Wartości w muzyce. T. 5: Interpretacja w muzyce jako proces twórczy

Pierwsza na świecie monografia na temat pieśni na głos i fortepian Franza Liszta, prezentuje jego główną ideę artystyczną: łączenie muzyki i poezji. Autorka przeprowadziła wnikliwe badania źródłowe i z pasją dąży do wyjaśnienia tajemnic ukrytych w słowno-muzycznej materii utworów Liszta. Dokonuje pogłębionej analizy jego dzieł i precyzyjnie sytuuje twórczość artysty w kontekście europejskiej XIX-wiecznej tradycji gatunku. Książkę dopełnia aktualny katalog pieśni, oryginalne teksty pieśni, kalendarium życia artysty oraz szczegółowe indeksy.

Adresatami niniejszej pracy są wszyscy, którzy interesują się dzisiejszą humanistyką, szczególnie interakcjami zachodzącymi między literaturą i muzyką w ich najbardziej naturalnym połączeniu, jakim jest pieśń. Liryka wokalna XIX wieku to obszar atrakcyjny dla wielu dziedzin naukowych – muzykologii, literaturoznawstwa, szczególnie komparatystyki intersemiotycznej czy kulturoznawstwa zainteresowanego pieśnią oraz przenikaniem idei między sztukami. Książka ta może stanowić ciekawą lekturę dla osób zajmujących się zawodowo i z pasji wzajemnym oświetlaniem się sztuk, które było wyjątkowo bliskie XIX-wiecznej estetyce i Lisztowi.

Inne publikacja z tej serii: Muzyka fortepianowa Franza Liszta z lat 1835-1855 w kontekście idei correspondance des arts

Książka Aleksandry Reimann-Czajkowskiej ukazuje szerokie spektrum poetyk i praktyk intermedialnych, dzięki którym dzieła i zjawiska muzyczne przenoszone są do literatury i filmu. Percepcja tych niecodziennych utworów wymaga subtelnego zmysłu estetycznego, ten zaś nie może się wyostrzyć bez udziału intelektu, dokonującego analizy w obszarze pośrednim między sztukami. Autorka przeprowadza nas przez labirynt nieoczywistości, uwypuklając nie tylko czysto estetyczny wymiar interpretowanych dzieł (oraz specyficzny humor, którego źródłem jest niewspółmierność mediów artystycznych), ale także ukrytą pod tą ludyczną powierzchnią egzystencjalną powagę.

dr hab. Marcin Trzęsiok, prof. AM

Publikacja jest zbiorem tekstów autorstwa wybranych studentów i doktorantów wszystkich ośrodków muzykologicznych w Polsce, a więc młodych badaczy charakteryzujących się zróżnicowanym poziomem doświadczenia związanego z prowadzeniem badań naukowych i prezentujących bardzo różny warsztat metodologiczny.
Część pierwszą poświęcono muzycznym instrumentom; znalazło się tu więc miejsce na prace z dziedziny organologii: od informacji o znanych muzycznych znaleziskach z okresu neolitu, poprzez krytyczne spojrzenie na najpopularniejszą i do dziś będącą w użyciu systematykę instrumentów muzycznych Hornbostela-Sachsa, aż po omówienie historii i szczegółów techniczno-brzmieniowych zabytkowego instrumentu w kościele klasztornym ss. Norbertanek w Imbramowicach.
W drugiej części umieszczono teksty, których autorzy pochylają się nad zagadnieniami związanymi z szeroko rozumianym życiem muzycznym w różnych jego aspektach, takich jak kultura muzyczno-religijna i życie muzyczne wybranych parafii na Lubelszczyźnie oraz Ziemi Kłodzkiej, koncerty oraz omówienie profilu działalności zespołu inspirującego się muzycznymi tradycjami regionu Kielecczyzny, a także jednej z młodzieżowych orkiestr dętych na Opolszczyźnie.
Trzeci wreszcie i najszerszy zbiór artykułów dotyczy problematyki szeroko pojmowanej twórczości muzycznej i kompozytorskiej, ze szczególnym uwzględnieniem niektórych jej aspektów, takich jak inspiracje folklorem, badania nad audiosferą określonych miejsc, kontekst
stylistyczny czasu i miejsca czy wpływ biografii kompozytora na stylistykę twórczości.

Jak wspomniano, są to prace redagowane przez autorów często stawiających dopiero swe pierwsze kroki w nauce. Niemniej teksty, będące efektem studiów prowadzonych pod kierunkiem pracowników naukowych we wspomnianych jednostkach, spełniają wymagania stawiane artykułom naukowym w dziedzinie zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnym. Wszystkie te cechy skłaniają do wniosku, że przedłożony tom może stanowić wartościowy wkład do badań muzykologicznych w Polsce.
[Z recenzji prof. dra hab. Remigiusza Pośpiecha, Uniwersytet Wrocławski]

Wielki Post w kościele katolickim jest czasem pokuty i nawrócenia. To czas refleksji nad sobą, swoim życiem i podejmowania duchowych decyzji zmieniania swojego życia na lepsze. Wielki Post winien także przygotować do Świąt Wielkanocnych, podczas których brzmi w kościołach radosne Alleluja! Grę organową w czasie wielkopostnym ogranicza się raczej do akompaniowania ludziom, biorącym udział w liturgii.

Niniejszy tom jest jedną z wielu propozycji opracowania pieśni, śpiewanych i granych w tym czasie. Na rynku wydawniczym znajduje się wciąż sporo rozmaitych opracowań, od chorałów opolskiego i śląskiego aż po Śpiewniki Wawelskie. Niniejszy tom jest jedną z propozycji harmonizacji. Do opracowania ich skłoniły mnie komentarze pod wieloma filmami, zamieszczanymi na moim kanale YouTube.com/@PiotrowskiPawel oraz pytania o harmonizacje i prośby w korespondencji mailowej.

Mam świadomość, że w niniejszych propozycjach przełamuję pewne zasady utrwalone w harmonii klasycznej, niemniej autorskie opracowania otrzymują dzięki temu indywidualny koloryt, współtworzący wyjątkowy nastrój tych utworów. Jakiekolwiek zmiany lub korekty nadałyby im zupełnie inny brzmieniowo kształt. Organy to instrument oferujący ocean dźwięków i doznań brzmieniowych, które – jestem przekonany – w moich harmonizacjach pieśni wielkopostnych i pasyjnych przykują uwagę i wyzwolą estetyczne i emocjonalne przeżycia.

Dziękuje za życzliwe przyjęcie harmonizacji organowych Kolęd i pastorałek oraz pieśni maryjnych. Te wydania upewniły mnie o potrzebie i sensie opracowywania i harmonizacji kolejnych.

Podręcznik autorstwa jednego z najwybitniejszych przedstawicieli muzykologii XX wieku na świecie ma charakter syntezy, należy do kanonu literatury muzykologicznej i stanowi pewną apologię tradycji studiów nad muzyką klasyczną. Jest też jednym z nielicznych we współczesnej literaturze opracowań z zakresu metodologii historii muzyki, zawiera refleksje nad założeniami metodologicznymi historii muzyki, zwłaszcza zachodnioeuropejskiej, i jest ważnym znakiem tożsamości muzykologii uniwersyteckiej na naszym kontynencie. Jedną z głównych tez autora jest powiązanie historii muzyki z dziełem muzycznym jako jej naczelną kategorią, zaś historia muzyki jawi się przez pryzmat ciągłego estetycznego oddziaływania utworów w kolejnych epokach.

Książka Dahlhausa ukazująca różnorodne aspekty historii muzyki, na czele z jej odniesieniami do kultury i estetyki, łączy walory poznawcze i dydaktyczne, stanowi więc cenny podręcznik dla studentów muzykologii, a także pokrewnych dziedzin humanistyki, jak historia sztuki czy literaturoznawstwo. Jej przekład znacznie wzbogaci niewielki zasób polskich źródeł z zakresu współczesnej, zorientowanej kulturowo metodologii historii muzyki oraz przyniesie wielki pożytek dla środowiska naukowego i pracy dydaktycznej.

"Podstawy historii muzyki", wyrastające z własnych doświadczeń autora jako historyka muzyki, będące cennym świadectwem jego metodologicznej erudycji, a także umiejętności krytycznego dyskursu, mają znaczenie wielowymiarowe. Z jednej strony pozwalają wniknąć w świat problemów i zagadnień dyscypliny, jaką jest historiografia muzyczna, mająca już kilkuwiekową tradycję, począwszy od XVIII wieku. Z drugiej wszakże – prezentując tę dyscyplinę, Dahlhaus nie zawęża jej do jej własnych ram, lecz czyni to w poczuciu związków historii muzyki z historią powszechną i jej tradycją [...]. Poczucie to idzie jednak stale w parze z uwydatnieniem estetycznego nacechowania dzieł, które zasadniczo zmienia status historiografii muzycznej, przez co jej główne obiekty – dzieła muzyczne – zyskują charakter, jakiego nie mają obiekty historii powszechnej. Sprowadza się on zarówno do otwartości na nowe odczytania, jak i do siły oddziaływań, wyznaczając w ten sposób szczególny kształt procesu dziejowego, w którym raz skomponowane dzieło, zwłaszcza arcydzieło wchodzące w skład kanonu, nie odchodzi bezpowrotnie do przeszłości; przeciwnie, nie tylko oddziałuje na teraźniejszość, lecz także kryje w sobie perspektywę przyszłych odczytań. (Ze Wstępu)

*********

Foundations of Music History

A methodological study presenting music historiography according to the concept of the links between the history of music and world history. The author considers the subject of changes (understood as works) which took place in the 20th century. The key issue in these deliberations is the role of interpretation in music history. The author refers to new methods of music historiography which emerged in the second half of the 20th century under the influence of literature studies and cultural anthropology.

*********

Carl Dahlhaus (1928–1989) – wybitny przedstawiciel muzykologii niemieckiej drugiej połowy XX wieku, profesor Technische Universität w Berlinie. W szerokim polu jego zainteresowań badawczych znajdowały się jego zagadnienia teorii, historii i estetyki muzyki, od średniowiecza, poprzez barok, klasycyzm i romantyzm, do XX wieku, a także twórczość Ludwiga van Beethovena, Richarda Wagnera i Arnolda Schönberga.
W dorobku Dahlhausa znalazły się edycje zbiorowe, jak: Dzieła wszystkie Wagnera i Neues Handbuch der Musikwissenschaft, a także liczne książki i studia z różnych dziedzin muzykologii, m.in. Untersuchungen über die Entstehung der harmonischen Tonalität (1968), Zwischen Romantik und Moderne (1974), Grundlagen der Musikgeschichte (1977), Die Idee der Absoluten Musik (1979, tłum. pol. Idea muzyki absolutnej i inne studia, 1988), Die Musik des 19. Jahrhunderts (1980, 1988), Musikalische Realismus (1982), Klassische und romantische Musikästhetik (1988).

Stabat Mater Dolorosa - smoleńska
pieśń na głos i fortepian (mezzosopran)
muzyka: Paweł Bitka Zapendowski
słowa: pol. tłumaczenie sekwencji łac.
nuty - 7 str., tekst