Teatr W Polsce 2020. Dokumentacja Sezonu 2018/2019

Najnowsze badania genetyczne w połączeniu z niedawnymi odkryciami archeologicznymi sprzyjają powstawaniu nowych koncepcji dotyczących dziejów cywilizacji. Niedawne odkrycia wykazały, iż Ariowie, którzy założyli cywilizację indyjską i irańską oraz stali się symbolem przewagi cywilizacyjnej Europejczyków, nie tylko wywodzili się z ziem polskich (ze społeczności, która 3000-2500 lat przed narodzeniem Chrystusa wytworzyła kulturę amfor kulistych), ale również pod względem genetycznym najbliżsi byli dzisiejszym Polakom.

Istotą chińskiej kultury jest uwypuklenie centralnej pozycji człowieka, jaką zajmuje pośród wszechrzeczy oraz podkreślanie ducha humanizmu, który jest kształtowany poprzez edukację humanistyczną. Pomimo że chińska kultura mocno podkreśla centralną pozycję człowieka, to jednocześnie okazuje wielki szacunek wobec przyrody, w której żyją ludzie oraz wobec wszelkich innych rzeczy we wszechświecie. Właśnie dlatego chińska kultura przywiązuje wagę nie tylko do drogi Niebios oraz prawa natury, lecz także opowiada się za „humanizmem” oraz kładzie nacisk na edukację w zakresie obrzędowości i muzyki. To właśnie składa się na cechy charakterystyczne oraz charakter chińskiej kultury.



Fragment Wstępu

Książka ta jest zbiorem ośmiu studiów. Dwa z nich – pierwsze i ostatnie – publikowane są po raz pierwszy. Pozostałe są mniej lub bardziej przeredagowanymi wersjami artykułów ogłoszonych w ciągu ostatnich kilku lat. Cztery teksty dotyczą autorów działających w pierwszej fazie ruchu humanistycznego w kręgu Akademii Krakowskiej i skupione są wokół takich postaci, jak Konrad Celtis, występujący przeciwko scholastycznemu systemowi nauczania i Janowi z Głogowa jako jego reprezentantowi, wykładający przez jakiś czas w Krakowie śląski uczony Wawrzyniec Korwin (który był uczniem Celtisa) i Paweł z Krosna, pierwszy zwolennik nowego nurtu, który uzyskał oficjalne stanowisko uniwersyteckie. Krąg uczniów Krośnianina reprezentuje Jan z Wiślicy. Kolejne cztery teksty skupiają się wokół związanych z Akademią Krakowską twórców działających w drugiej połowie XVI w.: Grzegorza z Sambora, Benedykta Herbesta (wraz z kręgiem uczniów i przyjaciół) oraz Stanisława Sokołowskiego, również w relacji z uczniami, pośród których wyróżniają się Szymon Szymonowic i Andrzej Schoen.

Wszystkie analizowane w poszczególnych studiach teksty są świadectwem łacińskiej kultury humanistycznej i zamieszczone tu zostały wraz z nimi przeważnie w całości, wraz z moimi przekładami, aby ten zbiór rozważań mógł się stać również zaproszeniem do lektury dzieł dawnych mistrzów.

Z tej książki dowiesz się:
• Kiedy człowiekowi zaczął przeszkadzać zapach potu?
• Czy paleolityczni łowcy mamutów byli czyściochami?
• Jak różnił się makijaż oczu starożytnych Rzymianek i Egipcjanek?
• Dlaczego stare wychodki są kopalnią wiedzy o dawnym życiu?

Dziś poranna higiena – umycie twarzy, zębów, przeczesanie włosów – stanowi dla nas oczywistość. Zdajemy sobie sprawę, że nie zawsze tak było, ale nie do końca wiemy, kiedy właściwie człowiek zaczął o siebie dbać i co wtedy oznaczała „poranna higiena”.

Książka „Dawniej ludzie żyli w brudzie” pokazuje przede wszystkim fascynującą drogę, jaką przeszedł człowiek. Od zakładania na siebie skór zwierząt i okadzania się dymem, przez XVII-wieczną modę na peruki, aż po współczesne używanie kosmetyków i poranną higienę.

KSIĄŻKI DOBRE NIE TYLKO W TEORII!

De officiis libri tres Łukasza Opalińskiego to już dziewiąty tom serii Biblioteka Staropolskiej Myśli Politycznej. Jest to, jak pozostałe opublikowane XVII-wieczne traktaty, wydanie dwujęzyczne, które zawiera transkrypcję łacińskiego oryginału i jego tłumaczenie na język polski. Podstawę edycji stanowi wydanie z 1668 r. ze wstępem i kilkoma przypisami Andrzeja Maksymiliana Fredry, którego dzieła są trzonem Biblioteki Staropolskiej Myśli Politycznej. W De officiis Opaliński nawiązuje do dzieła Cycerona o tym samym tytule. Polski autor, podobnie jak Arpinata, dzieli traktat na trzy księgi. W księgach O prawości, O miłości, O pobożności pisze o człowieku, państwie i Bogu. Jego De officiis uznać można za próbę całościowego wyjaśnienia świata. Autor omawia w O powinnościach m.in. takie zagadnienia jak: powołanie władzy, prawo wojny, prawo własności, kondycja katolicyzmu po soborze trydenckim. Osoba twórcy De officiis jest równie interesująca jak jego dzieło. Łukasz Opaliński, jeden z największych erudytów XVII-wiecznej Rzeczypospolitej, pochodził z rodu wywodzącego się od rycerzy Bolesława Śmiałego i Bolesława Krzywoustego. Był jednym z najzamożniejszych magnatów w Koronie. Polityk swoim doświadczeniom parlamentarnym dał wyraz w Rozmowie plebana z ziemianinem. Ponadto był pomysłodawcą i współtwórcą pierwszej rodzimej gazety „Merkuriusz Polski”. Jego traktat teologiczno-polityczno-prawny, który oddajemy w Państwa ręce, to z pewnością dzieło, które spopularyzuje myśl staropolską i dostarczy wiedzę o ówczesnej Rzeczypospolitej.

O awangardowym podejściu Redaktorów tomu do kwestii dziedzictwa świadczy podjęcie próby pokazania go w momencie skomplikowanych przemian, w siatce napięć i relacji ledwo uchwytnych, kształtujących je i odkształcających. Docenić należy przyjęcie współczesnego szerokiego rozumienia dziedzictwa, na które składają się dziedzictwo materialne, niematerialne i naturalne. Niniejszy tom pozytywnie wyróżnia założenie, iż nie można analizować zjawisk dziedzictwa bez szerokiego kontekstu badawczego i bez oparcia w metodologii różnych dyscyplin. Ważną kategorią badawczą jest pograniczność wraz z płynnością pograniczy, obok bezpieczeństwa kulturowego, turystyki kulturowej historycznej, archeologicznej, kulinarnej oraz eventowej. W optyce heritologa pozostawać muszą również mechanizmy konstruowania świadomości historycznej, kwestie tożsamości europejskiej, narodowej, regionalnej, lokalnej czy wieloaspektowość procesów rewitalizacji i reinterpretacji dziedzictwa, ze szczególnym wyczuleniem na polityki kulturalne (od lokalnych instytucji i włodarzy po Unię Europejską i UNESCO), które należy postrzegać jako metody zarządzania pamięcią.

Twórcy tomu odważnie przypominają rzecz niepopularną – że dziedzictwo też przysparza cierpień. Zgodnie z koncepcją UNESCO należy promować różnorodność kulturową, skupiając się na tym, co jednoczy, buduje pokój, daje przestrzeń porozumienia – Redaktorzy we Wstępie ujęli to inaczej: dziedzictwo wszak „budzi często uczucie rozdarcia, ponieważ jest bolesne, wywołuje emocje i reakcje wstydu, upokorzenia, goryczy i rozdrażnienia”. Jest też druga strona medalu: dziedzictwo bywa przedmiotem działań negatywnych i wówczas – mówiąc metaforycznie – niejako „cierpi”: „dziedzictwo kulturowe, wciągane w skomplikowane procesy historyczne i społeczno-polityczne, podlegające również mitologizacji i ideologizacji ze strony rozmaitych organizacji, formalnych i nieformalnych grup lub indywidualności, wyrywane jest często z kontekstu i dzielone między nowych interesariuszy”.
Z recenzji dr hab. Katarzyny Smyk, prof. UMSC