrężenie aktywności dyplomatycznej, a nawet nazwano Brazylię „dyplomatycznym karłem”. Choć kraj ten stał się w XXI wieku ważnym globalnym graczem, wyzwania związane z pełnieniem omówionych w tej książce ról międzynarodowych sugerują, że trafne może być uznanie Brazylii za mocarstwo średnie nowego typu. Mając na celu wkład do debaty nad pozycją międzynarodową Brazylii, książka będzie jednocześnie atrakcyjną lekturą dla czytelników zainteresowanych stosunkami międzynarodowymi i przede wszystkim Brazylią, jej miejscem i rolami we współczesnym świecie.

Monika Sawicka – absolwentka stosunków międzynarodowych i filologii portugalskiej UJ, doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce. Pracuje w Zakładzie Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ. Współredaktor naukowa tomu Migraciones y diásporas de América Latina. Perspectiva histórica y contemporánea (Kraków 2017) i autorka artykułów poświęconych polityce zagranicznej Brazylii, w tym brazylijskiej współpracy rozwojowej. Jej zainteresowania naukowe skupiają się na polityce zagranicznej i wewnętrznej Brazylii, międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju i analizie polityki zagranicznej państwa.

Profesorowi Romanowi Kuźniarowi – nauczycielowi, przyjacielowi i rozważnemu strategowi; miłośnikowi gór i przyrody – książkę tę z wdzięcznością dedykują uczniowie, przyjaciele i współpracownicy z Katedry Studiów Strategicznych i Bezpieczeństwa Międzynarodowego Uniwersytetu Warszawskiego Zmieniająca się rzeczywistość międzynarodowa, percepcja i natura zagrożeń bezpieczeństwa, a zwłaszcza wyłanianie się nowych płaszczyzn oddziaływania w stosunkach międzynaro­dowych skłaniają Autorki i Autorów publikacji do refleksji nad wykorzystywaniem przez państwa nowych instrumentów realizacji interesów strategicznych. Horyzonty studiów strate­gicznych podejmują temat wyłaniania się nowych obszarów rywalizacji państwowych i instru­mentalizowania oraz weaponizowania (uzbrajania) nowych zasobów siły. Zestawienie w tomie sfery technologii wojskowych i prowadzenia działań zbrojnych (wojna rosyjsko-ukraińska) ze sferą niewojskowych zasobów siły i obszarów rywalizacji - od info sfery, przez energię i klimat, po etykę, prawo międzynarodowe umożliwia porównanie, na ile w XXI wieku instrumenty pozamilitarne stają się równie efektywnymi jak środki militarne narzędziami w wyłanianiu nowych potęg. W warunkach systemu rozwoju nauki i badań w Polsce, zdeterminowanego przez klasyfikację dziedzin i dyscyplin, studia strategiczne rozwijają się niejako „w poprzek" zadekretowanego rozwiązania, poszukując nowatorskich koncepcji i formuł naukowych w interdyscyplinarnym podejściu do badań naukowych. Autorzy zbioru podeszli do kwestii tożsamości studiów stra­tegicznych z ostrożnością, czy też przezornością, mając świadomość wyzwań, które stoją przed przedstawicielami tej „interdyscypliny" w Polsce i na świecie. Nakreślone przez nich hory­zonty łączą fundamentalne i pierwotne w sensie ewolucji studiów strategicznych zagadnienia, jak technologia i wojna, prawo i etyka, energia i przemysł, z (względnie) nowymi obszarami, jak hybrydowość użycia siły (oraz groźby jej użycia), informacja (w ujęciu kognitywistycznym i cybernetycznym), klimat i środowisko naturalne. Z recenzji prof. dr. hab. Artura Gruszczaka Uniwersytet Jagielloński Zastosowana w tytule fraza (horyzonty) choć jest umowna, a nawet wręcz symboliczna, dobrze odzwierciedla złożoność i ewolucję studiów strategicznych oraz towarzyszącą temu dynamikę stosunków międzynarodowych, co zaobserwować można obecnie choćby w kontekście wojny w Ukrainie, eskalacji napięcia wokół Tajwanu, konfliktu w Sudanie i wielu innych kwestii. Praca w sposób znaczący poszerza oraz systematyzuje naszą wiedzę dotyczącą wybranych aspektów studiów strategicznych, w tym przede wszystkim zaprezentowanych „miękkich" oraz „twar­dych" determinantów. Ich dobór oraz kompleksowa analiza pokazują ogrom wyzwań, ale też i możliwości towarzyszących studiom strategicznym. Z recenzji prof. dr. hab. Sebastiana Wojciechowskiego Uniwersytet im. A. Mickiewicza

Celem monografii jest przedstawienie polityki zagranicznej ZSRR i Rosji wobec Bliskiego Wschodu wraz z odniesieniem się do kluczowych wydarzeń, mających wpływ na losy tego regionu oraz z uwzględnieniem ważnych z punktu widzenia ZSRR, a po 1991 roku Rosji, bilateralnych, relacji z państwami Bliskiego Wschodu.

W książce poddano analizie najważniejsze problemy w stosunkach polsko-niemieckich niemal dwadzieścia lat po zawarciu traktatów: dwa plus cztery, o zjednoczeniu Niemiec, o potwierdzeniu granicy pomiędzy Polską a Niemcami oraz o dobrosąsiedzkich stosunkach między RP i RFN. Założeniem redaktorów i autorów było przedstawienie możliwie szerokiej panoramy osiągnięć i porażek w budowie nowych relacji między sąsiadującymi państwami, obciążonymi tragicznie przez historię, którym ta sama historia stworzyła szansę na nowy początek. Nacisk położono na tło prawnomiędzynarodowe, jakkolwiek analiza wymagała licznych odniesień do prawa wewnętrznego obu państw.
Niektóre z poruszonych zagadnień:
? odpowiedzialność za bezprawne wszczęcie i prowadzenie wojny
? konstrukcja prawna tytułu historycznego do terytorium
? roszczenia majątkowe, świadczenia wyrównawcze, świadczenia pomocowe
? nacjonalizacja i restytucja mienia w Polsce
? dziedzictwo kulturowe
? reforma prawa o obywatelstwie w Niemczech

Władysław Czapliński – profesor nauk prawnych, dyrektor Instytutu Nauk Prawnych PAN, profesor w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego i w Europejskiej Wyższej Szkole Prawa i Administracji. Przewodniczący Komitetu Doradczego ds. Prawa Europejskiego przy Ministrze Sprawiedliwości. Autor i współautor wielu monografii, podręczników i artykułów opublikowanych w kraju i za granicą.

Bernard Łukańko – doktor, adiunkt w Zakładzie Prawa Międzynarodowego i Prawa Unii Europejskiej Instytutu Nauk Prawnych PAN w Warszawie. Specjalizuje się w prawie cywilnym, prawie europejskim oraz w badaniach prawnoporównawczych.