To Dinner and There Merry. On Food and Drink in Samuel Pepys’s Diary

Pierwsze monograficzne opracowanie jednego z najważniejszych staropolskich herbarzy i przypomnienie postaci jezuity księdza Kaspra Niesieckiego. W pracy scharakteryzowano bogaty warsztat naukowy Niesieckiego, historię druku „Korony polskiej”, oraz odniesiono się do treści heraldyczno-genealogicznych. Przedstawionio okoliczności ponownej, XIX-wiecznej edycji, dzięki której dzieło Niesieckiego stało się tak popularne. Praca ukazuje także recepcję herbarza, jego wykorzystywanie w wywodach legitymacyjnych szlachty polskiej, zainteresowanie dziełem ze strony historiografów oraz miłośników i kolekcjonerów książek. Publikacja uhonorowana Nagrodą im. Adama Hejmowskiego.

Dominantą tematyczną nowego numeru „Narracji o Zagładzie” jest kwestia relacji studiów nad Zagładą ze studiami nad zwierzętami – tym zagadnieniom poświęcony został zbiór artykułów: Barbary Czarneckiej, Katarzyny Ebigg, Magdaleny Kokoszki, Bartłomieja Krupy, Mirosława Loby, Darii Nowickiej, Kingi Piotrowiak-Junkiert, Beaty Przymuszały, Lucyny Sadzikowskiej, Patryka Szaja, Marty Tomczok, Moniki Żółkoś. Autorzy i autorki wieloaspektowo odnoszą się do możliwości, jakie stwarza przyjęcie perspektywy nieantropocentrycznej w badaniach humanistycznych, podejmują między innymi problem kontrowersyjnego porównania sytuacji zwierząt w hodowlach przemysłowych do obozów Zagłady i na powrót niuansują sens tej zleksykalizowanej analogii; dalej szeroko analizują charakterystyczne dla antroponormatywnego języka przemocy pejoratywnie nacechowane animalizacje, rozmaicie reinterpretowane w narracjach literackich; wreszcie wydobywają różnorakie strategie przedstawiania zwierzęcych bohaterów uwikłanych w opowieści o losach Żydów lub przeżywających własną wojenną historię.
Ważnym kontekstem dla tych rozpoznań są opublikowane na naszych łamach, ukazujące się po raz pierwszy po polsku fragmenty prekursorskiej rozprawy Edgara Kupfer-Koberwitza Bracia zwierzęta. Rozważania o etycznym życiu (w przekładzie i z komentarzem Katarzyny Kończal), napisanej w czasie uwięzienia autora w obozie w Dachau. Ponadto Czytelnik może zapoznać się z nieznanym wcześniej w Polsce opowiadaniem Primo Leviego pt. Mnemagogia (1946) (w tłumaczeniu Pawła Wolskiego) i przełożonym przez Monikę Żółkoś artykułem amerykańskiej badaczki Kitty Millet Cezura, ciągłość i mit. Implikacje łączenia Holokaustu z historią niemieckiego kolonializmu. Bieżący numer „Narracji o Zagładzie” przynosi również przekrojowe studium Andrzeja Juchniewicza poświęcone przekształceniom formy kołysanki w utworach poetyckich powstałych w czasie Zagłady oraz szkice Karoliny Koprowskiej o konceptualizacjach zemsty w wierszu Wej dir Jicchoka Kacenelsona i Anity Jasińskiej o dzienniku Rutki Laskier, który autorka bada, uwzględniając materialność zapisków. Szczególną dokumentalną wartość mają dwa artykuły: Hanny Gosk – o jej kwerendzie w domowym archiwum Leo Lipskiego, której efektem jest edycja tomu Paryż ze złota…; z kolei Michał Wachuła pisze o podobozie pracy przymusowej mieszczącym się przy krakowskiej Fabryce Kabli.

Monografia przedstawia interpretacje projektów poetyckich dwojga powojennych awangardystów, Tymoteusza Karpowicza i Krystyny Miłobędzkiej. Ich twórczość poetycka i koncepcje twórcze zostały poddane lekturze relacyjnej – wybrane utwory zanalizowano na tle wspólnych inspiracji literackich i filozoficznych, jak i potwierdzonej w dokumentach osobistych wieloletniej przyjaźni dwojga twórców. Lektura relacyjna pozwala wyeksponować wizje tworzenia poezji oraz strategie autokreacyjne Karpowicza i Miłobędzkiej. Wybrany sposób lektury umożliwia pokazanie, jak te dwa poetyckie idiomy, czytane równolegle, dialogują ze sobą, a jednocześnie manifestują swoją odmienność. Metafora otwarcia to główny motyw całej książki, stanowiący łącznik między tematyką poszczególnych rozdziałów i symbolizujący metodę czytania tej poezji – głównym celem rozprawy jest pokazanie, jak awangardowe dzieła poetyckie, uznawane za hermetyczne, mogą otworzyć się przed czytelnikiem.

Praca, adresowana przede wszystkim do literaturoznawców i miłośników twórczości Jana Potockiego, podejmuje próbę ukazania niezwykłej nowoczesności Rękopisu znalezionego w Saragossie poprzez analizę relacji intertekstualnych między dziełem hrabiego a wybranymi powieściami autorów wymienionych w tytule. Zbieżności i podobieństwa można wskazać przede wszystkim w zakresie kompozycji utworów, wykorzystywanych konwencji gatunkowych i literackich, konstrukcji bohatera oraz powieściowych przestrzeni. Powieści te łączy także zróżnicowanie gatunkowe, polifoniczność kompozycyjna i ideowa, problematyka filozoficzna, epistemologiczna i metaliteracka, teatralizacja świata przedstawionego, żywioł ironii i parodii, motywy lustrzane czy eksploracja zróżnicowanych obszarów kultury śródziemnomorskiej. W tej perspektywie Rękopis jawi się jako dzieło niezwykle bliskie świadomości współczesnej, niejako prekursorskie wobec powieści XX-wiecznych.

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (1), ISSN 2720-1104



Autor książki "Aleksander Wat: forma życia. Studia o pisaniu, doświadczeniu, obecności" koncentruje się na zagadnieniach szczególnego doświadczenia pisania twórczego, które polega na nietypowej wspólnocie i zestroju egzystencjalnych i tekstowych struktur. Literatura jest tu rozumiana przede wszystkim jako formacja i forma życia. Pierwsza część książki opisuje kategorię doświadczenia w nowoczesności ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia pisania jako praktyki kształtowania obecności i podmiotowości. Dwie następne części prezentują skrupulatną lekturę oraz interpretacje dwóch ważnych dzieł Aleksandra Wata ("JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka" oraz "Pieśni wędrowca"). Ostatnia część książki zawiera rekapitulację i konkluzje rozważań.

O twórczości Stanisława Barańczaka – poetyckiej, eseistycznej, translatorskiej, historyczno- i krytycznoliterackiej, a także translatologicznej, w tym krytycznoprzekładowej – wiele już zostało powiedziane i napisane. Istnieje jednak jeszcze jeden jej aspekt, przez ponad trzy dekady stanowiący jej niezbywalny kontekst, a niejednokrotnie i temat, w dodatku bardzo niejednoznaczny: Ameryka.

W biografię Barańczaka wpisana jest bowiem wyraźna cezura, niezwykle istotna dla podejmowanych w tej książce rozważań. Poznańskie życie stanowi etap pierwszy. W Poznaniu Barańczak urodził się w 1946 roku, tutaj chodził do szkoły, założył rodzinę, podjął pracę, zajął się krytyką literacką, translacją i jej teorią, wreszcie, last but not least, pisał wiersze. W roku 1981 zaczyna się natomiast etap drugi – harvardzki, bostoński, amerykański. Okres ten, obejmujący niemal połowę życia poety, trwać będzie do roku 2014 – do jego śmierci.
Ze Wstępu

Niniejsza książka jest znakomitym wprowadzeniem do istotnego problemu twórczości jednego z najwybitniejszych twórców polskiej literatury nowoczesnej. Znajdziemy w niej teksty poświęcone poezji, przekładom, krytyce literackiej i listopisarstwu, a także odniesienia do pracy dydaktycznej Stanisława Barańczaka, kontynuującego wielką tradycję poetów-nauczycieli literatury i kultury polskiej za granicami kraju. Ten właśnie aspekt – ujęcie różnorodności jego amerykańskich „dni i prac” – wydaje mi się w tej konstelacji szkiców o Barańczaku bardzo ważny.
dr hab. Jarosław Fazan

dr hab. Ewa Rajewska – literaturoznawczyni, translatolożka i tłumaczka literacka. Opublikowała m.in. książki Dwie wiktoriańskie chwile w Troi, trzy strategie translatorskie. „Alice’s Adventures in Wonderland” i „Through the Looking Glass” Lewisa Carrolla w przekładach Macieja Słomczyńskiego, Roberta Stillera i Jolanty Kozak (2004), Stanisław Barańczak – poeta i tłumacz (2007) oraz Domysł portretu. O twórczości oryginalnej i przekładowej Ludmiły Marjańskiej (2016).
dr Sylwia Karolak – literaturoznawczyni. Autorka książki Doświadczenie Zagłady w literaturze polskiej 1947–1991. Kanon, który nie powstał (2014). Współredagowała Ślady II wojny światowej i Zagłady w najnowszej literaturze polskiej (2016) oraz Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019) (2018). Publikowała w „Czasie Kultury”, „Poznańskich Studiach Polonistycznych”, „Slavii Occidentalis”, „Politei” i tomach zbiorowych.