Testament rabbiego Izraela Baal Szema

Ta książka klasyka historii judaizmu Gershoma Scholema (1897–1982) pochodzi z najpłodniejszego okresu jego twórczości, z lat 50. XX wieku.
Urodzony w Berlinie, już w 1923 roku osiadł na resztę życia w Jerozolimie. Stał się autorytetem w dziedzinie badań nad mistycyzmem żydowskim, a zwłaszcza nad jego najważniejszym nurtem – kabałą, której współczesna postać narodziła się pod koniec średniowiecza i od tego czasu współistnieje z tradycyjnym kultem.
Kabała i jej symbolika jest nie tylko znakomitym, lecz także przystępnym wprowadzeniem do zagadnień mistycyzmu religijnego. Scholem rozważa tu naturalne i dotyczące nie tylko judaizmu pytanie o relacje między zawsze w jakiejś mierze wywrotowym mistycyzmem a religijnym establishmentem, między mistyczną wykładnią pism a ich tradycyjną lekcją. To także kwestia relacji między ezoteryczną symboliką a skłonną do racjonalizmu ortodoksją. Mistycyzm, zawsze młody, dynamiką swego żywego doświadczania Boga rozbija skupioną na prawie, kostniejącą w zakazach i nakazach ortodoksyjną tradycję. Te napięcia, jak się okazuje, nie mają tylko negatywnego charakteru. Kabała przysparza żywotności Torze. Mistyczne i ezoteryczne praktyki pogłębiają jej sens o żywe doświadczenie. Z badań Scholema wynika na przykład, że wbrew ludowej legendzie golem nie był wcale stworzonym przez człowieka monstrum, lecz formą takiego doświadczenia – medytacyjnym ćwiczeniem kabalistów. Wreszcie, jak pisze autor, „duchowe doświadczenia mistyków niemal nierozerwalnie krzyżowały się z historycznymi doświadczeniami wspólnoty żydowskiej”, a nawet „tworzyły z nimi zagadkową jedność”.

Komentarz żydowski do Nowego Testamentu wychodzi naprzeciw postulatom współpracy w dziedzinie dialogu chrześcijańsko-żydowskiego i stanowi praktyczne urzeczywistnienie zaleceń II Soboru Watykańskiego (Nostra aetate), który potwierdza obustronne korzyści z poznawania tradycji religijnej wyznawców judaizmu i chrześcijan. Nowy Testament jest w nim rozumiany i przedstawiony z perspektywy żydowskiej i chrześcijańskiej zarazem, ponieważ to dzieło wydobywa i szanuje to, co dla obydwu religii jest wspólne i zbieżne.
Książka składa się z obszernego, ogólnego wprowadzenia w żydowską perspektywę Nowego Testamentu oraz z dwóch części głównych. Pierwsza z nich to przekład greckiego tekstu Nowego Testamentu, dający wyraz wiedzy i wrażliwości żydowskiej ukształtowanej w judaizmie judaistycznym. Część druga to wnikliwy komentarz do tego tekstu, objaśniający trudniejsze miejsca i kwestie w świetle żydowskiej wiary, obyczajowości, obrzędowości i wielu innych czynników składających się na bogatą tradycję żydowską.
Takie podejście do Nowego Testamentu jest nie tylko uprawnione, ale wręcz konieczne, bo Jezus Chrystus stanowił spełnienie zapowiedzi Starego Testamentu, jako człowiek przynależał w pełni do świata żydowskiego, zaś Jego orędzie zostało wyrażone w kategoriach religijnych, kulturowych, społecznych i językowych ówczesnego judaizmu, bez rozumienia których niepodobna dotrzeć do głębi istoty Dobrej Nowiny.
Niniejszy komentarz pozwala poznać i dowartościować to bogactwo, a także wykorzystać je dla skuteczniejszego wyrażania wiary w Jezusa dzisiaj.
Dodatkowym, znaczącym atutem Komentarza żydowskiego jest fakt, iż zawiera on także słowniki (imion, nazw, pojęć wraz z wymową) i mapy, a także opatrzony jest niezwykle pomocnymi indeksami.
ks. prof. zw. dr hab. Waldemar Chrostowski
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Monografia autorstwa wybitnych i uznanych specjalistów z wrocławskiej judaistyki to praca najwyższej próby. Ma ona szansę zmienić, uzupełnić i przeformatować dotychczasowy sposób postrzegania funkcji egodokumentów. Kompendium zostało napisane z wielką pasją, finezyjnym, świetnym piórem. Trio autorskie dzieli się nie tylko ogromną wiedzą, prezentując wieloaspektowe, zniuansowane podejście do kluczowych tematów żydowskiej memuarystyki, ale przede wszystkim przełamuje dotychczasowe schematy myślenia o gatunkach literatury autobiograficznej, każąc nad nimi na nowo się zastanowić.

prof. Magdalena Koch

"Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki" napisał Gershom Scholem (1897–1982), urodzony w Berlinie, żyjący od 1923 roku w Palestynie i potem w Izraelu historyk, badacz judaizmu (przekłady innych jego prac opublikowane w Wydawnictwie Aletheia: "O mistycznej postaci bóstwa", Warszawa 2010; "Kabała i jej symbolika", Warszawa 2014; "O podstawowych pojęciach judaizmu", Warszawa 2015). Książka ta, wydana po raz pierwszy w wersji angielskiej w USA w 1941 roku (wersja niemiecka w 1957 roku), stanowi główne dzieło autora, a zarazem kanon nowej dyscypliny, którą Scholem stworzył: historii mistyki żydowskiej. Przez mistykę religijną rozumiał za Tomaszem z Akwinu „poznanie Boga w bezpośrednim doświadczeniu wewnętrznym”. Mistycyzm miałby przywracać pierwotną jedność świata, która cechowała świat mityczny, a więc w pewien sposób, na nowym poziomie restytuować mit. W nowym opisie Scholema żydowski mistycyzm objął znacznie szerszy zakres zjawisk, niż uprzednio przyjmowano: nie tylko średniowieczną kabałę, lecz także XVI-wieczną kabałę Izaaka Lurii, kontrowersyjny ruch Sabbataja Cwi, a także chasydyzm na ziemiach polskich z Baal-Szem Towem. W interpretacji autora, korygującej zastarzałe nieporozumienia, niewiedzę, a także ideologiczne animozje, mistycyzm żydowski stanowi ciągłość od wczesnego średniowiecza aż po współczesność. Ta frapująca książka jest tyleż historią, co analizą charakterystycznych wątków tego nurtu religijnego, próbą odnalezienia ich istoty i wzajemnych relacji.

„Jakim człowiekiem jest prorok?” – pyta we wstępie do Proroków Abraham Joshua Heschel, jeden z największych teologów żydowskich xx wieku. Prorok to przede wszystkim człowiek nadzwyczajnie wyczulony na zło. „Dla nas pojedynczy akt niesprawiedliwości – oszukiwanie w interesach czy wyzyskiwanie biednych – to drobnostka; dla proroków zaś to zbrodnia”. Książka A. J. Heschela zaznajamia nas z postaciami poszczególnych proroków, omawia sytuację historyczną, w której żyli, gromadzi dotyczące proroków poglądy filozofów i badaczy od starożytności aż do xx wieku. Przede wszystkim jednak skupia się na wielkich tajemnicach prorokowania, tłumaczy, czym jest prorocze natchnienie, współodczuwanie z Bogiem oraz czym są Boży gniew i smutek. Wreszcie – zajmuje się misją proroków wobec ludu i tym, jak lud odpowiadał na ich przesłanie, a więc także i największymi ludzkimi wadami: bezdusznością i zatwardziałością serca. Prorocy to jedna z najważniejszych książek A. J. Heschela, a jednocześnie jedna z najpiękniejszych książek o Bogu. Całkowicie zmienia ona rozumienie sformułowania „Bóg starotestamentowy”, które kojarzyło się dotąd z surowym, skłonnym do gniewu i karania sędzią.

Drugi tom zbioru esejów nowojorskiego rabina Shaia Helda – teologa i współzałożyciela Hadar Institute w Nowym Jorku – w których komentuje on cotygodniowe czytania Tory.

Held odnosi mądrość Tory do sytuacji współczesnego człowieka, zapraszając do głębokiej refleksji nad własnym życiem oraz sposobem, w jaki postrzegamy i traktujemy siebie oraz innych. Dogłębnie analizuje Talmud i midrasze, odwołuje się do wielkich pisarzy literatury światowej, a także do myślicieli innych religii, aby znaleźć odpowiedzi na fundamentalne pytania – o Boga, naturę ludzką i o to, co znaczy być osobą religijną we współczesnym świecie. Podkreśla przy tym wagę empatii w etyce żydowskiej oraz rolę boskiej miłości w żydowskiej teologii. Książka może być ważnym odkryciem także dla chrześcijan – pomaga lepiej zrozumieć wspólną przestrzeń między chrześcijaństwem i judaizmem. Prezentowane w tej książce komentarze są pełne pasji, współczucia, współodczuwania oraz ostrożnej nadziei. Zachęcają Czytelniczki i Czytelników do takiego odczytania Pisma i Tradycji, w którym Majestat Najwyższego najpełniej wyraża się w Jego bezustannej trosce o tych, których my często wolimy nie dostrzegać: społecznie wykluczonych, słabszych lub obcych. Ze słowa wstępnego dr Agnieszki Van Bergh (Fundacja LEDOR WADOR)