Zmierzch filozofii

Paris, near the turn of 1932-3. Three young friends meet over apricot cocktails at the Bec-de-Gaz bar on the rue Montparnasse. They are Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir and their friend Raymond Aron, who opens their eyes to a radical new way of thinking...”It’s not often that you miss your bus stop because you’re so engrossed in reading a book about existentialism, but I did exactly that...The story of Sartre, Beauvoir, Camus, Heidegger et al is strange, fun and compelling reading. If it doesn’t win awards, I will eat my copy”. (Independent on Sunday). „Bakewell shows how fascinating were some of the existentialists’ ideas and how fascinating, often frightful, were their lives. Vivid, humorous anecdotes are interwoven with a lucid and unpatronising exposition of their complex philosophy...Tender, incisive and fair”. (Daily Telegraph). „Quirky, funny, clear and passionate...Few writers are as good as Bakewell at explaining complicated ideas in a way that makes them easy to understand”. (Mail on Sunday).

Autorka prezentuje podstawy systematycznej koncepcji myśli mających treść, czyli reprezentacji umysłowych. Wykorzystuje przy tym przykłady z praktyki naukowej kognitywistów: psychologów, neuronaukowców, specjalistów od sztucznej inteligencji czy filozofów umysłu. Uzasadnia przyjęte rozstrzygnięcia teoretyczne, posługując się listą wymagań wobec koncepcji reprezentacji umysłowych – najważniejsza jest tu, jej zdaniem, możliwość stwierdzenia, że dana reprezentacja jest błędna, oraz ustalenia, na czym ten błąd polega. Ponieważ żadna z dotychczas zaproponowanych koncepcji nie spełnia tego wymogu w sposób zadowalający, autorka broni własnej koherencyjnej koncepcji błędności reprezentacji.

Czym są myśli?
Dzięki czemu mogą mieć treść?
Co to znaczy, że odpowiadają rzeczywistości?
Na te fundamentalne pytania próbują szukać odpowiedzi filozofowie umysłu, a od niedawna także kognitywiści – przedstawiciele interdyscyplinarnej grupy dyscyplin naukowych badających procesy poznawcze.

Autorka dokonuje systematycznego przeglądu dotychczasowych koncepcji reprezentacji umysłowych pod kątem przedstawionych wymagań oraz praktyki kognitywistycznej, zatem publikacja może też posłużyć jako podręcznik dla osób zainteresowanych współczesną filozofią umysłu i kognitywistyką.

******

I err, therefore I think. What is misrepresentation?

The publication is concerned with the issue of thought content, interpreted in contemporary studies as mental representation. The author focuses on describing the content of false or inaccurate thoughts, i.e. on misrepresentation, and proposes her own coherence-based model of representational error. The monograph also includes a survey of other contemporary theories of mental representations. Keywords Cognitive studies, mental representations, misrepresentation, teleosemantics

W pierwszej połowie siedemnastego stulecia Descartes należał jeszcze nie tyle do grona postępowych medyków, co raczej wizjonerów i planistów, torujących dla przyszłych pokoleń drogę prowadzącą do wyzwolenia od niedogodności nietrwałego ciała, której przeznaczeniem było nawiązanie przez człowieka ściślejszych relacji z całą przyrodą. To bowiem jest przewidywanym skutkiem działań z zakresu nauk, do których należą rozwiązania medyczne, że uzdrowione ciało ludzkie, nigdy nie będąc izolowane i stanowiąc genetycznie część całego materialnego uniwersum, ma zostać z nim lepiej zintegrowane. To owa nieograniczona fizyczna rozciągłość, której wspomniane ciało jest tylko fragmentem, stanowi dla Descartes’a jedyne pewne pole jego działań jako rzeczy myślącej. Mówiąc w skrócie: jako taka, dusza ludzka, z uwagi na swe naturalne uposażenie, jest zobowiązana do poświęcenia swojego czasu i zdolności na zaznajomienie się z warunkami umożliwiającymi przedłużanie zdrowia i życia materii, z jaką została połączona. Zjednoczona zaś jest z ciałem konkretnego człowieka, którego żywotne interesy zostają odtąd rozpoznane jako dające się szacować oraz diagnozować w pytaniu o to, jak się ów „człowiek cielesny” czuje. Dodajmy jeszcze jedno. Otóż, od chwili, kiedy możemy o sobie powiedzieć, że odczuwamy swoje ciało i się z nim utożsamiamy, przestaje ono być częścią materialnie rozumianego wszechświata, a zaczyna być naszą, palącą nas sprawą; tym, co określa nosze miejsce w przestrzeni tego świata, ale nie jako rzecz posiadającą rozmiary, lecz jako materię specyficznie odczutą, odczutą aż do bólu. W tym związku człowiek nie tylko nie łączy się już z resztą przedmiotów, ale nawet z którymkolwiek z innych ludzi. Jest sobie dany bez jakichkolwiek zapośredniczeń, ale dokonuje się to w objęciu wszechogarniającego go cierpienia, z którego może go uwolnić znający tajniki natury ciała lekarz.
Ze Wstępu: Dlaczego medycyna?

Duch Dociekań filozoficznych Wittgensteina jest inny niż duch jego słynnego Traktatu logiczno-filozoficznego.
Jaki własciwie - to jest sporne do dziś.
W każdym razie dzieła te są tak różne od siebie w formie i treści, jakby nie pochodziły od jednego człowieka. Oba wywarły wielki wpływ na filozofię XX wieku.
fragment Wstępu

Monografia Jacka Moroza jest solidnym, wnikliwym i wieloaspektowym studium pojęcia prawdy absolutnej i jego obroną przed zarzutami relatywistycznymi. Autor rzetelnie omówił różne stanowiska i teorie, takie jak konwencjonalizm, reizm, semantyczna teoria prawdy Tarskiego. Przedyskutował też spory o odwieczność prawdy i wartość argumentacyjną relatywizmu pojęciowego. Każdy z rozdziałów opatrzony jest prezentacją przyjmowanych w literaturze stanowisk, ale zawsze przedstawia również stosunek Autora do rozważanych kwestii wraz z jego uzasadnieniem. Wnioski są na ogół wyważone,uwzględniające stosowne racje i ich siłę.
(…)
Monografia Jacka Moroza niewątpliwie wzbogaci literaturę naukową z zakresu filozofii, w tym zwłaszcza epistemologii i analitycznej filozofii polskiej.
z recenzji dr. hab., prof. UKW Dariusza Łukasiewicza

Podstawą edycji jest nowa wersja tekstu o Schillerze, nad którą Marek J. Siemek pracował w ostatnich latach życia. W porównaniu ze znaną monografią, opublikowaną w serii Myśli i Ludzie (Wiedza Powszechna, 1970), zawartość tomu została wzbogacona o aparat krytyczny oraz wątki filozoficzne pojawiające się w rozważaniach Autora w latach późniejszych. Autor przedstawia Schillera od strony mniej znanej polskiemu czytelnikowi: nie jako poetę i dramatopisarza, lecz filozofa – wychowanka oświecenia przekraczającego horyzonty ideowe epoki, czytelnika i oryginalnego interpretatora Kanta. Omawia jego rozważania o sensie historii, stosunek do ideału greckiego, a także najsłynniejsze pomysły filozoficzne – koncepcje poezji naiwnej i sentymentalnej oraz projekt wychowania estetycznego.