Zagłada Żydów Studia i Materiały /Rocznik 12/

Adieu Varsovie to wspomnienie o utraconej tożsamości autorstwa córki ocalałych z Zagłady. Opowieść o tajemniczej Irenie Gelblum – bohaterce Powstania Warszawskiego lub włoskiej poetce oraz o Ignacym Waniewiczu – uwiedzionym komunizmem dziennikarzu prasowym i telewizyjnym lub statecznym pobożnym Żydzie. Przepełniona empatią autobiograficzna historia o tym, jak antysemityzm w komunistycznej Polsce pokierował życiem jednostek. Niezwykle osobista introspekcja w głąb rodziny, której bieg dziejów nie stworzył warunków do prawdziwej bliskości. 
Surowe świadectwo wystawione Polsce oparte na intymnej rodzinnej opowieści, która staje się kolejną - współczesną - wersją mitu Żyda wiecznego tułacza.
To historia o tym, jak z dnia na dzień można stać się Innym.

Wielokrotnie nagradzana. Zekranizowana. Bestsellerowa. A przede wszystkim – nadzwyczaj poruszająca i potrzebna.

Hannah nie chce brać udziału w rodzinnej kolacji z okazji Paschy. Ma dość wysłuchiwania opowieści krewnych na temat Holokaustu. Jechać jednak musi.
W wieczór sederowy, gdy zgodnie z tradycją otwiera drzwi, zostaje przeniesiona w czasie do 1942 roku, na polską wieś, gdzie wszyscy nazywają ją Chają. Niedługo potem dzieje się rzecz potworna. Zjawiają się Niemcy i wywożą mieszkańców wioski do obozu koncentracyjnego…
Hannah wie, co ich czeka.
Arytmetyka diabła to powieść o Holokauście – prawdzie, którą trudno zrozumieć, a jeszcze trudniej się z nią zmierzyć.

Autorka znacząco przyczynia się do zrozumienia przez dzieci konsekwencji Holokaustu, który odciska piętno w historii.
- School Library Journal

Wystawa stała w Żydowskim Instytucie Historycznym pt.: „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu”, została otwarta 14 listopada 2017 roku. Teraz oddajemy do Państwa rąk publikację, która w zamyśle ma towarzyszyć tej ekspozycji, stanowiąc zarazem rodzaj przewodnika. Książka składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza to esej kuratorski, wprowadzający czytelnika w tematykę, której poświęcona jest wystawa, zarysowujący konteksty, a także poszerzający znacznie zakres zagadnień ukazanych na ekspozycji – jest on także próbą osobistego namysłu nad losami warszawskiego getta i jego archiwum. Następny tekst, będący zarazem drugą częścią przewodnika, ma formę szerokiego omówienia wystawy: jej budowy, zamysłu, łącznie z kontekstem miejsca, którym jest zabytkowy gmach Żydowskiego Instytutu Historycznego. Naszą intencją było, żeby druga część książki mogła w pewnym sensie „towarzyszyć” zwiedzającym, krok po kroku przeprowadzając ich przez wystawę. W książce, poza tekstami, znajdą Państwo również liczne fotografie, a także reprodukcje dokumentów, które weszły w skład tzw. Archiwum Ringelbluma. Zależało nam na tym, żeby niniejsza publikacja była atrakcyjna i cenna dla szerokiego grona odbiorców. Do publikacji został dołączony plan zwiedzania wystawy w formie składanej mapy.

Giza, półtoraroczne żydowskie dziecko, zostaje wyniesiona z warszawskiego getta w pielęgniarskiej walizce i trafia do rodziny Danuty Gałkowej (z domu Ślązak), gdzie przez kilka lat uchodzi za jej starszą siostrę. Rodzice Gizy giną w Treblince i Oświęcimiu. Po wojnie dziewczynka zostaje oddana dalszym krewnym, z którymi ucieka do Urugwaju. Kontakt między Gizą a Danutą ulega zerwaniu. Giza pozostaje nieświadoma swojej przeszłości i tego, że Danuta próbuje ją odnaleźć. Po 65 latach wreszcie udaje im się ponownie spotkać.
Giza narodziła się dwa razy. Pierwszy raz wydała ją na świat matka. Drugi raz przyszła na świat, gdy wynoszono ją w walizce. Choć miała tylko półtora roku, nie wydała z siebie głosu, gdy mijali strażnika przy bramie getta.
Giza mieszka w Urugwaju, prowadzi własną firmę, ma męża i dwie córki (starszą koniecznie chciała nazwać Stefania). Danuta, starsza o 16 lat, mieszka w Polsce. Ma jedno życzenie: odnaleźć „siostrzyczkę”, z którą rozdzieliła ją wojna.

Poznajcie Noé Davidovitcha, Barona Tyłka Swego, i towarzyszącą mu wyjątkową grupę muzyków: Havę, która opuszcza swą rodzinną wieś, by wyruszyć jego śladem; Yaakova, którego rabin wyrzuca z jesziwy, choć ten jest jego najlepszym uczniem; Vincenzo, lunatyka i doskonałego skrzypka oraz Tchokolę, Cygana, który zbiegł przed pewną śmiercią z rąk Kozaków. Wszyscy oni spotykają się na kartach komiksu „Klezmerzy. Podbój wschodu”, pierwszego tomu serii Joanna Sfara. Twórca słynnego „Kota rabina” tym razem umieszcza akcję przed II wojną światową w Europie Wschodniej. W brawurowym stylu snuje barwną, zabawną i wzruszającą opowieść o muzykach, którzy wędrują od jednego sztetla do drugiego. Nie bacząc na przeciwności losu, szukają kolejnego wesela, bar micwy bądź zwykłej popijawy, by grać i zarobić trochę grosza. Sfar czerpiąc z opowiadań Isaaca Bashevisa Singera, żydowskich podań, a także z malarstwa Marca Chagalla, nie tylko odtwarza atmosferę świata, który już nie istnieje, ale także nieustannie zaskakuje. Jego „Klezmerzy” to komiks jednocześnie zabawny i pełen tragicznych wydarzeń, optymistyczny i smutny, czuły i okrutny. Jest tylko jeden twórca, który z takiej szalonej mozaiki nastrojów jest w stanie stworzyć spójną i wciągającą bez reszty opowieść. Jest nim Joann Sfar.

„Kukurydziana królewna będzie żyła krótko, bo zwiędnie. A ty, Misiuniu, będziesz żyła bardzo długo...” – mówiła do swojej córki Adela Krum w okrutnych czasach, gdy obie – by nie podzielić losu tysięcy ginących Żydów – ukrywały się w piwnicy. Matka potrafiła wtedy z kukurydzy wyczarować królewnę, piosenkami i baśniami opowiadać pięcioletniej dziewczynce na przekór wszechogarniającemu je koszmarowi o pięknie świata.
Słowa Adeli Krum spełniły się, los córki okazał się trwalszy niż żywot kukurydzianej królewny. Mira Krum-Ledowska z dystansem, chwilami z ironią, ale i ze wzruszeniem oraz czułością prowadzi nas przez obrazy ze swojego życia. Od walki o przetrwanie w czasie wojny, przez powojenne lata w Jeleniej Górze i we Wrocławiu, bolesny dla niej wyjazd z Polski, kibuce i wojsko izraelskie, pracę nauczycielki aż do polskiej księgarni w Tel Awiwie. Te dwie rzeczywistości i kultury: polska i izraelska na kartach opowiadań stają się sobie bliskie, choć autorka daleka jest od idealizacji każdej z nich.

Mira Ledowska z domu Krum, urodziła się w roku 1937 w Tłumaczu. W dzieciństwie przeżyła getto tłumackie i ponad roczne schronienie w piwnicy młyna w Beremianach. Potem, w czasie wędrówki po lasach, zginął jej ojciec. W maju 1944 r. wraz z matką znalazły schronienie u pani Antoniny Działoszyńskiej z Pużnik. Po wyzwoleniu i krótkim pobycie w Monasterzyskach zostały przesiedlone do Jeleniej Góry. W 1948 r. przeniosły się do Wrocławia. Tu Mira ukończyła Seminarium Pedagogiczne i rozpoczęła studia na wrocławskiej polonistyce. W następstwie incydentu antysemickiego wyjechała z matką do Izraela. Po dwuletniej służbie wojskowej rozpoczęła pracę w szkole. W Izraelu ukończyła studia na Wydziałach Literatury Hebrajskiej i Biblistyki. Po przejściu na emeryturę pracowała w Muzeum Diaspory i w Jad Waszem jako przewodnik dla grup polskojęzycznych. Od 2000 r. jest lektorką języka polskiego w Instytucie Polskim w Tel Awiwie. Dla uczestników lektoratu zaczęła pisać opowiadania.